Roman vatandaşların eğitim, sağlık, istihdam, barınma ve sosyal hizmetler alanlarında yaşam koşullarının iyileştirilmesine yönelik strateji belgesinin ilk aşama eylem planına 2016’da dahil olan Hatay, yeni Genelge ile paylaşılan ikinci aşama eylem planını bekliyor.
Romanların; eğitim, sağlık, istihdam, barınma ve sosyal hizmetler alanlarında yaşam koşullarını iyileştirmek için gerçekleştirilecek faaliyetlerin izlenmesi ve değerlendirilmesi noktasında hayata geçen ‘eylem planlarının’ ikincisi, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamuoyuyla önceki gün paylaşıldı.
Türkiye’de genel itibariyle hoşgörüsüzlük sorunu ile yüzleşmek zorunda kalan Roman vatandaşlar, temel olarak; barıma, eğitim, istihdam, sağlık ve bazı temel hak ve hizmetlere erişim konularında sorunlar yaşarken, eylem planları, sorun başlıklarında ilerliyor.
-2016’DA BAŞLADIK-
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde başlatılan ve 2021’e kadar devam etmesi planlanan “Roman açılımı” kapsamında, “Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ile I. Aşama Eylem Planı”, 30 Nisan 2016’da yayınlanmıştı. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 19 sayfalık belgede; Romanların eğitim, istihdam, barınma, sağlık, sosyal hizmet ve sosyal yardımlar başlıkları altındaki sorunları ve çözüm önerileri sıralanarak, yaşadıkları çeşitli sorunlara dikkat çekilmişti.
Bu kapsamda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, eylem planında yer alan sorunların çözümüne yönelik önemli çalışmaları hayata geçirmiş, Romanların yoğun yaşadığı illerden Hatay, Ankara, Adana, Balıkesir, Edirne, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Manisa, Mersin ile Tekirdağ’da çeşitli projelere imza atmıştı.
Hatay’daki Romanları da yakından ilgilendiren sürecin ikincisi ise önceki günkü Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile uygulama alanına geçirilmiş oldu. Söz konusu genelgede, “Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021) II. Aşama Eylem Planı’nın (2019-2021), Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın resmi internet adresinde yayımlanacağı belirtildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, genelgede, söz konusu eylem planının ilgili tüm paydaşlar tarafından uygulamaya konulacağını duyurdu.
-NE OLACAK?-
Roman vatandaşlara yönelik kucaklayıcı bir yaklaşım içeren ve Roman vatandaşların yaşam koşullarını iyileştirmek 
amacıyla hazırlanan, “Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021) II. Aşama Eylem Planı (2019-2021)”; eğitim, istihdam, barınma, sağlık ve sosyal hizmetler ile sosyal yardım yanı sıra izleme ve değerlendirme alanlarını kapsıyor.
Eğitim, en önemli başlıklar arasında yer alıyor. Zira Roman mahallelerinde yapılan alan araştırmaları sonucunda, çocukların, eğitim olanaklarından yeteri yararlanamadıkları, eğitime erişimlerinin sınırlı olduğu ve okul bırakma ve devamsızlık oranlarının yüksek olduğu tespit edildi. Bu kapsamda hazırlanan çalışmalar ile beraber, öncelikle zorunlu eğitimin tüm aşamalarında okulu terk etme ve devamsızlık şeklinde kendini gösteren “eğitimden kopuşlar” engellenecek ve daha önce çeşitli nedenlerle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmış kişilerin (gençler öncelikli olmak üzere) eğitimlerine devam etmeleri sağlanacak. Roman ailelerin, eğitimin sosyal ve ekonomik faydaları ile eğitime yönelik sosyal yardımlara dair bilgi düzeyleri artırılacak. Roman veli ve öğrencilerin, okul, öğretmen ve akranları ile sosyal bağları güçlendirilecek. Romanların, Hatay gibi yoğun yaşadığı illerde; okul öncesi eğitim, temel eğitim, üst öğrenim kurumları ve eğitim intibakı konusunda, Milli Eğitim Bakanlığı sorumluluğunda farkındalık artırma faaliyetleri yapılacak. Ebeveynlerin, eğitime erişim ve eğitime devam etme konusunda çocuklarını desteklemesi sağlanacak. Roman çocuklara sosyal, psikolojik ve akademik destek sağlanacak.
-3 BİN KİŞİ-
Bu kapsamda, Roman vatandaşların, iş gücü piyasasının talep ettiği niteliklere kavuşturulması sağlanacak. Mesleki niteliklerin ve becerilerin geliştirilmesi ve iş gücü piyasasında eşit fırsatların sağlanması amacıyla; işverenler, sivil toplum ve ilgili tüm paydaşlar arasında işbirliği geliştirilecek. Girişimciliğin teşvik edilmesi amacıyla, girişimcilik eğitimi programları ve mikro-kredi gibi finansal araçlar yoluyla destek verilmesi, daha fazla iş yeri açılması sağlanacak. Çocuk işçiliğini önlemek, çocuklarla gençleri eğitime ve bilgilerini, kabiliyetlerini geliştirecek etkinliklere yönlendirmek üzere gerekli tedbirler alınacak. Romanların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) faaliyetleri ile ilgili bilgilendirme yapılacak. 12 bin 500 katılımcının yer alacağı bilgilendirme toplantıları düzenlenecek ve İş Arama Becerileri Eğitimi verilecek. Sivil toplum kuruluşlarının organizasyonunda, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde, 1000 kişi, girişimcilik eğitim programlarından yararlandırılacak.
Mesleki eğitim kursları aracılığıyla, Roman vatandaşların yoğun olarak yaşadığı bölgelerdeki vatandaşların istihdam edilebilirliklerinin artırılması sağlanacak. En az 3 bin kişi, mesleki eğitim kurslarından faydalandırılacak. Roman vatandaşların istihdamına ilişkin sorunların ele alınacağı, yerel ve merkezi çalıştaylar düzenlenecek.
-BARINMA-
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı işbirliğinde, iyileştirilebilir durumdaki konutlar belirlenerek, gereken çalışmalar yürütülecek. Sağlıksız bir çevrede, kötü koşullarda ve yetersiz özelliklere sahip konutlarda ya da geçici konutlarda ikamet eden gruplara, barınma konusunda çözümler üretilecek. Onarım ve yeniden yapılandırma konusunda yüksek desteğe 
ihtiyaç duyan 3 ilde, Romanların yoğun olarak yaşadığı mahalleler tespit edilecek. Saha araştırması ve analizi yapılacak. Hali hazırda, Ev Onarımı Yardımları kapsamında azami 15 bin lira, Ev Yapımı Yardımları kapsamında azami 25 bin lira olarak uygulanan barınma yardımlarının daha etkin uygulanması ve daha fazla Roman vatandaşın bu yardımlardan faydalanması hedefleniyor. Roman vatandaşların, barınma yardımı başvurusu yapma ve kullanma kapasitesinin artırılması için farkındalık ve bilgilendirme faaliyetleri yapılacak.
-BEKLENEN-
2016-2018 yıllarını içeren 3 yıllık 1. Aşama Eylem Planı’nda; “izleme ve değerlendirme”, “genel politikalar”, “eğitim”, “istihdam”, “barınma”, “sağlık”, “sosyal hizmet ve yardımlar” ana başlıkları altında toplam 17 eylem yer alan ve Hatay’ın da dahil olduğu illerde hayata geçen ilk aşama ile beraber önemli adımların atıldığı Roman açılımında, ikinci eylem planının da önemli çözüm aralıkları oluşturması bekleniyor.
Ancak verilen mesaj, Hatay ve diğer illerdeki Romanlar için çok da değişmiyor…
“Romanların öncelikli sorunu, ön yargı ve ayrımcılıktır. Ön yargı ve ayrımcılıkla mücadele etmeden, diğer sorunlarımızı çözemeyiz.” -Tamer Yazar-