Anayasa Mahkemesi (AYM), İmar Kanunu’nun 16’ncı maddesinde yer alan, “Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır” ifadesini anayasaya aykırı bularak iptal etti. Karar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Hangi Düzenleme İptal Edildi?
Danıştay 6’ncı Dairesi tarafından eklenen geçici 16’ncı maddenin onuncu fıkrasının üçüncü cümlesi AYM tarafından anayasaya aykırı bulundu. Söz konusu düzenleme, yapıların depreme dayanıklılığıyla ilgili tüm sorumluluğu maliklere yüklerken kamu kurumlarını sorumluluktan muaf tutuyordu. AYM, bu düzenlemeyi iptal ederek devletin de yapının sağlamlığı konusunda sorumluluğu olduğuna karar verdi.
Düzenleme Neden Eklenmişti?
Geçici 16’ncı madde, imar barışı kapsamında eklenmişti. Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın bu düzenleme hakkında daha önce yaptığı açıklama şu şekildeydi:
“Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31 Ekim 2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31 Aralık 2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir.”
AYM, düzenlemeyi iptal gerekçesinde, yapıların sağlamlığı konusunda devletin de denetim ve gözetim yükümlülüğü olduğunu vurguladı. Mahkeme, depremde yıkılan ya da hasar gören binalar için kamu kurumlarının sorumluluğunun ortadan kaldırılamayacağını belirtti. Ayrıca, bu sorumluluğun Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı olduğunu hükmetti.
Yeni Dönem: Kamu Kurumları da Sorumlu
Kararın ardından deprem nedeniyle yıkılan ya da zarar gören binalardan kamu kurumları da sorumlu tutulabilecek. Vatandaşlar, depremde meydana gelen zararlardan dolayı kamu kurumları aleyhine tazminat davası açabilecek.
Bu iptal kararı, imar affı düzenlemelerinin yalnızca vatandaşları değil, kamu kurumlarını da sorumlu tutması açısından kritik bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.