Avuçlarımızdan Kaçan Kültür Mirası: Mozaikler

Antakya’da 1938 -39 yıllarında sadece bir evde yer alan sayısız ve eşsiz moziklerin yurt dışına çıkarılarak 29 ayrı müze ve akademik kurumda sergilendiği bilim insanlarınca bir daha hatırlatıldı. 6 Şubat depremlerinden sonra yeryüzüne çıkan çok sayıda yeni kültürel mirası mozaikler ve tarihi eserlerin de yine benzer yöntemlerle yurt dışına kaçırılmamsı için önlem alınması isteniyor.
Antakya, tarih boyunca birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış, kültürel zenginliğiyle bilinen bir şehir olarak dikkat çekiyor. 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler, bu tarihi şehirde büyük yıkımlara yol açtı. Ancak enkaz kaldırma çalışmalarında, Antakya’nın yer altındaki tarihi mirası da gün ışığına çıktı. Depremler sonrası ortaya çıkan mozaikler, şehrin tarihsel ve kültürel değerini yeniden hatırlatıyor.

Antakya Mozaiklerinin Küresel Yolculuğu
Claudia Barsanti, “Antakya Mozaik Döşemelerinin Kaderi: Bazı Düşünceler” başlıklı makalesinde, Antakya’da bulunan mozaiklerin uluslararası düzeydeki serüvenine ışık tutuyor. Barsanti, özellikle Antakya Arkeolojik Mozaik Müzesi’ndeki eserlerin, dünyanın farklı müzelerinde sergilenen Antakya Mozaikleri ile benzerlikler taşıdığını belirtiyor. Makale, 1930-1939 yılları arasında Antakya bölgesinde gerçekleştirilen büyük çaplı arkeolojik kazıları ve bu kazılar sonucu ortaya çıkarılan yüzlerce mozaik döşemenin kaderini ele alıyor.
1939 Yılı ve Mozaiklerin Dağılımı
1939 yılı, Antakya için önemli bir dönüm noktası oldu. Hatay’ın Türkiye’ye ilhakı ve II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte, Antakya’da ortaya çıkan mozaikler, pek çok farklı müze ve kuruma dağıldı. Bu dönemde, mozaiklerin çoğu kesilip parçalara ayrılarak yurtdışına gönderildi. Bu durum, Antakya’nın kültürel mirasının küresel çapta bir tartışma konusu olmasına yol açtı

Mozaiklerin Yurt Dışındaki Serüveni
Antakya’dan yola çıkan mozaiklerin birçoğu, farklı müzelerde sergilenmek üzere denizaşırı ülkelere gönderildi. Amerika Birleşik Devletleri, bu mozaiklerin en büyük alıcısı oldu. Bugün, bu mozaikler, 29 farklı müze ve akademik kurumda sergileniyor. En fazla mozaik, Baltimore Sanat Müzesi, Princeton Sanat Müzesi, Worcester Sanat Müzesi ve Dumbarton Oaks Araştırma Kütüphanesi ve Koleksiyonları gibi prestijli kurumlardadır.
Antakya Mozaiklerinin Sergilendiği Önemli Müzeler
Antakya’dan çıkarılan ve dünyadaki çeşitli müzelerde sergilenen mozaikler, şehrin kültürel mirasının küresel bir değer taşıdığını gözler önüne seriyor. Bu mozaikler, şu müzelerde sergilenmektedir:
• Paris, Louvre Müzesi
• Baltimore Sanat Müzesi
• Hatay Arkeoloji Müzesi
• Philadelphia American Philosophical Society
• Princeton Sanat Müzesi
• St. Petersburg, Museum of Fine Arts
• Denver Sanat Müzesi
• San Diego Sanat Müzesi
• Seattle Sanat Müzesi
• Richmond, Virginia Sanat Müzesi
• Cambridge, Fogg Sanat Müzesi