Ambrose Bierce ya da Kayıp

Amerikan iç savaşı üzerinde yoğunlukla durulan bir tarihsel dönemeç. Kuzey ile Güney savaşır; sonunda Kuzey güçleri kazanır. Bu uykuyla birlikte Güneyin sürsün istediği kölelik kaldırıldı, diye anlatılır ya kulak asmayın. Kölelik bugün bile öyle kalkmış falan değil. Bir anlatıya göre de siyahlar kuşaklar boyu köleliği öylesine kanıksamışlar ki özgürlüğü benimseyememişler, ağalarına yeniden dönmeye çabalamışlar. Bu anlaşılır bir durumsa da özgürlük ardındaki siyahları aşağılamanın da bir yolu aynı zamanda. Bir halk dilediğince dövülmeye, kırbaçlanmaya, öldürülmeye, işkence görmeye, insandan sayılmamaya nasıl alışabilir.

Bu iç savaştan şu nedenle söz ettik: Dünyada köşe yazarlığının da başlamasında emeği bulunan Gazeteci-Yazar Ambrose Bierce iç savaşta Kuzey safında savaşmış biridir. Yıllarca savaştığından dolayı, savaş yanlısı yazanlara, konuşanlara haklı olarak hiç katlanamaz. Köşe yazarlığı, gazetecilik yapar, Romanlar yazar. İmkânsız Öyküler, Keşiş ve Celladın Kızı gibi kitaplarında da görüleceği üzere korku, gerilim, fizikötesi izlekleri egemendir. Sıklıkla Edgar Allan Poe ile karşılaştırılmasını hoş karşılamasa da Poe’dan etkilenmesi olumlu sonuçlar yaratır. Ambrose Bierce aynı zamanda çok etkili bir eleştirmendir. yargıları hedeflediği yazarın gönenmesine de çöpe gitmesine de yeter bir durum yaratmaktaydı. Sert kişiliği gazetecilikte yeni anlayışın, gerçekten yana katı dilin doğuşuna da yol açtı.

Ambrose Bierce’nin acıları yalnızca savaşta değil aile yaşamında da sürdü. 1872 yılında evlenip, İngiltere’ye yerleşse de evliliği yürümedi. Oğlu sevda nedenli düelloda birini öldürdü; ardından bir başka düelloda o da öldü. Diğer oğlu alkol nedeniyle öldü…

1913 yılında, Pancho Villa’nın ordusunda, Villa ile birlikte devrim için savaşmak amacıyla vardığı Meksika’da, neler yaptığı, nasıl öldüğü hâlâ bilinmemektedir. Hiçbir kanıtın, bilginin ortaya çıkmaması çok ilginçtir. Askeri izlem konusunda çıkan bir tartışmada Pancho Villa tarafından vurularak öldürüldüğü de savlar arasındadır.

Yazında Ambrose Bierce gotik türde görülmektedir. Düşsel, tinsel… Gerçekçiliğe karşı olduğu yazılır.

İnişli çıkışlı sıradışı bir yaşam Ambrose Bierce’ninki. Gazetecilikle ilgili yeni yaklaşımlar getirişi oldukça önemli. Türkçemize de kazandırılan bazı kitapları mutlak okunmalıdır.