Türkiye’nin 2024 Hak İhlali Karnesi

2024 yılında 24 ilde toplam 458 gün boyunca her türlü eylem ve etkinlik yasaklandı.
Toplantı ve gösterilere yönelik müdahalelerde en az 1811 kişi gözaltına alındı.
Sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle 127 kişi tutuklandı.
2 belediye başkanı tutuklanırken, 8 belediyeye kayyım atandı.

2024 yılında en az 6094 kişi yaşam hakkı ihlalleri sonucu hayatını kaybetti.
En çok can kaybı sınır içi ve sınır ötesi askeri operasyonlar ile silahlı çatışmalarda meydana geldi.
Silahlı çatışmalarda Türkiye-IKBY sınır hattında: 10 sivil, 38 asker, 1 korucu ve 1530 örgüt militanı olmak üzere en az 3262 kişi hayatını kaybetti.
Kolluk güçlerinin silah kullanma yetkisini ihlal ettiği 15 olayda 9 kişi öldü, 10 kişi yaralandı.
- 5 olayda “dur ihtarına uyulmadığı” gerekçesiyle 3 kişi öldü, 5 kişi yaralandı.

Gözaltında en az 3 kişi yaşamını yitirdi; bunlardan biri geri gönderme merkezinde işkence şüphesiyle ölen Suriyeli mülteci, diğeri polis aracından atladığı iddia edilen G.A.
Cezaevlerinde veya hastalık nedeniyle tahliye edildikten hemen sonra en az 27 kişi yaşamını kaybetti.

Resmi hata ve ihmal kaynaklı kazalarda 12’si çocuk 128 kişi öldü, 266 kişi yaralandı.
Doğa olayları nedeniyle en az 20 kişi, yangın ve gaz sızıntıları nedeniyle en az 22 kişi yaşamını yitirdi.
Kolluk kuvvetlerine ait araç kazalarında en az 7 kişi öldü.
Yaz aylarında suya girenler arasında 7’si çocuk 9 kişi boğularak yaşamını kaybetti.

Diyarbakır, Şırnak ve Hakkari’de meydana gelen patlamalarda 1’i çocuk 3 kişi öldü, 1’i çocuk 4 kişi yaralandı.

2024’te basına yansıyan 106 ırkçı, ayrımcı veya nefret içerikli saldırı gerçekleşti: 14 ölü, 40 yaralı.
Mültecilere yönelik 35 saldırıda 2’si çocuk 9 mülteci ve 2 yabancı uyruklu olmak üzere en az 11 kişi öldü.
- Kayseri’de yaşanan saldırılar sonrasında yaklaşık 3000 mülteci kenti terk etti.
LGBTİ+ bireylere yönelik 23 nefret saldırısında 4 kişi öldü, 7 kişi yaralandı.

2024 yılında 103 çocuk, bunların 71’i iş cinayetlerinde, yaşam hakkı ihlalleri sonucu hayatını kaybetti.
Erkek şiddeti nedeniyle 378 kadın öldürüldü, 315 kadın ölümü şüpheli bulundu.
Yılda günde en az 5 işçi, iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.

En az 191 barışçıl gösteriye müdahalede 2651 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
- 27’si çocuk, 46’sı gazeteci.
Resmi gözaltı merkezlerinde 501 kişi işkenceye uğradı (14’ü çocuk, 15’i gazeteci, 101’i mülteci).
Resmi olmayan yerlerde 102 kişi işkence gördü (31’i çocuk).

4911 kişi keyfi biçimde gözaltına alındı, 611 kişi keyfi olarak tutuklandı.
Tutuklamalar arasında Hakkari Belediye Başkanı Mehmet Sıddık Akış ve Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer yer aldı.
Düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünü kullandığı gerekçesiyle en az 260 soruşturma, 355 yeni dava açıldı; devam eden 519 dava bulunuyor.

En az 24 kültürel etkinlik (konser, festival, sergi vb.) yasaklandı.
40 etkinlik çeşitli yollarla engellendi.
5 yayın ve 10 kitap toplatıldı veya yasaklandı.
7 TV ve radyo kanalının lisansı iptal edildi, muhalif medyaya RTÜK cezaları verildi.
Kürtçe müzik eşliğinde halay çeken 48 kişi hakkında işlem yapıldı, 30’u tutuklandı.
3 dernek hakkında kapatma davası, 1 derneğe kayyım ataması gerçekleştirildi.

Türkiye hapishanelerinde 335’i ağır olmak üzere 1412 hasta mahpus bulunuyor.
2024’te cezaevlerinde 3261 haberleşme hakkı ihlali, 476 keyfi disiplin cezası tespit edildi.
855 mahpus, iradeleri dışında uzak cezaevlerine sevk edildi.

TİP Hatay Milletvekili Can Atalay, AYM kararına rağmen hâlâ cezaevinde tutuluyor.
Toplam 1 büyükşehir, 4 il belediyesi dahil 8 belediyeye kayyım atandı, 2 belediye başkanı tutuklandı.
HDP’nin eski Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ, Kobane Davası’nda siyasetçilere 42 yıla varan hapis cezaları aldı.