Arsuz Kayısısı mı?
Geçtiğimiz günlerde; Arsuz Kaymakamlığı, Arsuz Belediyesi, Arsuz Turizm ve Kültür Derneği ve Kurtbağı Mahalle Muhtarlığı’nın ortaklaşa düzenlediği Kurtbağı Kayısı Festivali’nde “aroması ve büyüklüğü” denilerek İlçe Kaymakamı tarafından işaret edilen ‘kayısı’ için soralım! Coğrafi İşaret için başvurduk mu?
Antakya Küflü Sürkü (Çökeleği), Antakya Künefesi, Antakya Sürkü (Antakya Çökeleği), Hatay Defne Sabunu ve Hatay İpeği, Türk Patent ve Marka Kurumu kayıtlarında, Hatay’ın, Türkiye coğrafyasındaki Coğrafi İşaret sürecine kattığı 5 ürün! Hatay’ın da içinde olduğu bölgede; Kilis 2 ürünle, Osmaniye 1 ürünle, Gaziantep 22 ürünle, Adana 1 ürünle, Mersin 10 ürünle, Kahramanmaraş 12 ürünle, Şanlıurfa ise 26 ürünle yoluna devam ediyor.
Kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasının sağlandığı Coğrafi İşaret sürecinde Hatay’ın başarısından söz etmek için henüz çok erken. Tam da bu noktada, şu ana kadar başvuru sürecini tamamlamış 5 ürünün dışında oldukça fazla yöresel değeri olan Hatay coğrafyasından daha fazla başvuru 
çıkması gerektiğini söyleyenlerin işaret ettiği son adres, Arsuz.
-ÖVMEK YETMİYOR!-
Aroması, tadı, kalitesi ve büyüklüğü ile dikkat çeken Arsuz’un Kurtbağı Kayısısı için geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen Festival, yöresel anlamda üretilen ve tüketilen bir ürünün lokal etkinliği olarak kayıtlara geçti. Festivalde konuşan ve ilçede yetiştirilen kayısıların hem aroması hem de büyüklüğü ile göz oldurduğunu dile getiren Kaymakam Musa Sarı’nın “Düzenlediğimiz festivallerle ilçemizi daha tanınır hale getireceğiz” ifadesine bir soru ekleyelim ve soralım… Övmekle bitiremediğimiz Kurtbağı Kayısısı için şu ana dek Coğrafi İşaret için başvuruda bulunduk mu? İlçe tanıtımına ciddi anlamda katkı sağlayacak böylesi bir girişim için her hangi bir hazırlık oldu mu?
-TESCİL TRAFİĞİ-
Soruların kalabalığında Hatay adına cevapların arandığı sürecin tescil trafiği ise yoğun. Türk Patent ve Marka Kurumu’nun geçtiğimiz günlerde yayınlanan Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni yeni sayısında, Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı ile Bayburt Ehramı’nın Coğrafi 
İşaret başvuruları yayınlandı. Bülten’de, başvurusu daha önce yapılmış olan ve süreci tamamlanarak tescil edilen Antep Kurabiyesi, Devrekani Hindi Banduması, Görele Dondurması, Kastamonu Simidi, Kelkit Zilli Kilimi, Konuralp Pirinci, Kula Leblebisi ile Rize Baston Ekmek Coğrafi İşaretleri de yer aldı.
-AVRUPA SÜRECİ-
Hatay için listede ‘sırada ne var?’ diye soranların ve Arsuz ilçesinde yetiştirilen Kurtbağı Kaysısı örneğinde duranların asıl hedefinde ise Avrupa Pazarı var. Zira Avrupa Birliği (AB) Coğrafi İşaret başvurusu, Gaziantep liderliğindeki birçok şehrin son dönemdeki asıl odak noktası durumunda.
Bilindiği gibi, sınai mülkiyet hakları koruması, dünyanın her yerinde tescil gerçekleştirilen ülkede geçerli. Bu bağlamda, sınai mülkiyet hakları kapsamında olan coğrafi işaretlerin ülkemizde gerçekleştirilen tescilleri de yalnızca Türkiye sınırları içinde geçerli olmaktadır. Farklı ülkelerde koruma elde etmek için, ya o ülkelerin mevzuatı çerçevesinde tescil başvurusunda bulunmak ya da uluslararası koruma sağlayan sistemler kapsamında başvuru yapmak gerekmektedir. Bu yollardan biri de, Avrupa Birliği ülkelerinin tamamında koruma sağlayan, 2012/1151 sayılı Tarım Ürünleri ve Gıda Maddeleri Hakkında Kalite Tasarısı isimli Avrupa Konseyi Tüzüğü çerçevesinde Avrupa Komisyonu’na başvuru yapmaktır.
AB nezdinde başvuru yapmak için, öncelikle Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru yapılması ve coğrafi işaret tescilinin ülke şartlarında gerçekleştirilmesi gereklidir. Ardından, AB nezdinde 
başvurular, doğrudan Avrupa Komisyonu adresine (European Commission, DG AGRI, Rue de la Loi, 130, B-1049, Belgium) posta veya e-posta yoluyla gönderilir. Peki, bu sürecin içinde olan iller hangisi, biliyor muyuz?
-HANGİ İLLER?-
Avrupa Komisyonu’nca incelenerek tescil edilen coğrafi işaretler ile inceleme aşamasındaki başvurular, DOOR veri tabanında yer alır. Hatay’ın şu ana dek bu alanda bir başvurusu bulunmuyor. Hali hazırda AB nezdinde Türkiye merkezli 3 coğrafi işaret tescilli olup, 14 başvurunun işlemleri ise devam ediyor. Türkiye’nin, AB’de tescilli coğrafi işaretleri; Antep Baklavası, Aydın İnciri ve Malatya Kayısısı olarak sıralanıyor. AB’de başvuru işlemleri devam eden Türkiye merkezli coğrafi işaretler ise şöyle:
Milas Zeytinyağı, Afyon Sucuğu, Afyon Pastırması, İnegöl Köfte, Aydın Kestanesi, Edremit Yeşil Çizik Zeytini, Bayramiç Beyazı, Kayseri Pastırması, Kayseri Sucuğu, Kayseri Mantısı, Antep Fıstığı, Antep Lahmacunu, Taşköprü Sarımsağı, Giresun Tombul Fındığı.
-DETAYLI SUNUM-
1151/2012 sayılı AB Tüzüğü’nün 7.maddesi, AB sürecinde istenen detayları, ‘yöresel ürün’ sunumu yapacaklar nezdinde sıralar. Oluşturulması gereken Spesifikasyon Dokümanı ise listelenen hususları içerir. Bunlar; korunmak istenen coğrafi işaretin adı, kullanılan hammaddeleri de içerecek şekilde ürünün fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerinin, coğrafi alanının tanımlanması, ürünün o coğrafi alandan kaynaklandığına ilişkin deliller, ürünü elde etmede kullanılan yöntemler (yöreye özgü olanlar da dahil), paketleme yöntemi (paketlemenin de bölgede yapılması gerektiğine karar verildiyse ve başvuru sahibi buna yönelik yeterli gerekçelendirmeyi de yaptıysa, buna yönelik bilgiler), ürünün kalite veya karakteristiğinin coğrafi 
alan ile olan bağının açıklanması, ürünün denetlenmesi konusunda sorumlu olacak kişi/kurum/kuruluşların isim ve adresleri ile denetim konusundaki spesifik görevlerinin tanımlanması, tescili müteakip etiket/marka/işaretleme konusunda herhangi bir uygulama olacak ise bunun tanımlanması şeklinde sıralanır.
-İKİ LİDER!-
Gaziantep ve Şanlıurfa, Coğrafi İşaretleme alanında Türkiye’de lider iki şehir. Gaziantep, şu ana kadar; Antep Baklavası, Antep Beyranı, Antep Bulguru (Gaziantep Bulguru), Antep Fıstığı, Antep Fıstık Ezmesi (Antepfıstığı Ezmesi / Gaziantep Fıstık Ezmesi), Antep Firiği, Antep işi, Antep Katmeri, Antep Köy Kahkesi (Gaziantep Köy Kahkesi), Antep Kurabiyesi, Antep Kuruluk Patlıcanı (Gaziantep Kuru Patlıcanı), Antep Kutnu Kumaşı, Antep Muskası (Gaziantep Muskası), Antep Peyniri / Gaziantep Peyniri / Antep Sıkma Peyniri, Antep Şiveydizi, Antep Tırnaklı Pidesi (Gaziantep Tırnaklı Pidesi, Antep Pidesi), Antep Yuvarlaması / Antep Yuvalaması, Gaziantep Bakır El Işlemeciliği, Gaziantep Lahmacunu (Antep Lahmacunu), Gaziantep Sedef El Işlemeciliği, Gaziantep Yeşil Zeytin Böreği, Nizip Sabunu ve Nizip Zeytinyağı ile coğrafi işaret sürecinde oldukça geniş bir hareket alanı kazandı.
Şanlıurfa adına listelenen ürünler ise şöyle:
Birecik Patlıcanı, Şanlıurfa Açık Ekmeği (Urfa Açık Ekmeği), Şanlıurfa Biberi, Şanlıurfa Çiğ Köfte, Şanlıurfa Sadeyağı (Urfa Yağı), Şanlıurfa Tırnaklı Ekmeği, Urfa Ciğer Kebabı, Urfa Eşkili, Urfa Haşhaş Kebabı / Şanlıurfa Haşhaş Kebabı, Urfa İçli Köftesi, Urfa Kazan Kebabı / Şanlıurfa Kazan Kebabı, Urfa Kıymalı Söğürme / Şanlıurfa Kıymalı Söğürme, Urfa Lebenisi, Urfa Meyan Şerbeti 
(Biyanbalı), Urfa Soğan Kebabı / Şanlıurfa Soğan Kebabı, Urfa (Şanlıurfa) Frenk Çömleği, Urfa (Şanlıurfa) İsot Çömleği, Urfa (Şanlıurfa) Külünçesi, Urfa (Şanlıurfa) Lahmacunu (Kıymalı Ekmeği), Urfa (Şanlıurfa) Patlıcanlı Kebabı, Urfa (Şanlıurfa) Pencer (Pazı) Boranısı, Urfa (Şanlıurfa) Su Kabağı Yemeği, Urfa (Şanlıurfa) Üzlemeli Pilavı, Urfa Şıllık Tatlısı (Şanlıurfa Şıllık Tatlısı), Urfa Tiriti (Şanlıurfa Tiriti), Urfa Yumurtalı Köfte, Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi).
-2019’DA KAÇ?-
2017 senesinde, İpeği ve Defne Sabunu için Coğrafi İşaretleme sürecini tamamlayan Hatay, 2018’de ise bu listeye Antakya Küflü Sürkü (Çökeleği), Antakya Künefesi ve Antakya Sürkü (Antakya Çökeleği) ürünlerini ekledi. Şu ana kadar Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, Hatay Büyükşehir Belediyesi ve Samandağ Kaymakamlığı eliyle süreci işleten Hatay’ın 2019’da hangi ürün ya da ürünler için hangi kurum ya da kurumlar eliyle tescil aşamasına yeni isimler ekleyeceği merak konusu. Asıl olarak da, Kurtbağı Kayısı Festivali’nde “aroması ve büyüklüğü” denilerek işaret edilen Arsuz ‘kayısısı’ için her hangi bir adım atılıp atılmayacağı! -Tamer Yazar-