Antakya’da Kültür Sanat

Hazırlayan: Mehmet Karasu

Haftanın Kitabı
Sivas’ı Unutmak/Öner Yağcı/ Cumhuriyet Kitapları
2 Temmuz, Sivas vahşetinin 28. yılıydı.
Bundan yirmi sekiz yıl önce, 2 Temmuz 1993 günü, Sivas’ta ozanlar, sanatçılar yakıldı. Aralarında on yaşında, 12 yaşında çocuklar vardı
Bu insanlar Cumhuriyetimizin temellerinin atıldığı Sivas’a kavgaya değil, bize dayatılan yoz kültüre karşı Anadolu kültürünü yaşamaya ve yaşatmaya gelmişlerdi. Türkülerini söylemeye, semaha durmaya; sazda sözde birikimlerini insanımıza yaşatmaya gelmişlerdi.
“Sivas’ı unutma hakkımız var mı?
Bence yok. Eğer unutmazsak yaşamı hak ederiz. Unutma diyor haritalardan Sivas. Unutma diyor mezarlıklar, çocuklar, bebelerimiz; geleceğimiz.
Unutmayın ve anlatın diyorlar. Ben de anlattım, yazdım dilimin döndüğünce, yüreğim elverdiğince, bilincimle ve duyarlılığımla. Sivas’ı Unutmak, toplumsal, siyasal ve kültürel tarihimizin en önemli olaylarından biri olan Sivas katliamının gerçeğine bir damla katarsa kıvanç duyacağım.”

Konuk Yazar
Sivas Katliamı deyince… Öner Yağcı
“Cumhuriyet’in temelinin atıldığı Sivas’tan, 2 Temmuz 1993 katliamının gerçekleştirildiği Sivas’a gelmemizin nedenlerini ve sonuçlarını doğru kavrayabiliyor muyuz?” sorusunun yanıtını arıyor toplum. Bu yanıtı doğru kavrayamazsak, 28 yıldır her 2 Temmuz’da yaptığımız gibi bir kez daha Sivas Katliamı’nı yapanları, yaptıranları lanetler, orada kaybettiklerimizi anarız. Toplumsal tarihimize kara bir damga vuran Madımak Oteli’ndeki katliamın acı gerçeğini vurgulayan, toplumsal vicdanın Sivas’ı unutmaması için çaba gösteren, yaşatılan vahşetin siyasal, kültürel tarihimize girmesine kaynak olacak kitapları değerlendirdiğim bu yazıda, Sivas katliamı ile ilgili saptayabildiğim kitapların sayısı 60’ı geçti.
ASLOLAN BUGÜNÜ ANLAMANIN ANAHTARI OLARAK DÜNÜ ANLAMAK!
Toplumların aynası olan kitaplar, dünün yaşanan olaylarından ve toplumsal durumun gerçekliklerinden ders alarak geleceğin kurulmasında yol gösterir.
Toplumun, yaşamını derinden etkileyen olayların asıl gerçeğini öğrenmek isteği, yazarların olaylarla ilgili kitaplar yazma görevini, sorumluluğunu kamçılar. Örneğin İkinci Dünya Savaşı, Nazi kampları, atom bombası, yakın tarihin sarsıcı olayları olarak yazılan sayısız kitabın öznesi olmuştur.
Asıl olan dünü sevmek ya da dünden nefret etmek değil bugünü anlamanın anahtarı olarak dünü öğrenmektir. Santayana’nın “Geçmişi anımsamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdurlar” sözü, insana yüklenen bu sorumluluğun saptanmasıdır.
Cumhuriyet’in temelinin atıldığı Sivas’tan 2 Temmuz 1993 katliamının gerçekleştirildiği Sivas’a gelmemizin nedenlerini ve sonuçlarını doğru kavrayabiliyor muyuz sorusunun yanıtını arıyor toplum. Bu yanıtı doğru kavrayamazsak, 28 yıldır her 2 Temmuz’da yaptığımız gibi bir kez daha Sivas katliamını yapanları, yaptıranları lanetler, orada kaybettiklerimizi anarız.
VAHŞET SİYASAL VE KÜLTÜREL TARİHİMİZDE
Toplumsal tarihimize kara bir damga vuran Madımak Oteli’ndeki katliamın acı gerçeğini vurgulayan, toplumsal vicdanın Sivas’ı unutmaması için çaba gösteren, yaşatılan vahşetin siyasal, kültürel tarihimize girmesine kaynak olacak kitapları Gamze Akdemir’in önerisiyle değerlendireceğim.
Sivas katliamı ile ilgili saptayabildiğim kitapların sayısı 60’ı geçti.
Sivas katliamında aramızdan alınan aydınlardan Asım Bezirci ile ilgili Bir Ben miyim Unutmayan? (Haz. Refika Bezirci), Ağlatmayın Beni Derdim Büyüktür (Haz. Atilla Birkiye) ve Edebiyatın Kırk Ayaklı Karıncası Asım Bezirci (Haz. Adnan Özyalçıner) adlı kitaplar çıktı.
Edebiyatçılar Derneği Metin Altıok Kitabı, Behçet Aysan Kitabı, Uğur Kaynar Kitabı; Karikatürcüler Derneği Donmak ile Yanmak Arasında/ Asaf Koçak ile katliamda yitirdiği üyelerini selamladı. Metin Altıok’un (Bir Acıya Kiracı) ve Behçet Aysan’ın (Düello) bütün şiirleri, Uğur Kaynar’dan kalan şiirler (Güncesika) kitaplaştırıldı. Metin Altıok’tan Zeynep’e Mektuplar yayımlandı. Fazıl Say, Metin Altıok Ağıtı’nı yazdı, besteledi.
unutMADIMAKlımda
Kızları, Sivas’ta canlarından koparılan babalarını anlattı: Zeynep Altıok, Acısı Bende Kalsın ve Gölgesi Yıldız Dolu/ Metin Altıok Kitabı, Eren Aysan, Bir Eflatun Ölüm/ Behçet Aysan Kitabı.
Aysan’la Altıok, katliamın 25. yılında unutMADIMAKlımda-25 Yıllık Ağıt ile katliamdan sonra geçen yılları sorgulayan bir kitap hazırladı.
Orhan Tüleylioğlu, Battal Pehlivan’ın 2 Temmuz 1993 günü kuşatılmaya başlanan Madımak Oteli’nin içinde çektiği bir fotoğraftan esinlenerek adını koyduğu Merdivende Üç Şair adlı kitabında, Metin Altıok, Behçet Aysan, Uğur Kaynar’la ilgili, dostlarının ve kızlarının (Zeynep Altıok, Eren Aysan, Elif Kaynar Yavuz ve Ezgican Kaynar) anılarını aktardı. Tüleylioğlu, bir başka çalışmasında katliamı geniş boyutlarıyla değerlendirdi: Yüreklerimiz Hâlâ Yangın Yeri: 2 Temmuz 1993.
Hidayet Karakuş’un Şeytan Minareleri, Burhan Günel’in Ateş ve Kuğu, Fatih Atila’nın Ölü Canlar romanları, Lütfiye Aydın’ın Gri Gül, Ali Özenç Çağlar’ın Ateş Küskünleri/ Madımak adlı öykü kitapları, Genco Erkal’ın Sivas 93 adlı oyunu Sivas katliamı üzerine kurgulandı. Daha birçok roman ve öyküde de Sivas katliamı işlendi.
KATLİAMI LANETLEYEN ŞİİR KİTAPLARI…
Sivas katliamını lanetleyen şiir kitapları tarihe not düştü: Sivas Acısı-Aziz Nesin, Temmuz İçin Yaralı Semah-Kemal Özer, Sesini Yitiren Şehir Sivas-Mehmet Özer, Tavra-Zerrin Taşpınar, Yaralı Temmuz/ Sivas Katliamı-Abdülkadir Paksoy, Kızılgülüm Yanar 2 Temmuz’da-Sabri Yücel, Düşler Yanarken-Ali Ekber Ataş, Madımak Çığlığı-Zeki Büyüktanır…
Alevler İnsan Sesi-Sivas Kıyımı Şiirleri’nde (Haz. Güngör Gençay) 230 şiir, Pir Sultan Ölür Dirilir/ Ozanların Dilinden Sivas Katliamı’nda (Haz. Enver Cemal Şahin) halk ozanlarının şiirleri, Sivas’ın Işığı Sönmeyecek’te katliamın 10. yılında düzenlenen yarışmanın şiir ve öyküleri yer aldı.
Karikatürcüler Derneği Karikatürlerle Sivas Katliamı’nı (Haz. Hakan Tokatlıoğlu) yayımladı.
Katliam, Yakın Tarihimizde Kitlesel Katliamlar (H. Nedim Şahhüseyinoğlu), Sokrates’ten Sivas’a (Adil Çelik Giray), Sivas Davası/ Türkiye’nin Gizli Gündemi (Hüseyin Karababa), Geçmişten Günümüze Dinsel Katliamlar (Lütfi Kaleli) adlı kitaplarda incelendi.
Zamanaşımından kapanan Sivas katliamıyla ilgili davayı inceleyen kitaplarda utanç belgeleri aktarıldı: Sivas Katliamı Meclis Araştırma Komisyonu Raporları-Basına ve Kamuoyuna Yansımayan Belgeler (2 c.), Madımak Yangını: Sivas Katliamı Davası (2 c., Haz. Av. Şanal Sarıhan) ve Sivas Davası (4 c., Av. Erdal Merdol-Av. Mehdi Bektaş-Av. Ali Sarıgül).
TANIKLIKLAR…
Sivas katliamı ile ilgili olarak yayımlanan tanıklıklar ve deneme, inceleme türündeki kitaplar 1993’te yayımlanmaya başladı. Ali Yıldırım, Ateşte Semaha Durmak’ta, Sivas katliamını sıcağı sıcağına aktarıp değerlendirdi. Ali Balkız, Sivas’tan Sydney’e Pir Sultan adlı kitabında toplumsal ve siyasal boyutlarıyla katliamı irdeledi. Sivas’ın acısına karşı toplumun duyarsızlığına “yangının üstüne yangın, acının üstüne acı” deyip ekledi: “İnsanlık tarihinde hangi acının hesabı sorulmamıştır ki?”
Lütfi Kaleli, Sivas Katliamı ve Şeriat’la tanıklık yaparken Çetin Yiğenoğlu, Şeriatçı Şiddet ve Ölü Ozanlar Kenti Sivas adlı kitabında, Osmanlıdan günümüze gerici kalkışmaları ve Sivas’ta yaşanan vahşeti aktardı. 1990’lı yıllarda çıkan edebiyat dergilerince oluşturulan Dergiler Ortak Platformu’nun çıkardığı Sivas 2 Temmuz adlı kitapta, katliam birçok yazarımızın gözüyle değerlendirildi.
Bilinmeyen Yönleriyle Sivas Katliamı, Aleviler ve Sivas Olayları (Haydar Gölbaşı), Yaşamak Martı Kanadında Rüzgâr Taşımaktır (Serdar Doğan), Zambak Sana da Bulaştı Kan (Hikmet Çetinkaya), Ağıttan Umuda (Haz. Zerrin Taşpınar), Onlar Işık Oldular (Haz. Ahmet Koçak), Sivas 2 Temmuz 1993 (Soner Doğan), Sivas Kıyımı ve Sivas Gerçeği (Süleyman Zaman) adlı kitaplarda da katliam çeşitli boyutlarıyla ele alındı.
DENEME VE İNCELEMELER
Zeki Coşkun, Aleviler, Sünniler ve… Öteki Sivas adlı kitabında ilkçağlardan 2 Temmuz’a kadarki Sivas tarihini anlatıp bir toplumbilimci yaklaşımıyla katliamı derinliğine kavramak isteyenlere önemli bir kaynak sundu. Ozan Çavdar, Sivas Katliamı-Yas ve Bellek adlı kitabında, Sivas Katliamı’nda yakınlarını yitiren ailelerle yaptığı görüşmeleri aktardı.
Edebiyatçılar Derneği’nce çıkarılan Sıvas Kitabı, Bir Topluöldürümün Öyküsü (Haz. Attila Aşut) katliamı tüm boyutlarıyla geleceğe aktaran, bir belgesel bellek olarak kendi geleceğinden sorumluluk duyan her insanın duyarlılığını ve bilincini çoğaltan bir kitap oldu. Arka kapağındaki “Hiçbir şey birdenbire olmadı” başlığı altındaki metin şöyleydi:
“Önce ezanı Arapçaya çevirdiler. Dinlediniz. Sonra, ‘Siz isterseniz hilafeti bile getirirsiniz’ dendi. Demokrasi sandınız. Sonra, bir çığ gibi Kuran kursları, İmam-Hatip Okulları açıldı. Din dersleri anayasal zorunluluk oldu. Kabullendiniz. Tesettür arttı, cami sayısı okulları geçti, inanç özgürlüğü sandınız. Giyim kuşama müdahale ettiler, oruç tutmayanı öldürdüler. Şaşırdınız. Daha sonra bilim adamı ve yazarları vurdular. Milletvekili ve gazetecileri parçaladılar. Şairleri ve dansçıları yaktılar. Kimin yaptığını düşünüp durdunuz. En sonunda kapınızı çalacaklar, size kendinizden başka yardım edecek kimse kalmayacak!”
‘SİVAS’I UNUTMAK’ KİTABIM TOPLUMA BORCUMU ÖDEMEKTİ BİR BAKIMA
Benim yaşamımın da dönüm noktalarından oldu Sivas katliamı. 1997’de Sivas’ı Unutmak’ı yayımladım. Altıncı basımı 2009’da yapılan bu kitabım, sayısı 60’ı geçen Sivas katliamı ile ilgili kitaplardan biri olarak topluma olan borcumuzu ödemekti bir bakıma.
1993’teki Pir Sultan Abdal Şenliği’ni düzenleyen Pir Sultan Abdal Kültür ve Tanıtma Derneği’nin kurucu genel başkanı Murtaza Demir, Ateş-i Aşk-Sivas Katliamının Gerçek Hikâyesi adlı kitabında, 1990’lardan sonra yükselen Alevi hareketinin Sivas Katliamı’yla yüzleşmesini ve sonrasındaki mücadelesini anlatırken dünyanın mezhep savaşlarına sürüklendiği yeni dönemi inceledi.
Hiç Ölmedim Ben ve Nefes Alamıyorum adlı deneme kitaplarıyla Sivas’ı yazınsallaştıran Muzaffer İlhan Erdost, geleceğimizle ilgili görev ve sorumluluklarımızın neler olduğu konusunda uyarılarla dolu Türkiye’nin Yeni Sevr’e Zorlanması Odağında Üç Sivas adlı incelemesinde, yakın tarihten geleceğe emperyalizmin ülkemize yaklaşımlarıyla ilgili olarak ufuk açtı.
ASIL HEDEF TÜRKİYE!
Birinci Dünya Savaşı yıllarından başlayarak siyasal tarihimizin dününü bugüne taşıyan Erdost, Sivas olaylarının Alevi-Sünni çatışması olmadığını, asıl amacın devrimci demokratik gelişmeyi baskı altına almak olduğunu, inançları gereği materyalist dünya görüşüne yakın olan, yoksulluğa ve baskıya direnmiş olan Alevilerin saldırıların hedefi olduğunu söyledi. “Cumhuriyet Sivas’ta kuruldu Sivas’ta yıkılacak” sloganını atan şeriatçı gerici görüşün Cumhuriyet’i hedef aldığını, ayrılıkçıların “Sivas TC’nin mezarı olacak” sloganının Türkiye’yi hedefe aldığını söyleyen Erdost, katliamın temelinde emperyalizmin Türkiye’ye Sevr dayatması olduğunu anlattı.
“Sivas’ı unutmadık” diyebilmenin insani çığlığıyla Ataol Behramoğlu’nun Yangın Yeri adlı şiirinden iki dizeyle Sivas’ta yitirdiklerimizi saygıyla anıyorum:
“Yaşamak görevdir yangın yerinde/ Yaşamak insan kalarak.” (Cumhuriyet)

Haftanın Şiiri
Munzur/Hikmet Güzel
Munzur dağlarının eteklerinden
Kırk gözeler gibi aksam diyorum
Arı kovanının peteklerinden
Cana şifa diye, çıksam diyorum.

Kutsal kayalara yüzümü sürsem,
Ruhum arındırıp Huda’ya ersem,
Niyaz eyleyerek cenneti görsem
Dilek tutup çerağ yaksam diyorum.

Munzur’a karıştı, yiğit kanları
Yakıldı Dersim’in köy ve hanları
Bin bir acı ile yiten canları
Taç edip başıma taksam diyorum.

Ölenler can olur kalan sağlarda,
Umut filiz verir, yeşil bağlarda
Zulme başkaldıran yüce dağlarda,
Sır olup âleme baksam diyorum.
26/06/2021 Ovacık / Dersim

Haftanın Sanat Gündemi
Metin Altıok Şiir Ödülü’nü alan şair Seyyidhan Kömürcü, ödülünü, Deniz Poyraz’a armağan etti.
İzmir Büyükşehir Belediyesinin ev sahipliği yaptığı Behçet Aysan ve Metin Altıok Şiir Ödül Töreni Kültürpark Açık Hava Tiyatrosu’nda gerçekleştirildi.
Madımak Katliamı’nın 28’inci yıldönümünde düzenlenen ödül törenine Behçet Aysan’ın kızı Eren Aysan ve Metin Altıok’un kızı Zeynep Altıok’un yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. Eren Aysan ve Zeynep Altıok’un sunumlarıyla başlayan programda Madımak Katliamı’nda yaşananlar ve hukuki süreç anlatıldı.
DEMOKRATİK DÜŞÜNCE YAKILDI
Ödül töreninde konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konsey üyesi Ali İhsan Ökten, yazar Yaşar Kemal’in katliam ardından yaptığı konuşmayla sözlerine başlayarak, “2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas’ta sadece aydınlar, yazarlar, insanlarımız yakılmadı. O gün özgür düşünce, özgür akım ve vicdanlar yakıldı. Laiklik, kardeşlik, demokratik düşünce yakıldı. Ne orada kalan kardeşliğimizi, canlarımızı ne de o yangını günden güne çoğaltarak bugüne getirenleri unutacağız” dedi. Ökten, karanlıklara karşı barışı, demokrasiyi, laikliği, özgürlüğü, kardeşliği, sanatı ve sözü yeniden yaşatacaklarını dile getirdi.
Yapılan konuşmalar ardından ödüller sahiplerine verildi.

2021 TTB Behçet Aysan Şiir Ödülü’ne Faris Kuseyri’nin ‘Doğu Duvarı’ adlı eseri değer bulundu.
2021 yılı Türk Tabipleri Birliği (TTB) Behçet Aysan Şiir Ödülü’ne Faris Kuseyri’nin Islık Yayınları tarafından yayımlanan “Doğu Duvarı” adlı eseri değer bulundu.
Toplamda 140 katılımcının başvurduğu 2021 Yılı TTB Behçet Aysan Şiir Ödülü için Seçici Kurul değerlendirme toplantısı 28 Haziran tarihinde çevrimiçi olarak yapıldı. Ali Cengizkan, Turgay Fişekçi, Doğan Hızlan, Cevat Çapan ve Haydar Ergülen’den oluşan kurul, kararını oybirliğiyle aldı.
Seçici Kurul ödülün Kuseyri’ye verilmesinin gerekçesini, Kuseyri’nin “Ortadoğu coğrafyasına yerleşen ve oradan konuşan, geleneksel ve modern şiiri iyi bilen, her zaman yaşamın içinde; şiirin geleneksel formlarını kullanmaktan çekinmeyerek günceli, toplumsalı, kişisel olanı aktaran, çalışan sınıflara ve emeğe yüz ışıtan” özelliklere sahip olmasıyla açıkladı. (Gazete Duvar)

“Arif Baş Şiir Yarışması 2021” Sonuçları Belli Oldu
Seçici Kurul, Hakan Unutmaz’ın “Japon Balıklarını Sevin” isimli eserini birinciliğe layık gördü.
“Hakan Unutmaz, gelenekle günceli harmanlıyor, türler arasılık kullanarak, dilekçe görünümünde tasarladığı yapıtı; güncel toplumsal sorunları deneysel ve moderne çalan üslubuyla hicvederek bize ulaştırıyor.”
Ağıtçızade Çelebi’nin “Lethe” isimli eseri ve Yunus Karakoyun’un “Kefaret” isimli dosyası ise, Seçici Kurul özel ödülü aldı.
Türk edebiyatının önemli ismi Yıldız Ecevit hayatını kaybetti
Türk edebiyatının en önemli akademisyenlerinden Prof. Yıldız Ecevit 75 yaşında hayatını kaybetti.
Edebiyat üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan yazar ve akademisyen Yıldız Ecevit bir süredir Bodrum’da tedavi görüyordu. Ankara ve Bilkent Üniversiteleri’nde Alman Edebiyatı, Avangard Edebiyat ve 20. yüzyıl dünya romanı alanlarında dersler veren Ecevit’in Oğuz Atay üzerine yaptığı çalışmalar önem taşıyordu.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Yıldız Ecevit’in vefatını üzüntüyle öğrendim. Edebiyat araştırmaları için ufuk açıcı çalışmalar ortaya koydu. Kendisine Allah’tan rahmet yakınlarına başsağlığı dilerim” dedi.
4. Altın Defne Genç Şiir Ödülü Ödül töreni hafta sonunda yapılıyor
4. Altın Defne Genç Şiir Ödülü 2019 yılında Ara Kat Sesleri adlı dosyası ile Petek Sinem Dulun’a verilmiş, dosya ödül yönetmeliği kapsamında kitaplaşmıştı. Pandemi nedeniyle ertelenen ödül töreni 9 Temmuz 2021 Cuma günü Hatay Tabip Odası’nda gerçekleşecek.
Tüm yazın dostlarını aramızda görmeyi diliyoruz.

Okuma Önerileri
1.Ateşte Semaha Durmak, Ali, Yıldırım, Yurt, 1993
2.Bir Ben miyim Unutmayan? Haz. Refika Bezirci, Yön, 1993
3.Sivas’tan Sydney’e Pir Sultan, Ali Balkız, Prospero, 1994
4.Sivas Katliamı ve Şeriat, Lütfi Kaleli, Alev, 1994
5.Şeriatçı Şiddet ve Ölü Ozanlar Kenti Sivas, Çetin Yiğenoğlu, Ekin, 1994
6.Sivas Kitabı/ Bir Toplu öldürümün Öyküsü, Haz. Attila Aşut, Edebiyatçılar Derneği, 1994
7.Tavra (şiir), Zerrin Taşpınar, Suteni, 1995
8.Merdivende Üç Şair, Orhan Tüleylioğlu, Kırmızı Kedi,
9.17. Sivas Acısı (şiir), Aziz Nesin, Adam, 1995
10.Yaralı Temmuz/ Sivas Katliamı (şiir), Abdülkadir Paksoy, Doruk, 1996