Hatay’ın özellikle Samandağ, Defne ve Antakya ilçelerinde Hristiyanlar ile Arap Alevileri tarafından her yıl 14 Temmuz’da kutlanan Evvel Temmuz Bayramı, tarihsel ve kültürel kökleriyle dikkat çekiyor.
Evvel Temmuz Bayramı (Levant Arapçası: أول تموز ʾAwwal Tammūz), her yıl miladi takvime göre 14 Temmuz’da, Rumi takvime göre ise 1 Temmuz’da kutlanıyor. “Evvel Temmuz” ifadesi, “Temmuzun başlangıcı” anlamına geliyor. Binlerce yıllık geçmişe sahip bayram, Samandağ, Antakya ve çevre bölgelerde özellikle Arap Alevileri ve Hristiyanlar tarafından yaşatılıyor.
Bayramın kökeni çok tanrılı dinler dönemine kadar uzanıyor. Sümerlerde “Dumuzi”, Fenikelilerde “Adonis”, Eski Mısır’da “Osiris” isimleriyle anılan bereket tanrısına adanan bu gün, hasat zamanının kutlandığı, bolluk ve verimlilik için ritüellerin yapıldığı dönemlerden bugüne taşınmış durumda. Her ne kadar zaman içinde farklı inançlara uyum sağlasa da, bayramın özü ve anlamı korunmuş.
1980 darbesi sonrası yasaklandı
Evvel Temmuz Bayramı, Türkiye’de özellikle 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası uygulanan baskı politikaları nedeniyle uzun süre yasaklı kaldı. Arap Alevi toplumunun doğayla iç içe, şenlik havasında kutladığı bu bayram, bir dönem unutulma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Ancak 2000’li yıllarda Samandağ’da düzenlenmeye başlanan Evvel Temmuz Festivali sayesinde gelenek yeniden canlandırıldı.
Sadece bayram değil, kimlik mücadelesi
Arap Alevileri için Evvel Temmuz sadece bolluğun ve bereketin kutlandığı bir gün olmanın ötesinde, kültürel kimliğin korunması ve asimilasyona karşı duruşun da sembolü. Asırlardır süren ötekileştirme ve baskılara rağmen bu bayram, Arap Alevi toplumu için kültürel bir direnç alanı olarak yaşatılıyor.
Her yıl Samandağ’da Evvel temmuz festivalleri, şenlikler, piknikler ve kültürel etkinliklerle kutlanan Evvel Temmuz, hem geçmişle bağ kurma hem de gelecek kuşaklara aktarma amacı taşıyor. Hataylılar için bu bayram, sadece bir gelenek değil; aynı zamanda var olma mücadelesinin de sesi