Nöbetçi Eczaneler
Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT), 2023 yılı sonunda yatırımlarını önceki yıla göre yüzde 59,7 artırarak 174,5 milyar liraya çıkardı. Enerji ve ulaştırma sektörleri başta olmak üzere kamu yatırımlarına önemli katkı sağlayan KİT’ler, bütçeye de 45,5 milyar liralık gelir aktardı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT), 2023 yılını güçlü bir yatırım hamlesiyle tamamladı. Geçen yıl, KİT’lerin yatırım harcamaları yüzde 59,7 artarak toplamda 174,5 milyar liraya ulaştı. Türkiye genelinde 19 KİT, bir bağlı ortaklık, 5 kamu bankası ve 8 diğer kamu kuruluşu ile toplam 33 kamu işletmesi, 2023’te devlet bütçesinden 294,1 milyar lira aldı. Bu bütçe içinde 114,5 milyar lira sermaye desteği ve 179,6 milyar lira görevlendirme bedeli yer aldı.
KİT’lerden Bütçeye 45,5 Milyar Liralık Gelir
KİT’ler, sağladıkları desteklerle bütçeye önemli katkıda bulundu. Geçen yıl bütçeye aktarılan gelir 12 milyar lira temettü, 4,4 milyar lira hasılat payı, 24 milyar lira finansman fazlası ve 5 milyar lira kurumlar vergisi gibi çeşitli kalemlerden oluştu. Bu gelirlerle KİT’lerin bütçeye toplam katkısı 45,5 milyar lira olarak kaydedildi.
En Yüksek Katma Değeri TEİAŞ Sağladı
Geçen yıl KİT’lerin yarattığı toplam katma değer 245,4 milyar liraya ulaşarak önceki yıla göre yüzde 168,2 artış gösterdi. Katma değer sıralamasında ilk sırada, 44,6 milyar lira ile Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) yer aldı. TEİAŞ’ı, 44,2 milyar lira ile Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ve 31,1 milyar lira ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) izledi. En düşük katma değeri ise TCDD üretti.
Enerji ve Ulaştırma Sektörlerinde Yatırımlar Öne Çıktı
2023 yılında KİT’lerin yatırım harcamaları, Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılasının yaklaşık yüzde 0,66’sına denk geldi. Kamu yatırımlarının yüzde 26’sı KİT’ler tarafından gerçekleştirilirken, en yüksek yatırım tutarları TPAO, TCDD ve TEİAŞ tarafından yapıldı. TPAO’nun toplam yatırım harcaması 74 milyar lira olurken, TCDD 28,9 milyar lira, TEİAŞ ise 27,8 milyar lira yatırım gerçekleştirdi.
KİT’lerin sektörel bazda en fazla yatırım yaptığı alan enerji sektörü oldu. Enerji alanındaki toplam yatırım 129,2 milyar lirayı bulurken, bunu 39,3 milyar lira ile ulaştırma sektörü izledi. Diğer yandan, tarım sektöründe 1,5 milyar lira, sanayi sektöründe ise 416 milyon lira yatırım yapıldı.
En Yüksek Faiz Dışı Fazla TKİ’den, En Yüksek Açık TCDD’den
KİT’lerin mali performansları incelendiğinde, 2023 yılı itibarıyla en yüksek faiz dışı fazla Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) tarafından kaydedildi. En yüksek faiz dışı açık ise TCDD’de oluştu. 2022 yılında yaklaşık 192,2 milyar lira olan faiz dışı açık, 2023’te 1 trilyon 379,7 milyar liraya ulaştı. Kurum bazında kârlılık incelendiğinde TEİAŞ, en yüksek kâra sahip kurum olarak öne çıktı. TEİAŞ’ı TPAO, Eti Maden ve DHMİ takip ederken, en yüksek zarar TCDD ve ardından Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ile Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (TŞFAŞ) kaydetti.