Sondaj sonrası Kepçe mi kullanmışız?
Müze Otel’in ilk dönemlerinde yapılan kazı alanına yakın bir bölgede, Antakya / Küçükdalyan’da bulunan eski Roma’ya ait kalıntılar arasında, mezarlar da var ama… 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenen bölgenin 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı’na düşürüldüğü ifade ediliyor! Alanda gerçekleştirilen sondaj işlemi sonrasında kepçe (iş makinesi) kullanıldığı iddiası da! Peki, cevaplar?
Mozaikleri, binlerce yıllık geçmişi, eski Roma kenti kimliğiyle, Antakya ilçesi Küçükdalyan mevkiindeyiz. Hatay Arkeoloji Müzesi tarafından gerçekleştirildiği ifade edilen bir kazı alanında! Kazı çalışmasının ilk başladığı tarih, bilinmiyor. Ancak yapılan çalışma sonunda bölgede çıkanların eski Roma’ya ait olduğu bilgisi paylaşılıyor. Bölgede, Antakya Surlarının devamı gibi görünen ve etrafı özenle açılarak düzeltilmiş bir taş duvar da var. Açılan ve genişletilen çukurlarda ise toprak mezarlar!
Bölgeye ait çekilmiş fotoğrafların ardından, gerçekleşen bu tarihi keşif sonrası aldığımız bilgiye göre, alan, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak değer görmüş. Bilmeyenler için bir şeyin altını çizelim…
1. Derece Arkeolojik Sit; Korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında, aynen korunacak sit alanlarıdır. Bu alanlarda, kesinlikle hiçbir yapılaşmaya izin verilmemesine, imar planlarında aynen korunacak sit alanı olarak belirlenmesine, bilimsel amaçlı kazıların dışında hiçbir kazı yapılamayacağına, ancak;
a) Resmi ve özel kuruluşlarca zorunlu durumlarda yapılacak alt yapı uygulamaları için Müze Müdürlüğünün ve varsa kazı başkanının görüşüyle, konunun Koruma Kurulunda değerlendirilmesine,
b) Yeni tarımsal alanların açılmamasına, yalnızca sınırlı mevsimlik tarımsal faaliyetlerin devam edebileceğine, Koruma Kurullarınca uygun görülmesi halinde seracılığa devam edilebileceğine,
c) Höyük ve Tümülüslerde, toprağın sürülmesine dayanan tarımsal faaliyetlerin kesinlikle yasaklanmasına, ağaçlandırmaya gidilmemesine, yalnızca mevcut ağaçlardan ürün alınabileceğine,
d) Taş, toprak, kum ve benzeri alınmamasına, kireç, taş, tuğla, mermer, kum, maden ve benzeri ocakların açılmamasına, toprak, curuf, çöp, sanayi atığı ve benzeri malzeme dökülmemesine,
e) Bu alanlar içerisinde yer alan ören yerlerinde gezi yolu düzenlemesi, meydan tanzimi, açık otopark, WC, bilet gişesi, bekçi kulübesi gibi ünitelerin Koruma Kurulundan izin alınarak yapılabileceğine,
f) Bu alanlar içerisinde bulunan ve günümüzde halen kullanılan umuma açık mezarlıklarda, sadece defin işlemlerinin yapılabileceğine,
g) Taşınmaz kültür varlıklarının mahiyetine tesir etmeyecek şekilde ilgili koruma kurulundan izin almak koşuluyla, birleştirme (tevhit) ve ayırma (ifraz) yapılabileceğine işaret eder, bu durum.
Bundan sonrasında, bilgi ve fotoğrafların, Antakya Gazetesi Muhabiri olarak benle paylaşılması sürecini ilk elden anlatmak için devreye giriyorum! Çünkü iddialar, bu kentin tarihi ve kültürü konusunda çok fazla haber yapan ben gibi Gazeteciler için çok hassas. Özellikle de, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiş, bu şekilde de imara kesin bir dille kapatılmış bir alanın 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı’na dönüştürülmesinin nedenleri noktasında! Bir diğer iddia da, sondaj sonrası, bölgede kepçe (iş makinesi) kullanılarak genişletme yapıldığı yönünde!
Bu konudaki köşe yazım, geçtiğimiz hafta Cuma günü yayınlandı. Detayları paylaşmadan önce, iddiaların gerçekliği ile ilgili aradığımız isim, Hatay Arkeoloji Müzesi Müdürü Ayşe Ersoy oldu. Ancak kendisine ulaşamadık. Pazartesi gününe kadar şehir dışında olduğu ifade edildi.
Uzman görüşe göre, 1. Derece Sit Alanı olarak belirlenen bir alanın 3. Derece Sit Alanı’na çevrilmesi, ancak belli şartlarla mümkün. Ancak merak edenler için, 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı’nın 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı’ndan farkını, yine ‘imar’ durumu ile açıklayalım!
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın konuya ilişkin düzenlemesine göre, bu tür alanların, onaylı çevre düzeni ve nazım plan kararları ile yerleşime açılmış kesimlerinde, arkeolojik değerlerin korunmasını gözeterek, koruma amaçlı imar planlarının yapılmasına izin verilebiliyor.
İşte tam da bu noktada, sorularımız değişmiyor…
İlgili Müze Müdürlüğü uzmanları tarafından yapıldığı söylenen sondaj kazısı sonuçları, bulunanlar için ne söyledi? 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenen alanın 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı’na çevrilmesi, bahsedilen sondajın sonuçlarına göre mi oldu? Bu karar sürecine katılanlar arasında, duruma karşı çıkan oldu mu? Yapılan çalışmaya ilişkin, kazı başkanının görüşleri ne oldu? Burada çıktığı ifade edilen eski Roma mezarlarının detayına dair kent kamuoyuna 
Statüsü ‘değiştirildiği’ ifade edilen ve bu yüzden tartışmaya neden olan bir sit alanı ilanı kararında dururken, bu başlığın, sadece ulusal değil, ama uluslararası bir statüsü olduğunun da altını çizelim! Zira Sit Alanı, sınırları belirlenmiş bir alanın hukuki statüsünü değiştiren, başta mülkiyet hakkı olmak üzere, birçok hak ve 
-BULUNANLAR!-
Eski Roma döneminden kalan mezarlar ve devam edecek çalışmalarla bulunabilecek diğerleri noktasında izlenen yol haritası ile 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenen alanın 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı’na çevrilmesi konusunda bizlerin burada dile getirdiği sorular, cevapları ile buluşmak için paylaşıldı. Bu konuda yapılan çalışma, izlenen yol, alınan kararlar, değiştirilen etiketler ve şu ana kadar ki paylaşılmayanlar adına, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Hatay Arkeoloji Müzesi ya da Hatay Bölge Koruma Kurulu bir açıklama yapmak ister mi?
-Tamer Yazar-