Masamda Ferit Edgü’nün Cahil adlı aforizmalar kitabı… Rastgele açıp okuyorum zaman zaman. Kitabın arka kapak yazısı şöyle:
“Cahillik başa belâ, demiş eskiler. Bugün tam tersi: Cahillik baş tacı. Yalnız politikada değil, edebiyat, sanat, hatta akademik yaşamda en çok aranan nitelik (üstün nitelik) cahillik. Cahil olmayana tüm yollar kapalı. Bu bir fantezi değil, bir gerçek.”
Bu görüşe katılmamak olanaksız. Bir rektör yardımcısının “Okuma oranı arttıkça beni afakanlar basıyor. Ben her zaman cahil halkın ferasetine güveniyorum” sözleri hâlâ kulaklarımızda. Bir yandan akla, bilime dayalı bir eğitim sisteminden uzaklaşılırken bir yandan da “Ülkeyi ayakta tutacak olanlar, okumamış, hatta ilkokul bile okumamış, üniversite okumamış cahil halktır” diyerek cehalet övülüyor. Toplumun bilgi yetersizliği, yoksulluğu, işsizliği, açlığı körüklüyor. Bu sorunlarla mücadele etmek gün geçtikçe zorlaşıyor.
İşte Ferit Edgü’nün yaşamdan damıttığı, cahilliği ve çağımızı mercek altına alıp, kıyasıya eleştirdiği kitabı bunları vurguluyor:
“Cahil, kendini sultan sanır.”
“Cahilin en büyük silahı iftira atmaktır.”
“Cahilin kafası çer çöple doludur. O, bunları bilgi sanır.”
“Cahilin tek amacı vardır: zengin olmak.”
“Zengin cahil fakir cahilden daha cahildir.”
“Cahille yola çıkılmaz.”
“Cahilin yalancılarla işbirliğinden iktidar doğar.”
“Cahille ancak bir başka cahil baş edebilir.”
“Cahil, demokrasiden hoşlanmaz. Özgürlüğe ise gereksinimi yoktur.”
“Cahil, hiçbir şeyi merak etmez.”
Buradaki “cahil” okuma yazma bilmeyen anlamında değil. Uygarlıktan payına düşeni alamamış, uygarlığa düşman bir “cahil”. Hani şu boşanmak isteyen eşini öldürmeyi erkeklik sayan; doktoru, yakınının ölümünden sorumlu tutup öldürmekten çekinmeyen…
Kadın haklarına düşman, insan hak ve özgürlüklerinden habersiz, yalnız kendi çıkarını düşünen bu “cahil”, okumaz, araştırmaz, merak etmez, öğrenmez, kendini geliştirmez, yenilemez, tam tersine kendi bilgisizliğini dayatır.
Ferit Edgü bu yapıtıyla, ülkemizi sarıp sarmalayan işte bu tehlikeli cehalete dikkat çekiyor.
Ama uygarlığa ulaşmanın yolu yalnız cehaletle değil, onu büyüten, koruyan, kollayanlarla, bu durumdan büyük çıkarlar sağlayanlarla mücadeleden geçiyor. Bir başka deyişle, cehaletin karanlığının gizlediği şeyleri gün ışığına çıkarmaktan…