Hatay Sahilinde Akdeniz Foku

Sahilde görüldü, ölü olduğu tahmin edildi, sonra suya dalıp izini kaybettirdi…

İlimiz Hatay deniz sahilinde, nesli tehlike altında olan Akdeniz Foku görüldü. Önce ölü olduğu sanılan, sonrasında deniz suyu ile birlikte canlanan ve kendini suya bırakan Akdeniz Foku (Monachus monachus), Dünya’da birey sayısı hızla azalan ve nesli tehlike altında olan bir deniz memelisi olarak biliniyor.

Olayı kamuoyuna duyuran, Hatay Tabiatı Koruma Derneği Başkanı Abdullah Öğünç, yaşadığı gelişmeyi şöyle aktardı:

“Keşiş fokları (Monachus) cinsiden bir tür olan Akdeniz Fokları, yüzgeçayaklılar içinde, gerçek foklar familyasındandırlar. Dünya üzerinde sadece doğu Akdeniz sahilleri ile Atlantik’te, batı Afrika’nın Moritanya sahilleri ve Madeira Adalarında yayılış gösterirler.

Akdeniz Fokları, 20. yüzyılın başına kadar 1000 birey sayısına sahipti ve serbestçe yaşamlarını sürdürüyorlardı. Ancak zamanla aşırı avlanma, yaşam alanları kaybı ve deniz ekosisteminin bozulması nedeniyle, türün dünya dağılımı daraldı ve birey sayısı hızla azaldı.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) son verilerine göre, Akdeniz Foku, bugün dünyada sadece Yunanistan, Türkiye, Fas, Moritanya ve Maderia Adaları’nda yaşamakta olup, dünya toplam nüfusunun ise 700 kadar kaldığı tahmin edilmektedir.

IUCN’a göre, Akdeniz Foku, Akdeniz Bölgesi için CR (Critically Endangered = Kritik tehlikedeki türler) kategorisinde sınıflandırılmıştır. Bununla birlikte Akdeniz Foku, bütün dünyada nesli tehlike altında bulunan türler içinde ilk sırada yer almaktadır. İnsan baskısı nedeniyle, Akdeniz Foku popülasyonları, önceleri koloni şeklinde yaşamakta iken, günümüzde ise birlikte bulunmak yerine çoğu zaman tek tek dolaşma ve yaşama şeklini seçmeye zorlanmışlardır.

Akdeniz Foku, dünyada birbirinden kopuk 2 ana bölgede yaşamaktadırlar. Bunlar, Akdeniz popülasyonu (Yunanistan ve Türkiye) ve Atlantik popülasyonudur (Batı Sahra, Moritanya kıyıları ve Portekiz Maderia Adaları).

Türkiye’de Akdeniz Foklarının kapsamlı çalışmalarını, SAD-AFAG ve ODTÜ-DBE yapmaktadır. Doğal yaşamlarında, Akdeniz Foku, beslenmek için ıssız kayalık sahillerin dışına çıktığı, dolaşım alanını genişlettiği, kumluk, çakıllık kıyılar ve nehir ağızlarına da uğradığı bilinmektedir. Ancak Akdeniz Fokunun birincil yaşam alanı, insan baskısı olmayan, insanların kolay ulaşamadığı, ıssız ve yapılaşmamış kayalık kıyılardır.

Vücut büyüklüğü nedeniyle, dar yaşam alanlarını tercih etmezler. Türün varlığını sürdürmesi ve güvenle yavrulaması için uygun kıyı alanlarındaki mağara ve kovuklarına sahip, sessiz ve tenha kayalık sahilleri tercih eder.

Akdeniz Foklarının yok olmasının temel nedenleri arasında; Yaşam alanlarının (Kıyıların) işgali, yasadışı ve aşırı su ürünleri avcılığı, fokların kasti öldürülmesi, yaşadıkları mağaralara turistik dalışlar, deniz ve kıyıların kirlenmesidir.

Akdeniz Foklarının halen sahillerimizde görülmesi, ülkemiz biyolojik çeşitliliği açısından büyük önem arz etmektedir. Akdeniz Foklarının ülkemizde popülasyonlarının devamlılığının sağlanması için, özellikle yaşam alanlarının tahribinin önüne geçilmeli ve koruma çalışmaları yapılmalıdır. Akdeniz Foklarının yuvaları, evleri, kıyı mağaralarıdır. Türün üreme başarısını artırmak ve onlara evlerinde rahatsızlık vermemek için mağaralarına girilmemesi ve dalınmamasını gerektiğini kuvvetle hatırlatıyoruz.”

Bu arada video kaydını, doğa gönüllüsü olan, özel güvenlik görevlisi Ömer Bekçi adlı duyarlı kişinin aldığı kaydedildi ve teşekkür edildi.

-AKDENİZ FOKU NASIL-NEREDE?-

Akdeniz foku (monachus-monachus), dünyanın en nadir 12 memelisinden biridir. Dünyadaki sayısı 400 ü geçmemektedir. Foça, 1991 yılında Türkiye’de oluşturulan ulusal fok komitesince pilot bölge seçildi. Bu doğrultuda, Dünya Doğa Vakfı da fokları korumayı amaçlamaktadır. Komite toplantılarına, bilim adamları kadar Foçalı balıkçılar da katılmakta, fokların korunmasında aktif rol oynamaktadırlar.

Akdeniz Foku, bir gün içerisinde 60 km yol alabilecek kadar iyi bir yüzücüdür. Sakinliği seven fokların tercihi ise sanayileşme, yerleşim ve deniz kirliliği bakımından fazla baskı görmeyen yerlerdir. Bazı kıyılarda, Çevre Bakanlığı’nın mali desteğiyle, koruma tedbiri başlatılmıştır

Çok zor ve nadir üreyen fokların yaşadığı mağaralara giriş yasaktır. Fokların yoğun olarak görüldüğü siren kayalıklarında tekne ile gezmek, demirlemek, Orak adasında kamp yapmak, avlanmak, deniz ürünleri avlamak ve dalmak yasaklanmıştır.

-Duygu Ertaş-