Kırmızı etten alınan proteini fazlasıyla karşıladığı bilinen İstiridye Mantarı, farklı tadı ve eşsiz lezzetiyle son dönemlerde popüler yiyeceklerden biri. Ama onu popüler yapan asıl detay, Yayladağı Turfanda Köyü’nde bir araya gelen 5 girişimci kadının üretimi ile gündeme taşınan ticari değerine dair…
Kolay üretimi, düşük sermaye gereksinimi, yüksek kazancı gibi nedenlerle büyük rağbet gören mantar yetiştiriciliğindeki son adres, İstridye Mantarı! Bunun için evinizin bir odasını bir üretim alanı haline getirip siz de üretici olabilirsiniz! Tabi buna uygun ısı ve nem koşullarına sadık kaldığınız sürece… Bizlerin buna dair adresi, evlerinin birer odasını bu iş için özel olarak hazırlayan 5 girişimci kadın, aracımızın hafta sonu rotası da Yayladağı’nın Turfanda Köyü oldu.
-5 CESUR KADIN-
Hastalık ve zararlılara karşı dayanımı, besin değerinin diğer kültür mantarlarından daha yüksek olması, üretiminde kompost fermantasyonu ve örtü toprağı kullanılmaması gibi özellikleriyle birkaç adım öne çıkan İstridye Mantarı’nın Turfan’da Köyü’ndeki hikâyesi, İŞKUR’un bu konuda açtığı bir kursla başlamış. Ardından uzmanından alınan tavsiyeler ve o tavsiyelerle birleşen 5 cesur kadının ilk adımı, diğerlerinin ‘acaba olur mu?’ sorularını da şüphelerini de çok gerilerde bırakmış.
‘Yapamazsınız’ ya da ‘Bununla mı uğraşacaksınız’ diyenleri dinlemeyen ve ‘ev kadını’ kimliğine ‘girişimci’ kimliği ekleme noktasında ısrarcı olan o 5 cesur kadından 3’ü ile bir araya geldik ve henüz ilk birkaç sayfası yazılı başarı hikayesinin gerisini ilk elden dinledik. Ama dinlediklerimiz hikayenin gerisiyle sınırlı kalmadı! Bundan sonrasında atılacak adımları da dinledik… O adımlara ekli, ama henüz sadece fısıldanan hayalleri de dinledik… ‘Bu işi hakkıyla başarırsak, başka başka şeyler de üretmek istiyoruz’ diyen, ama rafta bekletilen projeleri de dinledik…
-EŞİMİN DESTEĞİ-
Yayladağı’nın Turfanda Köyü’nde üretimine ufak miktarlarla başlanan İstridye Mantarı ile girişimci hikayelerini birleştiren o 5 kadın; Şirin Yüce, Müyesser Aydınlı, Pınar Ezelsoy, Aylin Yüce ve Gurbet Ay. Nemli, serin, oksijeni bol ve karanlık bir ortamda yetişen bir mantarın özen isteyen yorucu sürecini omuzlasalar da, umutlular.
Bu konuda konuştuğumuz ilk isim, Şirin Yüce (33). Yüce, bu senenin ilk üretim senesi olması açısından önemli olduğunu söylerken, eşinin kendisine bu süreçte verdiği desteğin altını özenle çizdi.
Anlattıkları mı?
-KOMPOST NEDİR?-
İstiridye mantarı, doğada, kavak ve kayın ağaçlarında yetişen bir mantar türü. Ana besin maddesi, ağaçlarda mevcut olan selüloz maddesi. Bu nedenle, istiridye mantarını yetiştirmek için selüloz oranı yüksek bir ortam oluşturulması gerekiyor. Selüloz oranı yüksek çeşitli bitki ve ağaç artıklarının bulunduğu, nemli ve içinde misel olan ortama ise kompost deniyor. İstridye mantarı da işte bu özel ortamda yetişiyor.
-ALICI SORUNU-
Bundan sonraki süreçte, ilk senede sınırlı tuttukları üretimlerini daha da arttırmak istediklerine işaret eden Şirin Yüce, ‘Eğer üretirsek, kime satarız?’ sorusunda ‘cevapsız’ kaldıklarını ve bu noktada ilgililerden destek beklediklerini söyledi. Küçük bir sermaye ile bu işe başladıklarını, ancak işlerini büyütmek istediklerini ısrarla ifade eden Yüce, yollarına devam etmek için ‘alıcı’ sorununa çözüm bulmaya çalıştıklarını da dile getirdi.
“Ben de arkadaşlarım da bu konuda henüz bir çözüme ulaşamadık. Eğer bir alıcıyla, bir firmayla anlaşabilirsek, daha fazla üretebiliriz. Üretim alanlarımızı genişletebiliriz. Zaten bu işe de bunun için başladık. Üretmek ve para kazanmak için. Ama üretilen ya da üretilecek mantarları asıl alıcılara ulaştırma konusu bizler için hala bir sorun. Söylediğimiz şey aslında çok net… Bizler, üretmeye ve çalışmaya hazırız, yeter ki ürettiklerimizi bizlerden alacak bir firma ya da alıcı bulabilelim.”
Sohbetimiz sırasında, ürettiği mantarları gösteren ve ‘Çok lezzetli bir mantar, kesinlikle denemelisiniz’ diyen Yüce, şöyle devam etti:
“Çok fazla çeşit mantar var ve her mantarın tadı bir diğerine göre farklılık içeriyor. Ben o yüzden hep aynı şeyi diyorum çevreme ve merak edenlere… ‘Önce deneyin…’ Mesela komşularım, akrabalarım benzer sorular sordular. Çünkü merak ettiler. Şimdilerde ‘bana 3-4 kilo ayır’ diyenler bile oluyor. Anlayacağınız, yiyenler memnun. Bu durumdan ben de memnunum. Bence herkes denesin. Siz de deneyin.”
Turfanda Köyü’nün istridye mantarı üreten 5 isminden biri de, Müyesser Aydınlı (29). Bu işe başlarken ‘yapamazsınız’ diyen çok kişi olduğunu, ama hiç birini dinlemeyip ‘inandıkları yolda’ yürümeye devam ettiklerini söyleyen Aydınlı, diğer kadınlara cesaret veren tavsiyelerde de bulundu. Söyledikleri mi?
“Denemeden bilemezsiniz… Bir işe başlamadan, başarıp başaramayacağınızı da… Zaten bizim bu seneki üretimimiz de deneme amaçlı oldu. Ama önümüzdeki Mart ayından sonra daha yüklü miktarlarda ekim yapma planlarımız var. Biraz önce konu oldu ama, ben de buradan benzer bir şey söylemek istiyorum. Mantar üretimimize destek olmak ve üretilenleri almak isteyenlerle bir araya gelmek istiyoruz. Çünkü bu sene belki deneme amaçlıydı, ama artık daha yüklü miktarlarda üretim yapacağız. O nedenle ciddi alıcılara ihtiyacımız var. Ama sadece mantar konusu değil. Bizler, Turfanda Köyü kadınları olarak, girişimci ruhumuzla her üretimde (safran gibi…) varız. Yeter ki bize alım noktasında destek çıksınlar.
Şu an size bunları anlatıyorum, ama ilk bu işe başladığımızda herkes bize biraz alaylı bir şekilde yaklaştı desem… ‘Nasıl başaracaksınız’ diyen oldu mesela… ‘Bu torbalardan nasıl mantar çıkacak’ diyenler de… Hatta ‘Bu kadar uğraşmaya değmez, elinizde kalacak’ diyen de… Ama biz kulaklarımızı bu söylenenlere tıkadık. Zaten bu söylenenlere kulak tıkamadan yol almanız da mümkün değil. ‘O ne dedi’ ya da ‘bu ne dedi’ demeye başlarsanız, yapacağınız tek şey ‘yerinizde saymak’ olur. Biz de bu yüzden bu söylenenleri ‘duymadık’ ve sadece ‘ne yapmak istediğimize’ odaklandık ve ürettik.”
-FAYDALARI-
Peki, Turfanda Köyü kadınları ile bir kez daha gündeme gelen İstridye Mantarı’nın ticari değeri mi? Oldukça fazla… Zira et ve baklagillere eşdeğer protein içeriğine sahip bulunan İstiridye Mantarı’na dair söylenenler, biraz da bu yüzden çok fazla. Bizler de o söylenenlerin kalabalığından sizler için kısa bir liste hazırladık! İşte o listeye ekli ‘yararlar’ sıralaması…
* Tüm mantar türleri içerisinde en yüksek B1 ve B2 miktarına sahip
* Sebzelere nazaran 5-10 kat daha fazla” niasin” içeriyor
* Karaciğer hariç, tüm et ve sebzelerden daha fazla “folik asit” içeriyor.
* Azeker ve tansiyon sorunu olanlara tavsiye ediliyor
* Düşük nişasta, yağ ve kalori içerdiği için obezite, şeker ve hipertansiyon hastalarıyla, çok az sodyum içermesinden dolayı nefrit ve kalp rahatsızlığı olanlar için tavsiye ediliyor.
* Tokyo ve Michigan Üniversiteleri bilim adamlarının yaptığı araştırma sonuçlarına göre, düzenli olarak tüketildiklerinde, hastalıklara karşı vücut direncini artırarak bağışıklık sistemini güçlendiriyor.
* Yenilenebilir mantar türleri içerisinde sadece istiridye mantarı, kandaki kolestrol seviyesini düşüren “Lovastatin” adlı etken maddeyi içeriyor.
* Kan dolaşımını düzenliyor ve damar tıkanıklıklarını önlüyor
* Tansiyona iyi geldiği doktorlar tarafından belirtiliyor.
* Aneminin düşmanıdır.
* İstiridye mantarının kolestrolü düşürücü özelliği tüm tıp dünyasında kabul görmektedir. Yağ oranı yok denecek kadar az olan bu tür 
* İstiridye mantarının, bağırsakların daha düzenli çalışmasına büyük katkısı vardır.
* Düzenli tüketimi ile çocukların gelişiminde büyük katkıları vardır.
* Yüksek miktarda C ve D vitaminleri içermektedir.
-HİKAYENİN ÖZETİ-
5 Kadının ‘girişim hikâyesi’ alıcılar noktasında beklerken, bizlerin buradan vereceği mesaj net olsun… Hatta o mesaj, Hatay’ın ve belki de bu coğrafyanın çok uzağında, eldeki hikayeyi omuzlamak isteyenleri bu adrese davet olsun. Çünkü henüz başlayan bir başarı hikayesi, çok şey yapmak ve ürettikleri ile hayatlarına değer katmak isteyen bu 5 kadının omuzlarında gelecek günlerde daha da yükselecek.
-Tamer Yazar/Süleyman Eken-