İklim değişikliği, artan nüfus ve şehir şebekelerindeki kayıplar nedeniyle her geçen yıl azalan su kaynakları, evlerde doğru kullanım alışkanlıklarının önemini daha da artırıyor. Uzmanlar, Türkiye’de evsel su tüketiminin toplam tüketimin yüzde 12’sini oluşturduğunu belirterek hem bireysel davranışlarda hem de su yönetiminde değişikliğe gidilmesinin zorunlu hale geldiğini vurguluyor.
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü verilerine göre Türkiye’de yıllık toplam su tüketimi 57 milyar metreküp seviyesinde bulunurken bunun yaklaşık 6,8 milyar metreküpü evsel kullanımda harcanıyor.
“Türkiye’de kişi başına günlük su tüketimi 217 litre”
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) Mütevelli Heyeti Başkanı Halil Fatih Akgül, Türkiye’de kişi başına günlük su tüketiminin 217 litre olduğuna dikkat çekerek bunun hem dünya ortalamasının hem de sürdürülebilir yaşam için önerilen 150 litrenin üzerinde olduğunu söyledi.
Evlerde suyun büyük bölümünün hijyen amaçlı kullanıldığını belirten Akgül, duş, banyo, çamaşır ve bulaşık kullanımının toplam evsel tüketimin yaklaşık yüzde 70’ini oluşturduğunu ifade etti.
“Duş süresinin 1 dakika kısalması yılda 5 ton su tasarrufu sağlıyor”
Evlerde farkında olmadan yapılan küçük hataların büyük kayıplara yol açtığını vurgulayan Akgül, klasik rezervuarların 4 kişilik bir ailede ayda 4 ton su tüketebildiğini, tasarruflu sistemlerle bunun yüzde 70’e kadar azaltılabileceğini söyledi.
Akgül, şu örnekleri paylaştı:
* Geleneksel duş başlıkları dakikada 15–20 litre su harcarken tasarruflu başlıklarda bu miktar 9–12 litreye kadar düşüyor.
* Duş süresini 1 dakika azaltmak yılda yaklaşık 5 ton su tasarrufu sağlıyor.
* Diş fırçalarken musluğu 1 dakika açık bırakmanın yıllık 8 ton su israfına denk geldiğini belirten Akgül, nüfusun yüzde 20’sinin bu hatayı yaptığını varsayarsak yalnızca bu alışkanlık nedeniyle yılda 13 milyar liralık suyun boşa aktığını kaydetti.
Akgül, bahçe ve araç yıkama gibi ev dışı faaliyetlerde de ciddi su israfı yaşandığını belirterek, “Haftalık rutinlerde bu tüketimleri yan yana koyduğunuzda metreküplerce su kaybı ortaya çıkıyor.” dedi.
“Türkiye’de yaygın bir su koruma kültürü yok”*
Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız ise su bilincinin toplumda yeterince yerleşmediğini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye’de su bilinci konusunda bazı ilerlemeler var ancak bunun bir kültür haline geldiğini söylemek zor. Evlerde su, farkında olarak değil alışkanlıklarla tüketiliyor.”
Yıldız, Türkiye’de şehir şebekelerinden evlere ulaşan suyun ortalama yüzde 40’ının kayıp ve kaçaklar nedeniyle boşa gittiğini vurguladı.
“Kayıp-kaçak oranı yüzde 20’ye düşerse 1,8 milyon kişiye ilave yatırım yapmadan su sağlanabilir”
Yıldız, şebeke kayıplarının azaltılmasının su yönetiminde atılacak en kritik adımlardan biri olduğunu belirterek şunları söyledi:
* Kayıp-kaçakların yüzde 20 seviyesine indirilmesi durumunda şehirlerin kurak dönemlerdeki su arz güvenliği yüzde 10–15 artabilir.
* Ek bir yatırım yapılmadan 1,8 milyon kişiye su temin edilebilir.
* 400 bin hanenin yıllık elektrik tüketimine eş değer enerji tasarrufu sağlanabilir.
* Bu iyileşme, 10 milyon ağacın yıllık karbon tutma kapasitesi kadar emisyon azaltımı sağlayabilir.
Su verimliliği farkındalığının davranışa dönüşmesi için eğitimlerin ve kampanyaların güçlendirilmesi gerektiğini belirten Yıldız, çocuk yaşlardan itibaren su bilincinin yerleştirilmesinin önemine işaret etti.
“Su tasarrufu yaşam biçimi haline getirilmeli”
Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkileri altında suyun her zamankinden daha değerli olduğunu belirterek hem merkezi yönetimin hem de bireylerin sorumluluk alması gerektiğini ifade ediyor.
Yıldız, “Su yönetimi, kaynaktan çeşmeye kadar en verimli ve doğayla uyumlu sistemi kurmalı. Su kullanıcıları ise artan risklere karşı suyu verimli kullanmayı bir yaşam anlayışı haline getirmeli.” dedi.