Meyve-sebzede, örneğin Soğan’da fiyat artışı % 133 olmasına rağmen:
TÜİK’in önceki gün açıkladığı, Türkiye’de Kasım ayında enflasyonun – % 1,44 çıkması, sokaktaki vatandaşları da mutfaktaki ev kadınlarını da şaşırttı. Çarşıda ve pazarda yaşanan yüksek fiyatlardan alışveriş edemeyen vatandaşlar, Türkiye İstatistiki Enstitüsü’nün neye dayanarak, Kasım ayında fiyat artışı yaşanmadığı gibi, %1,44’lük bir gerileme kaydedildiğini bilmek istiyor.
Ekonomistler, Kasım enflasyonunun ‘EKSİ’ çıkmasını ise şuna bağlıyor:
-Kurlardaki düşüş, bazı vergi oranlarının aşağı çekilmesi, düşen petrol fiyatları ve daralan yurtiçi taleple birleşerek Kasım ayı enflasyonunu yüzde 1.44 negatif çıkardı. Türkiye’de ilk kez bir Kasım ayında tüketici fiyatları geriledi.
-Yüzde 1.44 fiyat gerilemesine en büyük katkı ulaştırmadan geldi. 1.44’ün 1.20’si ulaştırmadan kaynaklandı. Petrol fiyatlarının 75.06 dolardan yüzde 20.8 düşüşle 59.46 dolara inmesi, Kasım ayında Türkiye’ye çok yardımcı oldu.
-Nitekim iki gün önce petrol fiyatlarında, ticaret savaşlarında geçici ateşkesin ve OPEC toplantısına yönelik beklentiyle görülen yukarı sıçrama, Türkiye varlıklarında net bir bozulmaya yol açtı.
-Ulaşım giderlerinde akaryakıta bağlı düşüş yanında, kurların geri gelmesinin de etkisiyle taze meyve ve sebze fiyatlarında da yüzde 5.13’lük gerileme yaşandı. Üst üste üç aylık yüksek artışın ardından gelen bu gerileme elbette sevindirici.
–SOĞAN FİYATI % 133 ARTTI-
– Ancak üretimi bu yıl iyi gitmeyen ürünlerde spekülasyon ve manipülasyonun da katkısıyla astronomik artışlar gerçekleşti. Örneğin kuru soğan fiyatları bir ayda ve ortalama bazda yüzde 50.5 arttı. Türkiye genelinde 2.38 lira olan kuru soğanın ortalama fiyatı 3.59’a yükseldi.
-Soğan fiyatlarındaki artışın arkasında yatan spekülasyon ise üretimin azalmasına dayandırılıyor
-TÜİK tahminlerine göre, soğan üretiminin, 2 milyon 131 bin tondan bu yıl yüzde 7.1 azalmayla 1 milyon 980 bin tona gerilediği tahmin ediliyor.
-Üretimin azlığının ortaya çıkmasıyla, üretici bazında soğan fiyatı Nisan ayında 60 kuruştan Ekim ayında 1.05 TL’ye kadar çıktı. Üretici fiyatlarındaki artış yüzde 75’e vardı.
-Tüketici fiyatlarında ise soğanın kilosu Nisan ayında 1.54 liradan Kasım ayında 3.59’a çıktı. Buradaki artış oranı da yüzde 133’e vardı. Üretimdeki 7’lik kayıp tüketici fiyatlarında 133’lük artışa yol açtı. Tam olarak 18 katlık fark yaratıldı. Tüketici fiyatlarındaki artış, üreticinin üzerine çıktı.
-İç piyasadaki durgunluğu sadece fiyatlardaki gerileme değil, aynı zamanda ithalattaki düşüş de yansıtıyor. Kasım ayında ithalat yüzde 21.5 daha gerileyerek 16.1 milyar dolara indi. İthalatın düşüşü içeride ekonominin çarklarının iyice yavaşladığının göstergesi oldu.-Cemil Yıldız-