Türkiye’de yerel bal arısı ırklarının gen kaynaklarını koruma ve kriyojenik yöntemlerle dondurulmuş sperm bankası oluşturma çalışmaları hız kazanıyor. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Aziz Gül’ün öncülüğünde yürütülen proje, bal arısı genetik materyalinin geleceğe taşınmasını hedefliyor.
Yerel arı genetik materyalleri korunacak
Türkiye, dünyada bulunan 27 bal arısı ırkından 5’ine ev sahipliği yapıyor. Anadolu arısı ve Kafkas arısı gibi yerel ve tescilli ırklar ülkemiz açısından büyük öneme sahip. Bunun yanı sıra Suriye arısı, İran arısı ve Karniyol arısı gibi diğer genotipler de Türkiye’de bulunuyor. Prof. Dr. Aziz Gül, bu proje ile yerel bal arısı gen kaynaklarının korunması, genetik materyalin tanımlanması ve dondurularak Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki gen bankasında saklanmasını amaçladıklarını belirtti.
Proje detayları ve hedefler
2023 yılında yaklaşık 1,7 milyon TL bütçe ile başlatılan proje kapsamında, Türkiye’deki tescilli 8 farklı bal arısı genotipine ait sperm kaliteleri incelenecek. Bu genotipler arasında Anadolu, Kafkas, Gökçeada, Hatay, Efe, Muğla, Trakya ve Yığılca arıları bulunuyor. Çalışmalarda farklı antioksidanların sperm dondurma başarısına etkileri araştırılacak.
Prof. Dr. Aziz Gül, erkek arılar yetiştirilerek spermlerinin laboratuvar ortamında dondurulacağını ve çözme sonrası canlılık oranı, motilite, DNA hasarı gibi parametrelerin detaylı analizlerle değerlendirileceğini ifade etti. Bu kapsamda sperm dondurma cihazı ve floresan mikroskop gibi modern cihazlardan faydalanılacak.
Türkiye’nin arıcılıkta öncü rolü
Projenin Türkiye için bir ilk olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Gül, daha önce çiftlik hayvanları için yapılan sperm dondurma çalışmalarının arıcılıkta uygulanmadığını belirtti. Türkiye’nin bu alandaki çalışmalarıyla Almanya ve Amerika gibi ülkelerin ardından öncü ülkelerden biri olmayı hedeflediğini vurguladı.
Gül, “Ülkemizde ilk arı sperm bankasını kurarak Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsü’ne teslim ettik. Bu proje, ileride yapay tohumlama gibi uygulamalar için bir altyapı oluşturacak,” dedi.
Geleceğe yönelik katkılar
Proje, damızlık değeri yüksek arıların genetik materyallerinin korunması ve ihtiyaç duyulduğunda kullanılması için önemli bir kaynak sağlayacak. Yerel bal arısı ırklarının genetik çeşitliliği korunurken, üreticilerin yüksek verimli koloniler oluşturmasına destek olunacak.
Ekip ve uzman kadro
Proje, Prof. Dr. Aziz Gül’ün liderliğinde, Prof. Dr. Cengiz Yıldız, Dr. Öğr. Üyesi Nurdan Coşkun, Dr. Öğr. Üyesi Oğuz Kaan ve Dr. Samet Okuyan’dan oluşan 5 kişilik bir ekip ve 3 bursiyerle yürütülüyor.