Türkiye’nin Hatay bölgesinde yaşayan ve dünya çapında sadece burada bulunan Hatay Dağ Ceylanı için büyük bir koruma hamlesi başlatıldı. Doğa Derneği ve TAKODER iş birliğiyle yürütülen bu proje, ceylanların yaşam alanlarını yeniden şekillendiriyor. Bu adım, bölgedeki ekolojik dengeyi güçlendirmeyi ve nesli tükenmekte olan bu türü korumayı amaçlıyor.
Hatay dağ ceylanı ve korunma çabaları
Hatay il sınırlarında bulunan ve sadece bu bölgede yaşam süren Hatay Dağ Ceylanı, küresel ölçekte nesli tükenme tehlikesi altında olan bir tür olarak, ekolojik tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Habitat kaybı, su kaynaklarının azalması ve besin yetersizliği gibi tehditler, bu değerli hayvanların geleceğini riske atıyor. Bu sebeple, Doğa Derneği ve Hatay Tabiatı Koruma Derneği (TAKODER) tarafından yürütülen projeler, bölgedeki dağ ceylanlarının korunmasına yönelik kritik bir adım olarak öne çıkıyor.
Dünya çapında tehlike altında
Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN), küresel ölçekte dağ ceylanı türünün ciddi bir tehlike altında olduğunu belirtiyor. Özellikle İsrail’deki popülasyonun hızla azaldığı kaydedildi. Hatay, dağ ceylanlarının yaşadığı ve çoğaldığı tek bölge olarak, bu türün geleceği için kritik bir öneme sahip. 2025 yılı itibarıyla dünya genelindeki 3.000 dağ ceylanı popülasyonunun yaklaşık 1.500 bireyinin Hatay’da yaşadığı biliniyor. Bu, Hatay’ın, türün korunması açısından ne kadar önemli bir yer olduğunu gözler önüne seriyor.
Habitat kaybı ve korunma çabaları
Hatay Dağ Ceylanı, geçmişte Adana, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Halep gibi geniş bir alanda yaşam alanı bulmuşken, günümüzde sadece Hatay il sınırlarında, İncirli Tepeleri Önemli Doğa Alanı ve civarındaki Kırıkhan ve Reyhanlı ilçelerinde varlık gösteriyor. Bu daralmış yaşam alanı, ceylanları birçok riskle karşı karşıya bırakıyor. Ancak, yapılan koruma projeleriyle bu tehditlerin önüne geçilmeye çalışılıyor.
Ceylanlar için yeni su kaynakları
2024 yılının Ağustos ayında başlayan projede, ceylanların suya erişimini artırmak için çeşitli adımlar atıldı. IUCN Save Our Species ve Segre Vakfı tarafından desteklenen bu projede, üç yeni su kaynağı oluşturulmuş durumda. Ayrıca, ceylanların protein ihtiyacını karşılamak için 10 dönümlük bir alanda nohut ekimi yapıldı. Bu çabalar, ceylanların beslenme ve suya ulaşım gibi temel ihtiyaçlarını karşılamayı hedefliyor.
Güvenli yaşam alanları oluşturuluyor
Bölgedeki 11 tarihi su sarnıcı, ceylanlar ve diğer yaban hayvanları için büyük tehlike arz ediyordu. Sarnıçların çevresi, ekolojik parmaklıklarla çevrilerek güvenli hale getirildi. Ayrıca, su yalaklarının büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar tarafından kullanılmasının önüne geçmek için, bu su kaynakları da restore ediliyor. Yapılan bu düzenlemelerle, suyun sürekli akışının sağlanması ve ceylanların güvenli bir şekilde suya erişiminin temin edilmesi amaçlanıyor.
Genetik çeşitliliği artırma stratejisi
Türün korunması için yalnızca fiziksel çevreyi iyileştirmek yeterli değil. Dağ ceylanlarının genetik çeşitliliğini artırmak, türün sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi için son derece önemli. İzole ve sınırlı alanlarda yaşayan popülasyonlar, genetik çeşitliliğin az olması nedeniyle çeşitli hastalıklara ve diğer tehditlere karşı daha hassas hale geliyor. Bu nedenle, yeni yaşam alanları oluşturarak ceylan popülasyonunun güçlendirilmesi planlanıyor.
Yerel halkla iş birliği
Proje yalnızca sahada yapılan çalışmaları kapsamıyor. Yerel halk, çiftçiler ve çobanlar ile iş birliği yapılarak farkındalık çalışmalarına da büyük önem veriliyor. Bugüne kadar 300’ün üzerinde öğrenciye eğitim verildi ve bilgilendirici materyaller dağıtıldı. Sosyal medya ve diğer iletişim kanalları üzerinden yapılan paylaşımlar ise, ceylanların korunmasına yönelik geniş bir destek ağı oluşturuyor.
Yerel iş birliği ve uluslararası destek
Şafak Arslan, Doğa Derneği Koruma Programı Koordinatörü, Hatay’ın Türkiye’deki dağ ceylanı popülasyonuna ev sahipliği yapan tek bölge olduğuna dikkat çekiyor. Arslan, bu türün korunmasının yalnızca Türkiye için değil, dünya ekosistemi için de büyük önem taşıdığını belirtiyor. TAKODER ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile uzun yıllardır yürütülen başarılı çalışmalar, Hatay’da dağ ceylanı popülasyonunun korunmasına katkı sağlıyor.
Gelecekteki hedefler
Proje, sadece Hatay’daki mevcut popülasyonun korunmasıyla sınırlı kalmıyor. Hatay dışındaki bölgelerde geçmişte dağ ceylanı yaşamış alanlar araştırılıyor. Bu bölgelerin, türün yeniden yerleşebilmesi için uygun olup olmadığı değerlendiriliyor. İlerleyen yıllarda, bu alanlara ceylanların nakledilmesi ve popülasyonlarının artırılması hedefleniyor.