Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde 10 Ağustos ve 27 Ekim tarihlerinde meydana gelen 6,1 büyüklüğündeki depremler, bilim insanlarını harekete geçirdi. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Deprem Bilim Kurulu Üyesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, bölgedeki saha çalışmalarında haritalarda yer almayan yeni fay hatlarını tespit ettiklerini açıkladı.
Prof. Dr. Sözbilir, kırsal Yaylacık, Emendere, Aktaş ve Sinandede mahallelerini kapsayan dağlık alanda, birden fazla, birbirini takip eden 5-6 fay hattı belirlediklerini söyledi. “Bu faylar jeolojik literatürde ‘ölü fay’ olarak geçiyor. Ancak aşırı stres veya stres yönündeki değişimle yeniden aktif hâle gelebiliyor. Bu depremlerde bunu gözlemledik” dedi.
Sözbilir, tespit edilen fayların 2013 yılında çizilen diri fay haritasında yer almadığını belirterek, “Dolayısıyla çoğunlukla ölü fay sınıfındaydı. İkinci deprem sonrası bölgeye tekrar geldik ve çalışmaları yoğunlaştırdık. Haritalanması süren faylar, uluslararası dergilere gönderildi ve yayımlanma aşamasında” ifadelerini kullandı.
2023 yılında yaşanan büyük deprem sonrası Hatay’da da ölü fayların yeniden hareketlenme riski bilim insanları tarafından yakından takip ediliyor. Hatay’daki diri fay haritalarının güncellenmesi ve yeni fay hatlarının tespit edilmesi, olası depremlere hazırlık açısından kritik öneme sahip.
Prof. Dr. Sözbilir, proje kapsamında Ölü Deniz Fay Zonu’nun Narlı, Sakçagöz, Yesemek ve Hacıpaşa faylarını incelediklerini söyledi. “Hacıpaşa Fayı üzerinde açtığımız iki hendekte, Ölü Deniz Fayı’nın geçmişte yüzeye çıkarak can ve mal kaybına neden olduğunu gözlemledik. Fayın en son büyük kırılmasının 1800’lü yıllara denk geldiğini tahmin ediyoruz. Hendeklerden aldığımız örnekler sayesinde, fayın son depremini ve geçen süreyi belirlemeye çalışıyoruz” dedi.
Sözbilir ayrıca, “Fay üzerinde dolaştığımızda 6 Şubat depremiyle ilgili deformasyonlar gördük. Ölü Deniz Fayı, deprem sonrasında epey zorlanmış ve kırılmaya karşı direnç göstermiş. Henüz kırılmamış ancak gelecekte zamanı geldiğinde deprem üretecektir” ifadelerini kullandı.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın “Fay Üzerinde Yaşayan Kentlerimiz: Hatay Raporu” ise, Hatay’daki diri fay hatlarının yerleşim alanları üzerindeki risklerini gözler önüne seriyor. Raporda, haritalanmış fay hatlarının imar ve nazım planlarında dikkate alınması gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, “kuvaterner dönemde aktif olduğu bilinen ancak güncel kırılma geçmişi net olmayan fay hatları”na dikkat çekiliyor. Ancak rapor, “haritalarda hiç olmayan” yeni fay hatlarının saha çalışmasıyla tespiti konusunda detaylı veri sunmuyor.
Bilim insanları, Hatay’da saha çalışmalarını yoğunlaştırarak mevcut fay haritalarını güncellemenin ve olası riskleri doğru bir şekilde analiz etmenin önemine dikkat çekiyor.