31 Mart’ta kadının adı yok…
31 Mart’ta yapılacak yerel seçimler yaklaşırken, Hatay ve diğer kentlerde çalışmalarını sürdüren partilerin aday listeleri de netleşmeye başladı. Ancak listelerdeki kadın oranlarına bakıldığında, cinsiyet eşitliğine ilişkin karamsar bir tablo ortaya çıkıyor. CHP adına Defne’de Aday Adayı olan Nidal Özdemir ise, kadının olmadığı seçim tablosundaki tekliğiyle dikkat çekiyor.
31 Mart seçimleri yaklaşıyor. Antakya ve diğer ilçelerde yaşayanlar ise, bir taraftan belediye hizmetlerinin karnesinde dururken, diğer taraftan da kullanacakları oyun yönünü tayin etmeye çalışıyor. Peki, eldeki tabloda duran, ama hiç tartışılmayan bir konuda konuşalım mı? Erkek egemen toplumun yaklaşan seçimlerinde, ‘kadına kota’ uygulaması ile bu kimliği hafifletmeye çalışan siyasi partilerin son durumlarına yakından bir bakalım.
-ELDEKİ TABLO!-
AKP’nin açıkladığı 155 belediye başkan adayından 12 tanesi, CHP’nin 628 adayından 29’u, MHP’nin 410 adayından yalnızca 11’i, İYİ Parti’nin ise 114 adayından 4’ü kadın. HDP henüz adaylarını açıklamadı. Kadınların aday gösterildiği ilçelerin 2014 yerel seçim sonuçlarına bakıldığında, partilerin çoğunlukla seçilme şansının az olduğu ilçelerde kadınları aday gösterdiği göze çarpıyor.
-113. SIRADAYIZ-
Yerel yönetimlerin belirleneceği seçime üç aydan az bir zaman kaldı. Partiler aday listelerini tamamlarken kadın adayların azlığı dikkat çekti. Dünya Ekonomik Forumu’nun açıkladığı 2018 Cinsiyet Eşitliği Raporu’na göre Türkiye, kadının siyasete katılımı konusunda 149 ülke arasında 113’üncü sırada. Açıklanan adaylara bakıldığında bu sıralamada olumlu bir gelişme yaşanmayacak gibi görünüyor.
-İLLERDE DURUM-
AKP’nin 75 ilde açıkladığı belediye başkan adaylarının sadece bir tanesi kadın; Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Fatma Şahin. Aynı tablo CHP’de de hâkim, açıklanan 44 ilde sadece Aydın Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu önümüzdeki beş yıllık dönem için de aday olarak gösterildi. MHP’de de durum farklı değil. 36 ilde açıklanan belediye başkan adaylarının sadece 3 tanesi kadın; Tunceli Belediye Başkan Adayı Mücella Saler, Şırnak Belediye Başkan Adayı Bahar Cavlak ve Nevşehir Belediye Başkan Adayı Filiz Kılıç. İYİ Parti’de ise açıklanan 22 ilde hiç kadın aday bulunmuyor.
-KADIN ORANI-
AKP; İstanbul, İzmir ve Ankara’da toplam 80 ilçenin adaylarını açıkladı. Bu 80 adayın arasında sadece 11 kadın aday bulunuyor. Toplama baktığımızda, açıklanan 155 belediye başkan adayının 12 tanesi, yani yüzde 7,7’si kadın. Geri kalan adayların açıklanmasıyla bu oranın yüzde 5’lere gerilemesi bekleniyor.
CHP’de açıklanan 585 ilçe belediye başkan adayı içindeki kadın sayısı ise 28. Toplama baktığımızda, tüzüğünde cinsiyet kotasını yüzde 33’e çıkaran CHP’nin açıkladığı 628 belediye başkanının 29 tanesinin, yani sadece yüzde 4,6’sının kadın olduğu görülüyor. Üç büyük şehirdeki adayların belirlenmesiyle bu oranın yükseleceği öngörülüyor.
MHP’deki kadın aday sayısı ise en düşük seviyede. 576 ilçe belediye başkan adayından yalnızca 11’i kadın olan MHP aday listesinde toplamda 612 belediye başkan adayının ismi netleşmiş oldu. 14 kadın adayla MHP’li kadınlar yüzde 2,2’de kaldı.
İYİ Parti’de ise şimdiye kadar açıklanan adaylar için tablo şöyle: 92 ilçe belediye başkan adayı içindeki kadın sayısı 4. Toplama baktığımızda, 114 belediye başkanının 4 tanesi, yani sadece yüzde 3.5’i kadın. Saadet Partisi’nde açıklanan 70 il ve ilçe belediye başkan adaylarının arasında ise sadece bir kadın bulunuyor.
Kadınların aday gösterildiği ilçelerin 2014 yerel seçim sonuçlarına bakıldığında, partilerin, çoğunlukla seçilme şansının az olduğu ilçelerde kadınları aday gösterdiği görülüyor.
“Bu tablo, kadına siyasette uygulanan ayrımcılık ve şiddetin açık bir göstergesidir” diyen Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu Sözcüsü Gülseren Onanç, henüz adayların açıklanmadığı ilçelerde toplumsal cinsiyet duyarlılığı gelişmiş kadınların aday gösterilmesini talep ettiklerini açıkladı ve şunları söyledi:
“Bu talebimiz cinsiyet eşitliğini ve adaleti sağlamaya yönelik demokratik bir talep olmanın yanı sıra, şehirlerimizin şeffaf, kucaklayıcı, insanı öncelikleyen politikaların uygulanması için de gerekli bir taleptir. ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Ulusal Demokrasi Enstitüsü’nün (NDI) dünyadaki 100’den farklı ülkeden 35 yıl süren çalışmalar neticesinde vardığı sonuca göre; kadınların yerel siyasete katılımı, cinsiyet eşitliğini sağlama, kadına yönelik şiddet politikalarının geliştirilmesi, kadınların, çocukların, gençlerin ihtiyaçlarına daha fazla cevap verme, eğitim, altyapı ve sağlık gibi kalkınma göstergelerine öncelik verilmesi, temsil sorunu yaşayan farklı kimlikler arasında daha fazla işbirliği yapma, yoksulluğun giderilmesi için politikalar geliştirme gibi birçok kazanım sağlıyor.”
Şu ana kadar açıklanan kadın adaylara ilişkin rakamları yorumlayan Onanç, “Bu rakamlar, 2019 yerel seçim sonuçları ne olursa olsun, yerel yönetimlerde kadın sesinin ‘yok denecek kadar az’ kalacağını gösteriyor” dedi ve parti yöneticilerine yönelik şu mesajı verdi:
“Türkiye kadınların siyasete katılımı konusunda 149 ülke arasında 113’üncü sırada. Parti yöneticilerinin bundan sonra verecekleri kararlarda kadınları belediye başkan adayı olarak göstermelerini ve ülkemizi bu utançtan kurtarmalarını talep ediyoruz.”
Bu talep, sadece Meclis’te olan partilere yönelik değil, ama 31 Mart’ta seçime girecek 13 Parti’ye (Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Bağımsız Türkiye Partisi (BTP), Büyük Birlik Partisi (BBP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Demokrat Parti (DP), Demokratik Sol Parti (DSP), Halkların Demokratik Partisi (HDP), Hür Dava Partisi (HÜDAPAR), İYİ Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Saadet Partisi (SP), Türkiye Komünist Partisi (TKP), Vatan Partisi) yönelik. Peki, sonuç ne olur? Bekleyelim… -Tamer Yazar-