Fırsat Eşitliğinden Önce

Kadın Erkek Eşitliği

1934’ten bu yana yapılan 23 genel seçimde meclise giren 11.385 milletvekilinin sadece 598’inin kadın olduğu Türkiye’de, dün, Antakya’dan Diyarbakır’a, İzmir’den Ankara ve İstanbul’a, kadınlar, hakları için meydanlardaydı. Yürüdüler, slogan attılar ve bir şeyin altını özenle çizdiler.

“Hatay’da her geçen gün artan kadın cinayetlerine karşı, kadın intiharlarına karşı, her türlü erkek şiddetine, patriyarkaya, heteroseksizme karşı…” diyerek dün Antakya’da bir araya gelen kadınlar, ülke genelindeki hemcinsleri gibi, fırsat eşitliğine, ama asıl olarak da kadın erkek eşitliğine işaret ettiler.
Eldeki gerçeğin mücadelesinde duran kadınlar noktasında oldukça çarpıcı bir değerlendirme ortaya koyan Kadın Adayları Destekleme Derneği (KADER) ise, “kadınlardan sürekli sınıfta kalan Türkiye’ye”, “eşitlik beklemeyecek” mesajı verdi.
KADER, 2008 yılından bu yana, Türkiye’de atama ve seçimle oluşan karar organlarındaki kadın oranlarını gözler önüne serdiği ve artık geleneksel hale gelen “8 Mart, Temsilde Kadın-Erkek Eşitliği Karnesi”ni açıkladı. Karnede yer alan notlar, Türkiye’nin 12 yıldır aynı sınıfta kaldığını ortaya koyarken, tek bir şeyin altını çizdi! Karar alma mekanizmalarında kadının adı hala yok! KADER, “Eşitlik beklemeyecek. Kadınlar, toplumun her alanında hak ettikleri yere gelene kadar mücadelemiz sürecek” derken, Türkiye’nin 2019 notlarını da ara başlıklar halinde şöyle sıraladı:
-TBMM-
“Temsilde Kadın-Erkek Eşitliği Karnesi”nde bu yıl yer alan 2019 rakamları, gerçekten kadınlar açısından kabul edilemez görünüyor. Mesela, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde şu an yer alan 589 milletvekilinden sadece 102’si kadın. Nüfusun yarısını oluşturan kadınlar, TBMM’de %17.32 oranında temsil ediliyor. Kadın Milletvekili oranlarının partilere göre dağılımında ise şöyle bir sonuç ortaya çıkıyor: HDP %40’la eşitliğe en yakın partiyken, muhafazakâr AK Parti %18.21’le sosyal demokrat CHP’nin 12.68’lik oranını geçiyor. Kadın Milletvekili sayısı konusunda her zaman kötü bir sınav veren MHP 8.16, başkanı kadın olan İYİ Parti ise %7.69 oranıyla sınıfta kalanlar kervanına katılıyor. KADER, siyasi partilere, seçimler öncesinde bol bol dağıttıkları eşitlik vaatlerini hatırlatıyor.
-0’I BOL TABLO-
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ne bakıldığında, kadın oranı daha da düşüyor. 17 kişilik kabinede, sadece 2 kadın bakan bulunuyor (%11.76). 57 bakan yardımcısından ise sadece 4’ü kadın. Bu da % 7.01’e denk geliyor. 13 bakanlıkta hiç kadın bakan yardımcısı bulunmuyor. Kadınların varlığı açısından 0’ı en bol tablolardan biri bu. 81 şehrin 79’unda da 0 rakamı görülüyor: Türkiye’de sadece 2 kadın vali var.
-İSTİHDAM-
Sivil alana geçtiğimizde de durum değişmiyor: 12 işveren örgütü ve meslek odasında kadın başkan sayısı sadece 1. Resmi istatistik kurumu TÜİK tarafından açıklanan, son olarak Kasım 2019verilerinin yer aldığı işgücü istatistiklerine göre, 15-64 yaş arası erkeklerin % 68.6’sı istihdam edilirken, kadınlarda bu oran %31.7 düzeyinde kalıyor. Aynı yaş grubu içerisinde erkekler arasındaki işsizlik oranı %11.9, kadınlarda ise % 16.9. Diğer alanlardaki kadın sayıları da fazla umut vermiyor.
– 7 yüksek yargı organında, sadece 1 kadın başkan yer alıyor.
– Tüm düzeylerdeki akademik kadroda kadın oranı % 45.05 olmasına rağmen, 197 rektörden sadece 17’si kadın, profesörlükte ise erkeklerin sayısı kadınların iki katı.
– 1389 belediye başkanı koltuğundan sadece 42’sinde kadınlar oturuyor (% 3.02). Bu oran, belediye meclis üyeliklerinde % 2.37, il genel meclis üyeliklerinde ise %1.77.
– 50 bin 157 muhtarın sadece 1071’i kadın (% 2.14).
– 1934’ten bu yana yapılan 23 genel seçimde meclise giren 11.385 milletvekilinin sadece 598’i kadın.
– Cumhuriyet tarihi boyunca bir tane bile kadın milletvekili çıkarmamış tam 20 şehrimiz var. (Adıyaman, Ardahan, Artvin, Bayburt, Burdur, Erzincan, Giresun, Gümüşhane, Karabük, Karaman, Kilis, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Osmaniye, Rize, Sinop, Yozgat)
– Buz pateni, jimnastik, dans sporları ve binicilik dışındaki spor dallarında kadın oranı çok düşük: % 71.4 erkek, % 28.6 kadın. Antrenörlerin % 75’i erkek % 25’i kadın.
– 14 kanalda Primetime’da yayınlanan tartışma programlarında cinsiyete göre dağılım da çok vahim… % 89 erkek, % 11 kadın.
-TEK ARTIŞ-
Rakamlardan anlaşılacağı üzere, Dünya Ekonomi Forumu (WEF) 2020, Türkiye’yi boşuna toplumsal cinsiyet eşitliği sıralamasında 153 ülke arasından 130’uncu olarak belirlemiyor! Türkiye’nin, az da olsa karar alıcı olarak kadın sayısını artıran tek alanı, BİST-100 şirketleri yönetim kurulları… 2019 yılında BIST Yönetim Kurullarında yer alan kadınların oranı % 15.2’den % 15.9’a çıkarak % 3.3 oranında artış gösterdi. Yine de tüm BIST şirketlerinin sadece 36’sının yönetim kurulu başkanı kadın ve sadece 14’ünün yönetim kurulunda bir kadın CEO yer alıyor. 35 şirket, hala tamamı erkeklerden oluşan kurullar tarafından yönetiliyor. (Kadın yönetim kurulu üyeliklerinin % 43’ü ortak olan aile üyeleri tarafından dolduruldu. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen kadınlar ise yönetim kurulu üyeliklerinin sadece % 8.9’unu oluşturdu.
-KAÇ KADIN?-
2019’da bu eşitsizlikler sürerken, erkekler, en az 328 kadını ve 15 çocuğu öldürdü, 51 kadına tecavüz etti, 712 kadını seks işçiliğine zorladı, 232 kadını taciz, 279 çocuğu istismar etti. 630 kadına da şiddet uyguladı. “Sadece medyaya ve mahkemelere yansıyan olaylardan derlenen bu rakamların çok daha yüksek olduğunu ve tüm bu eşitsizliklerden kaynaklandığını çok iyi biliyoruz” diyen KADER, yeni bir 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne giren Türkiye adına tüm siyasi partilere bir kez daha şöyle seslendi:
“Kadın-erkek eşitliğinin sağlanması için parti tüzüklerinizde değişiklik yapın. %50-%50 temsil için fermuar sistemini uygulayın. Kadınların karar alma mekanizmalarında eşit olarak yer alması, toplumda infial yaratan uygulama ve inanışların önüne geçmek, daha demokratik, çağdaş bir toplum inşa etmek ve küresel insan hakları standartlarını yakalamak için şarttır. Sorunların çözümünde, kadın bakış açısı ve deneyiminden yararlanın. Kadınların önünü kesmeyin. Toplumun yarısını oluşturan kadınların içinde yer almadığı her şey eksiktir. Tüm kadınları birleşmeye, tüm erkekleri de kadınların önündeki engelleri kaldırmaya çağırıyoruz.” -Tamer Yazar-