İstanbul ve Gaziantep… Ardından da Hatay…

Türkiye’deki geçici koruma altındaki kayıtlı Suriyeli sayısı, 13 Ocak 2021 tarihi itibariyle, bir önceki aya göre 4 bin 187kişi artarak toplam 3 milyon 645 bin 557 kişi oldu. Bu kişilerin 1 milyon 732 bin 44’ünü (%47,5) 0-18 yaş arası çocuklar oluşturuyor. Bu ise gündeme ‘UYUM’ başlığını bir kez daha taşıyor.

13 Ocak verileri itibariyle, 519 bin 171 Suriyeli sığınmacı sayısı ile birinci sırada yer alan İstanbul’u, 450 bin 325 ile Gaziantep, 434 bin 420 ile Hatay izliyor. Bir önceki aya göre 4 bin 187 kişi artarak toplam 3 milyon 645 bin 557 kişiye ulaşan Suriyeli sığınmacılara ilişkin Ocak verilerini paylaşan, İstanbul merkezli Mülteciler Derneği’ne göre, 0-18 yaş arası çocukların sayısı 1 milyon 732 bin 44, yani toplamın yüzde 47,5’i. Bu durum, Hatay’da da sık sık gündeme taşınan ‘uyum’ başlığını gündeme taşırken, bu konuda ‘ne yaptık’ ya da ‘ne yapıyoruz’ soruları genelde cevapsız kalıyor.
-SORUN MU?-
2011’de başlayan Suriye iç savaşının en büyük maliyeti olan, zorunlu göç, cevapsız kalanların kalabalığı adına milyonları Türkiye’ye taşıdı. O milyonların 434 bin 420’si, Hatay’da. Antakya özelindeki on binler ise bahse konu ‘uyum’ konusunda ‘nerede’ durduklarını bilmediklerinin altını çiziyor.
Bu konuda konuşan, ancak ismini vermek istemeyen yaşlı bir Suriyeli, çocukları ve torunları ile yaşadıkları Antakya’da, kurdukları, hala kurmaya çalıştıkları yaşamları adına anlattı, yapılanları, yapılması gerekenleri…
“Söylenecek çok fazla bir şey yok, aslına bakarsanız. Ne söylememi istiyorsunuz? Mutluyum, demiyorum. Biz o kısmı Suriye’de bıraktık. Burada sadece ayakta kalmaya çalışıyoruz. Birbirimize tutunuyoruz. Geride çok kaybımız oldu. Kaybettiklerimiz, kaybolanlarımız, esir düşenlerimiz… Burada kalanlar mı? Kimi işsiz, kimi inşaat işçisi, kimi hamal, kimi çöp topluyor, kimi şanslıysa dükkan açtı, kimi günlük kazandığıyla doyuyor, kimi de aç sefil oturuyor.
Çocuklarımızın hayatının, iki ülke arasında sıkışmamasını umuyorum. Bir dün her şeyin biteceğini de! Biterse, Halep’e döneceğiz yine. Evimize, tarlamıza, küçük dükkânımıza. İşte o zaman, ‘mutluyum’ diyeceğim. Yanlış olmasın ama… Ülkemde ölmek ve orada gömülmek istiyorum. İnsanın bedeni çürürmüş de, ruhu zindanda kalırmış! Burası zindan değil, ama ruhuma da ait değil.
İnsanların gözlerinde, ‘buraya ait değilsiniz’ ifadesini yıllarca gördüm. Şimdi aynı şeyi çocuklarım yaşıyor. Hep derim… Allah düşürmesin, kimseyi bizim durumumuza düşürmesin. Zor! Kimsenin yaşamasını istemem. Ama bizi kendilerine yük gibi görenleri de anlıyorum. Çünkü biz kadar durumu kötü çok insan var burada. Ekmek bölüşmek, o yüzden zor geliyor. Biz de, payımıza düşene ‘şükür’ diyoruz. Buna da şükür…”
-UYUM!-
Antakya’dan paylaşılan kelimeler, ‘uyum’ konusunda, ne yerel idarelerin ne de kent idarecilerinin yeterli ve gerekli adım atmadıklarına dair. Birçok Suriyeli tarafından dile getirilen, ‘kendimizi anlatamadık’ ifadesi de, yapıl-a-mayanların gölgesindeki bekleyişe dair.
Peki, Hatay ve diğer kentlerin tartışma konusu olmaya devam eden bu başlığın ötesinde, kendi kelimeleri konusunda bekleyişlerini sürdürenlerin rakamlarına dönelim mi?
-KADIN VE ÇOCUKLAR-
Göç İdaresi’nin yayınladığı yaş aralığı tablosuna göre; Suriyeli erkekler, toplam Suriyeli sayısının %53,9’unu oluşturuyor. Suriyeli kadınların oranı ise % 46,1. 10 yaşın altındaki Suriyelilerin sayısı, 1 milyon 52 bin 959 (%28,9). Tabloya göre, Suriyeli erkeklerin sayısı, Suriyeli kadınların sayısından 287 bin 310 kişi daha fazla. Erkek-Kadın sayısı arasındaki en büyük fark, 74 bin 640 kişi ile 19-24 yaş aralığında. Yaş sayısı artıkça, bu fark azalıyor. 55 üzeri yaş aralıklarında kadınların sayısının erkeklerden daha fazla olduğu görülüyor. Genç nüfus olarak tanımlanan 15-24 yaş aralığında ise 788 bin 903 kişi bulunuyor. Suriyeli genç nüfusun toplam Suriyeli sayısındaki oranı, %21,6.
-KAMPLARDA-
13 Ocak 2021 tarihi itibariyle, geçici barınma merkezlerinde kalan Suriyelilerin sayısı 58 bin 752 kişi olarak açıklandı. Bu sayı, geçen ay (31 Aralık 2020) 62 bin 112 kişi, 2019’un başında 143 bin 558 kişi, 2018’in başında ise 228 bin 251 kişiydi. Suriyelilerin yalnızca %1,6’sı kamplarda yaşıyor.
13 Ocak 2021 tarihi itibariyle şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı ise 3 milyon 585 bin 17 kişi olarak açıklandı. Şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı, geçen aya göre 5 bin 759 kişi arttı. Suriyelilerin %98,4’ü şehirlerde yaşıyor. Suriyelilerin hangi şehirde yaşayacağına Göç İdaresi karar veriyor. İstanbul ve Hatay başta olmak üzere, bazı büyük şehirler Suriyeli alımına kapalı tutuluyor.
-İLLERE GÖRE-
Göç İdaresi’nin 13 Ocak 2021 tarihli verilerine göre en çok Suriyeli barındıran şehir, 519 bin 171 kişi ile İstanbul olurken, Suriyelilerin en az olduğu şehir ise 23 kişi ile Bayburt. Bayburt’u 38 kişi ile Tunceli, 41 kişi ile Artvin takip ediyor. İstanbul’un kalabalığını, 450 bin 325 ile Gaziantep, 434 bin 420 ile Hatay izliyor.
Suriyelilerin, yerli nüfusa oranla en yoğun yaşadığı il, %74,2 ile Kilis. Kilis’te kayıtlı olan Suriyeli sayısı, bir önceki aya göre 234 kişi arttı. Suriyeli sayısının en fazla olduğu İstanbul’da ise bir önceki aya göre 652 kişi arttı. Suriyelilerin, Türk nüfusuna oranla yoğunluğunun en az olduğu şehir ise %0,02 oran ile Artvin. Artvin’de 170 bin 875 Türk vatandaşına karşılık, yalnızca 41 Suriyeli bulunuyor. En az Suriyeli ise 23 kişi ile Bayburt şehrinde. Türkiye’de Suriyelilerin olmadığı bir şehir ise bulunmuyor.
-DÖNENLER-
İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, 6 Aralık 2020 tarihi itibariyle ülkesine dönen Suriyeli sayısının 419 bin 40 olduğu belirtildi. Bu sayı, 15 Ekim 2020 tarihinde 414 bin 61’di. -Tamer Yazar-