Mahkemenin ‘Red’ Kararını

Eski Roma kenti, Antakya da izliyor…

Amerika ya da Avrupa’daki müzelerde, Antakya’dan çıkartılan (kaçırılan) tarihi eserlerin sergilenmesine yönelik tartışmayı sık sık yapan Hatay coğrafyası, Türkiye’nin talep ettiği, ancak mahkemenin “red” kararı verdiği son gelişmeyi de yakından izliyor.

ABD’nin New York kentinde, mahkeme, Türkiye’nin, yıllar önce Anadolu topraklarından ABD’ye kaçırılan “Guennol Stargazer” (Yıldız Avcısı) adlı 6 bin yıllık tarihi eseri, ünlü müzayede evi Christie’s ve yatırım fonu milyarderi Michael Steinhardt’tan geri alamayacağına karar verdi.
Manhattan’daki Bölge Mahkemesi Yargıcı Alison Nathan, 22,9 santimetre boyutundaki heykelciğin Christie’s müzayede evinde satışa sunulmasından hemen önce, 2017 yılı Nisan ayına kadar iadesi için dava açmayan Türkiye’nin, ‘haklarını takip etmeyi mazur görülemeyecek şekilde ihmal ettiğini’ belirtti. Yargıç Nathan,, Ankara’nın, eserin nerede olduğunu yıllar öncesinden bilmesi gerektiğini, buna rağmen bu adımı atmadığını söyledi.
Nathan ayrıca, Türkiye’nin, heykelciğin 1906 yılından sonra Anadolu’dan çıkarıldığı ve o yıl Osmanlı yönetimi altında eski eserlerle ilgili yayınlanan kanuna göre eserin haklı sahibi olduğu iddiasını kanıtlayamadığını kaydetti.
Yargıç Nathan, heykelciğin, yıllar boyunca çok sayıda yayımlanmış eserde konu edildiğine, 1968’ten 1993’e ve 1999’dan 2007’ye kadar New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi’nde sergilendiğine dikkat çekti.
Nathan, kararın gerekçesinde, Türkiye’nin, Metropolitan Müzesi’yle heykelciğin kökenleri hakkında daha fazla bilgi edinme talebiyle temasa geçmediğini, halbuki bunu yapmasının zor olmaması gerektiğini belirtti. Yargıç Nathan, Türkiye’nin, tanınmış sanat koleksiyoncusu Steinhardt’ın heykelciğin kökeniyle ilgili “uyarıları” görmezden geldiği iddiasını da reddetti.
-EMSAL OLUR MU?-
Nathan, Nisan ayında 8 gün süren jürisiz duruşmanın ardından bu karara vardı. Karar, Türkiye’nin, yağmalandığını düşündüğü eski eserlerin ABD’den iadesi konusunda verdiği hukuki çabalara önemli bir darbe vurdu. Gelişmeyle ilgili olarak, Türkiye’nin ABD’deki avukatları ya da Christie’s ve Steinhardt’ın avukatlarından henüz bir açıklama gelmedi.
-ÖZELLİKLİ!-
Christie’s müzayede evine göre, göğe bakan kadın figürü eserinin kökeni, milattan önce 3000 ila 2200 yıllarına uzanıyor ve Anadolu’ya ait bugüne kadar en iyi korunmuş ve büyük mermer kadın figürlerinden biri kabul ediliyor.
Steinhardt ve eşi, “Yıldız Avcısı” için 1993 yılında 1,5 milyon dolar ödemişti. Heykelcik 2017 yılında Christie’s’de açık arttırmada 14,5 milyon dolara alıcı bulmuştu. Ancak müzayedeye telefonla katılan ve kimliği açıklanmayan alıcı, daha sonra bu kararından vazgeçmişti.
Heykel, hala Christie’s müzayede evinde bulunuyor. -Tamer Yazar-