Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nde (HMKÜ) deprem sonrası kum sineklerinin dağılımını ve taşıdığı Leishmania parazitlerini inceleyen önemli bir bilimsel proje hayata geçirildi. TÜBİTAK 1001 programı kapsamında Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaya liderliğinde yürütülen çalışma, vektör kaynaklı hastalıkların önlenmesine yönelik kritik veriler sunmayı hedefliyor.
Deprem sonrası vektör tehdidi arttı
Hatay, 6 Şubat 2023’te meydana gelen büyük depremin ardından birçok sağlık riskiyle karşı karşıya kaldı. Yıkılan binalardan geriye kalan enkaz ve moloz yığınları, kum sinekleri gibi vektörlerin üreme ve yayılma alanlarını artırdı. Kum sinekleri, halk arasında “şark çıbanı” olarak bilinen kutanöz leishmaniasis hastalığının ana taşıyıcısı olarak biliniyor. Bu durum, bölgedeki halk sağlığı risklerini daha da kritik hale getirdi.
Araştırma nasıl yürütülüyor?
Proje kapsamında Hatay’ın 15 ilçesinde seçilen 45 farklı lokaliteden kum sineği örnekleri toplandı. Örneklerin morfolojik ve moleküler analizleriyle, hangi türlerin Leishmania paraziti taşıdığı belirleniyor. Bu detaylı çalışma, bölgedeki kum sineklerinin tür dağılımını ve hastalık taşıma potansiyelini ortaya koymayı amaçlıyor.
Dr. Kaya, “Elde edeceğimiz veriler, vektör kontrol programlarının daha etkin bir şekilde planlanmasına ve uygulanmasına büyük katkı sağlayacak” dedi.
Belediyeler ve kamu sağlığı için iş birliği
Araştırma sonuçlarının Hatay Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere ilçe belediyeleriyle paylaşılması planlanıyor. Bu veriler ışığında, kum sineklerine yönelik mücadele programlarının oluşturulması ve öncelikli alanların belirlenmesi hedefleniyor. Ayrıca projede yer alan yüksek lisans öğrencileri hem saha çalışmaları hem de laboratuvar analizleri sayesinde akademik anlamda önemli deneyimler kazanıyor.
Bütçe ve ekipman desteği
2 milyon 227 bin 500 TL bütçeyle desteklenen projede, laboratuvar analizleri için yeni cihazlar temin edildi. Bu, sadece mevcut çalışmayı değil, ileride yapılacak araştırmaları da destekleyerek HMKÜ Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı’nın altyapısını güçlendiriyor.
Araştırma, deprem sonrası artan vektör kaynaklı hastalık riskine dikkat çekiyor ve halk sağlığının korunmasında yeni stratejilerin geliştirilmesine ışık tutuyor. Dr. Kaya’nın liderliğindeki bu kapsamlı çalışma, bölgedeki kum sineği popülasyonu ve taşıdığı hastalıklar hakkında güncel ve detaylı bilgiler sunarak uzun vadeli çözüm önerileri geliştirilmesine olanak sağlayacak.
