Geri Dönsünler deniyor ama…

O geri dönüşün raporu da korkutuyor!

Hatay’dan Şanlıurfa’ya, Kilis’ten Gaziantep ve İstanbul’a… Onlar, 4 milyonu aşkın Suriyeli sığınmacı! ‘Geri dönsünler!’ tartışmalarının değişmeyen odağı! Ancak Uluslararası Af Örgütü’nün yeni raporuna göre, Suriye’ye geri dönen sığınmacılar, güvenlik güçlerince gözaltına alınıyor ve işkenceye uğruyor. Raporda; gözaltında kayıp, cinsel saldırı ve tecavüz vakaları da kaydedildi.

“Hatay’da ya da diğer şehirlerde. Fark etmiyor! Geri döneceklerde soru hiç değişmiyor! Başımıza bir şey gelir mi? Çocuklarımıza bir şey yaparlar mı? Eşimi gözaltına alırlar mı? Sorgulanır mıyız? Uluslararası Af Örgütü’nün son raporunu biz de okuduk ve şaşırmadığımız gerçeklerle karşılaştık. Özellikle Türkiye’deki Suriyeliler için ‘muhalifler’ damgası vurulduğunu herkes biliyor. Çünkü Ankara’nın, Şam’a karşı savaşan muhalif silahlı birlikleri finanse ettiği, eğittiği zaten bilinen bir şey. Buradan oraya gidenlere de bu bağlantı soruluyor.
Rapor, bir şekilde o kararı verenlerin başına gelenleri anlatıyor. Geri dönüşün niye bu kadar zor olduğunu anlatıyor. Burada kalma tercihini güçlendiren şeyi anlatıyor. Hep dendiği gibi… Ankara ve Şam anlaşmadan, geri dönüş olmaz! Çünkü insanlar korkuyor… Yeniden aynı şeyleri yaşamaktan korkuyor!”
Antakya’da konuştuğumuz Suriyeli bir sığınmacının söyledikleri, Uluslararası Af Örgütü’nün yeni raporu ile kamuoyuna açıkladığı detaylara dair. Peki, ne var o detaylarda?
-İŞKENCE!-
Uluslararası Af Örgütü’nün yeni hazırladığı rapora göre Suriye’ye dönen sığınmacılar, güvenlik güçleri tarafından keyfi olarak gözaltına alınıyor, işkenceye ve cinsel saldırıya maruz kalıyor.
Raporda, 2017 yılı ortasından 2021 yılı başlarına kadar olan dönemde; Almanya, Fransa, Türkiye, Ürdün, Lübnan gibi ülkelerden Suriye’ye geri dönen sığınmacıların yaşadıkları incelendi. 13’ü çocuk olmak üzere 66 kişiye yönelik ağır insan hakları ihlallerinde bulunulduğu tespit edildi. Geri dönen 5 kişinin gözaltında hayatını kaybettiği, 17 kişinin ise kayıp olduğu rapora yansıdı.
-TECAVÜZ!-
Raporda, 7 kişinin tecavüze uğradığı kaydedilirken, 14 cinsel saldırı vakası tespit edildi. Cinsel saldırıya maruz kalanlar arasında beş kadın, 13-19 yaşları arasında bir genç ile beş yaşındaki bir kız çocuğu bulunuyor.
Raporda, Lübnan’dan ülkeye geri dönerken, sınırda 25 yaşındaki kızıyla birlikte yakalanan Alaa isimli Suriyeli kadının beyanlarına yer verildi. 5 gün boyunca gözaltında tutulduklarını belirten kadın, “Kızımın elbiselerini çıkardılar. Kelepçeleyerek duvara astılar. Dövdüler. Tamamen çıplaktı” dedi.
-KAYIPLAR!-
Paylaşılan bilgiye göre; 59 kişi, Suriye’ye geri döndükten sonra keyfi olarak gözaltına alınırken, 33 kişi gözaltında ya da sorgu sırasında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. Raporda, 27 gözaltında kayıp vakası tespit edildi. 5 vakada, güvenlik güçleri, ailelere yakınlarının gözaltında hayatını kaybettiğini bildirdi. 17 kişinin ise akıbeti ise meçhul.
-GÜVENLİ DEĞİL!-
Paylaşılan detayların korkutucu olduğuna işaret eden isim, Uluslararası Af Örgütü Almanya Genel Sekreteri Markus N. Beeko oldu. “Raporumuzdaki sarsıcı beyanlar, Suriye’nin geri dönenler için güvenli bir yer olmadığını ortaya koyuyor. İnsanları, kaçırılma ve işkenceye maruz kalma tehlikesinin olduğu bir ülkeye göndermek, devletler hukukuna aykırı. Suriye’de de durum bu” diyen Beeko, “Tüm hükümetlerin, devletler hukukundan doğan, kaçan Suriyelilere uluslararası koruma sağlama yükümlülüğü var” diye konuştu.
-ZORLAMAYIN!-
Hükümetlere, “insanları doğrudan ya da dolaylı bir biçimde Suriye’ye geri dönmeye zorlayan pratiklere son verme” çağrısı yapan Beeko “Alman Hükümeti, Suriye’den insanlara sığınma sağlamaya devam etmesi için Türkiye ve Lübnan gibi ülkelere etkide bulunmalı. İster Türkiye, ister Lübnan, isterse de Almanya olsun, insanları, Suriyeli resmi işkencecilerin eline geri göndermek sorumsuzluktur, devletler hukuku açısından yasaktır ve insani açıdan iğrençtir” ifadelerini kullandı.
-BASKI VAR!-
2011 yılında Suriye’de patlak veren iç savaş sırasında, yaklaşık 6 milyon 600 bin Suriyeli ülke dışına kaçtı. Suriyeli sığınmacılara ev sahipliği yapan ülkelerin başında ise Türkiye ve Lübnan geliyor. Rusya ve İran’ın yardımıyla tekrar ülkenin büyük bir bölümünü kontrolü altına almayı başaran Şam, ülkenin güvenli hale geldiği ve Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönebileceği mesajı veriyor.
Suriye’de çatışmaların azalması üzerine, Almanya, Suriye’ye sınır dışı etme yasağını 2020 yılı sonu itibarı ile uzatmadı. Danimarka’da iltica başvurusu kabul edilmeyen Suriye vatandaşları ise geri gönderme merkezlerinde tutuluyor. Lübnan ve Türkiye’de ise Suriyeli sığınmacılara geri dönme baskısının arttığı belirtiliyor. -Tamer Yazar-