Peki, “NE” Yapmalıyız?
Antakya’dan Defne’ye, Hatay’ın her noktasında uygulanan ‘evde kal’ uygulamasının istisnası olan zorunlu haller dışında, sosyal mesafemizi korumaya devam ediyoruz. Ancak yine de korkuyoruz! Peki, bilinen gerçekler kadar, bilinen yanlışların da olduğu bir ortamdayken, ‘KORONA’ noktasında nasıl davranmalıyız? Bugün tam da buradayız!
Çevrimiçi ortamda, Koronavirüs hakkında çok sayıda mit (şehir efsanesi) ve yanlış bilgi paylaşılmaya devam ediliyor. COVID-19 virüsünün nasıl yayıldığı, kendinizi nasıl korumanız gerektiği ve virüse yakalanmanız durumunda neler yapabileceğiniz hakkında yanlış birtakım bilgiler de buna dahil. Dolayısıyla, bilgi ve tavsiyeleri nereden aldığınıza dikkat etmeniz gerekiyor.
UNICEF Türkiye Milli Komitesi’nin bu konudaki paylaşımı ve vatandaşlara tavsiyeleri, ara başlıklar halinde şöyle:
-COVID-19 virüsü nasıl bulaşır?-
Virüs; hastalığa yakalanmış kişinin (öksürmek ve hapşırmak suretiyle) solunum yolu ile ortama yaydığı damlacıklar ile doğrudan temas edilmesi veya virüs bulaşmış yüzeylere dokunulması halinde bulaşır. COVID-19 virüsü, yüzeylerde saatlerce yaşayabilse de basit dezenfektanlar virüsü öldürmek için yeterlidir.
-Koronavirüsün belirtileri nelerdir?-
Ateş, öksürük ve nefes darlığı, hastalığın temel belirtileri arasında yer almaktadır. Daha ciddi vakalarda, bu enfeksiyon zatürre veya solunum güçlüğüne neden olabilmektedir. Bununla birlikte, nadiren ölüme yol açmaktadır.
Bu belirtiler, COVID-19’dan daha yaygın olarak görülen grip veya soğuk algınlığı belirtileriyle benzerlik gösterir. 
Dolayısıyla bir kişide COVID-19 olup olmadığını doğrulamak için test yapılması gerekmektedir. Bu hastalıkla ilgili alınması gereken temel önlemlerin, diğer solunum yolu hastalıklarından kaçınmak için uygulanan önlemlerle aynı olduğunu belirtmek gerekir. Eller sık sık yıkanmalı ve solunum yolu hijyenine özen gösterilmelidir (öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun bir mendil veya dirseğin içi ile kapatılmalı, daha sonra mendil kapalı bir çöp kutusuna atılmalıdır). Grip hastalığından korunmak için aşı mevcuttur. Dolayısıyla hem kendinizin hem de çocuğunuzun grip aşılarını ihmal etmeyiniz.
-Enfeksiyon riskini nasıl önleyebilirim?-
Kendinizi ve ailenizi enfeksiyondan korumak için alabileceğiniz dört önlem var…
Eller nasıl yıkanmalı?
1. Adım: Ellerinizi suyla ıslatın,
2. Adım: Elinize bolca sabun alın,
3. Adım: Ellerinizin içini, dışını, parmak aralarını ve tırnak diplerini en az 20 saniye iyice yıkayın,
4. Adım: Bol suyla durulayın,
5. Adım: Ellerinizi temiz bir bez veya tek kullanımlık kağıt havluyla iyice kurulayın.
Ellerinizi; yemeklerden önce, burnunuzu temizledikten sonra, öksürme veya hapşırma ardından ve tuvaletten sonra mutlaka yıkamalısınız. Sabun ve su bulunmuyorsa, en az %60 oranında alkol içeren, alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanınız. Elleriniz, gözle görülür derecede kirliyse, daima sabun ve suyla yıkayın.
-Tıbbi maske takmalı mıyım?-
Öksürme veya hapşırma gibi solunum yolu hastalıklarıyla ilgili belirtilerin bulunduğu durumlarda, diğer insanları korumak için, varsa maske kullanılması tavsiye edilmektedir. Herhangi bir belirtinin görülmediği durumlarda maske takmaya gerek yoktur.
Maske takıldığı takdirde, maskenin etkili olmasını sağlamak ve virüsü yayma riskini önlemek için maske uygun şekilde kullanılmalı ve sonrasında da atılmalıdır.
Maske kullanımı, enfeksiyonları önlemek için tek başına yeterli değildir ve diğer önlemlerle birlikte kullanılmalıdır. Sık sık el yıkama, hapşırırken veya öksürürken ağzı kapama, soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtiler (öksürük, hapşırma, ateş) gösteren kişilerle yakın temasta bulunmaktan kaçınma ve benzeri önlemler, uygulanması gerekenler arasında yer almaktadır.
-COVID-19 virüsü çocukları etkiler mi?-
Yeni bir virüs olduğu için, bu virüsün çocukları veya hamile kadınları nasıl etkilediği hakkında henüz yeterli bilgi yok. Virüsün her yaştan insana bulaşabileceği bilinmekle birlikte, şimdiye kadar çocuklar arasında nispeten az sayıda COVID-
19 vakasına rastlanmıştır. Virüs, nadir olarak ölüme yol açabilir ve bu ölümler daha çok, önceden altta yatan hastalığı olan yaşlı kişilerde görülmektedir.
-Çocuğumda COVID-19 belirtileri varsa ne yapmalıyım?-
Tıbbi yardım almak için bir sağlık kuruluşuna başvurun. Bununla birlikte, aynı dönemde Kuzey Yarımküre’de grip sezonu olduğunu da unutmayınız. COVID-19 hastalığında görülen öksürük veya ateş gibi belirtiler, daha yaygın görülen grip ya da soğuk algınlığı belirtileriyle benzerlikler gösterebilir.
Düzenli olarak el yıkama gibi, el ve solunum hijyeni uygulamalarına devam edin ve çocuğunuzun aşılarının tam ve güncel olmasını sağlayınız. Böylece çocuğunuz, hastalıklara neden olan diğer virüslerden ve bakterilerden korunabilir.
Grip ve benzeri diğer solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi, sizde veya çocuğunuzda belirtiler görülmeye başladığında, tıbbi yardım almak için erkenden bir sağlık kuruluşuna başvurun ve hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için işyeri, okullar, toplu taşıma araçları gibi halka açık yerlere gitmekten kaçınmaya çalışın.
-Bir aile üyesi hastalık belirtileri gösterdiği takdirde ne yapmalıyım?-
Sizde veya çocuğunuzda ateş, öksürük veya nefes alma güçlüğü gibi belirtiler varsa, tıbbi yardım almak için derhâl bir sağlık kuruluşuna başvurun. COVID-19 hastalığının bildirildiği bir bölgeye seyahat ettiyseniz veya bu bölgelerden birine seyahat etmiş ve solunum yolu hastalığı belirtileri gösteren bir kişiyle yakın temasta bulunduysanız, en yakın sağlık kuruluşunu arayarak bu konuda önceden bilgi verme seçeneğini göz önünde bulundurun.
-Çocuğumu okuldan almalı mıyım?-
Çocuğunuzda belirtiler bulunduğu takdirde, tıbbi yardım isteyin ve sağlık kuruluşunun talimatlarına uyun. Grip ve benzeri solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi, başka kişilere yayılma riskini önlemek için, belirti gösterdiği sürece, çocuğunuzun evde iyi dinlenmesini ve halka açık yerlere gitmekten kaçınmasını sağlayın.
Bu kapsamda çocuğunuza; sık sık el yıkamayı, öksürürken veya hapşırırken ağzını dirseğin içiyle veya mendille kapatmayı, daha sonra mendili hemen kapalı bir çöp kutusuna atmayı, ellerini düzgün bir şekilde yıkamadığı takdirde elleriyle gözlerine, ağzına veya burnuna dokunmaması gerektiğini öğretiniz.
-Seyahat edersek, ailem için ne gibi önlemler almalıyım?-
Ülke dışına seyahat planlayan herkes; ilgili ülkeye girişle ilgili herhangi bir kısıtlamanın olup olmadığını, girişteki karantina şartları veya seyahatler ile ilgili diğer hususlar hakkında bilgi almak için varış ülkesiyle ilgili rehberlik sağlayan kaynakları mutlaka kontrol etmelidir.
Standart seyahat önlemleri yanı sıra, karantinaya alınmamak veya ülkenize tekrar giriş yapma talebinizin reddedilmesini önlemek için, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) internet sitesinden COVID-19 ile ilgili son güncellemeleri 
kontrol etmeniz tavsiye edilmektedir. Söz konusu sitede, ülkelerin listesine ve kısıtlama önlemlerine yer verilmektedir.
Seyahat ederken, tüm aileler, hem kendileri hem de çocukları için standart hijyen önlemlerine uymaya özen göstermelidir. Ellerini su ve sabunla sık sık yıkamalı veya en az yüzde 60 oranında alkol içeren, alkol bazlı bir dezenfektan kullanmalı, iyi bir solunum hijyeni uygulamalı (hapşırırken ya da öksürürken ağzın kapatılması ve kullanılan mendilin derhâl atılması), öksüren veya hapşıran herhangi bir kişiyle yakın temastan kaçınmalıdır. Bunun yanı sıra, ebeveynlerin yanlarında her zaman bir el dezenfektanı, kullan at veya dezenfektanlı ıslak mendil taşımaları tavsiye edilmektedir.
Bir uçağa veya başka bir ulaşım aracına bindiğinizde; koltuğu, kol dayama yerini, ekranı ve benzeri yerleri dezenfektan içeren bir ıslak mendille temizleyiniz. Bunun yanı sıra, sizin ve çocuklarınızın kaldığı otellerde veya diğer konaklama alanlarında temel yüzeyler, kapı tokmakları, uzaktan kumanda gibi risk içeren yüzeyleri temizlemek için dezenfektanlı mendil kullanın.
-Hamile kadınlardan, doğmamış çocuklarına koronavirüs geçebilir mi?-
Virüsün, hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaşıp bulaşmadığını ya da bunun bebek üzerindeki olası etkisini belirlemek için elimizde yeterli bilgi bulunmamakta ve bu konuya ilişkin araştırmalar sürdürülmektedir. Hamile kadınlar; kendilerini virüsten korumak için uygun önlemleri almaya devam etmeli ve ateş, öksürük ya da solunum güçlüğü gibi belirtiler gösterdikleri takdirde erkenden tıbbi yardım almalıdır.
-Koronavirüs bulaşmış bir annenin bebeğini emzirmesi güvenli midir?-
Virüsten etkilenen ve risk altındaki bölgelerde, ateş, öksürük veya nefes alma güçlüğü belirtileri gösteren tüm anneler; erkenden tıbbi yardım almalı ve sağlık kuruluşunun talimatlarına uymalıdır. Anne sütünün, solunum yolu virüslerinin bulaşmasında önemli bir rol oynamadığı ve emzirmenin faydaları göz önünde bulundurulduğunda, anne, bir yandan gerekli tüm önlemleri alırken diğer yandan emzirmeye devam edebilir.
COVID-19 hastalığına yakalandığından şüphelenilen veya virüsün bulaştığı teyit edilen kişilerin, çocuklar da dâhil olmak üzere, diğer kişilerle etkileşim kurduğu tüm vakalarda olduğu gibi, annenin hastalık belirtileri gösterdiği, fakat emzirebilecek kadar iyi durumda olduğu vakalarda da anne; çocuğa yakın olduğunda bir maske takmalı, çocukla temastan önce ve sonra ellerini yıkamalı, kirli yüzeyleri temizlemeli/dezenfekte etmelidir. Yakın temastan kaçınılması gereken durumlara annenin çocuğunu beslediği zamanlar da dâhildir.
Bir anne; çok hasta ise, sütünü sağması ve temiz bir fincan ve/veya kaşık ile çocuğa vermesi için teşvik edilmelidir. Tüm bu süreçte, aynı enfeksiyon önleme yöntemleri takip edilmelidir. Tamer Yazar