Karantina ve izolasyon (ayırma) tarihin çeşitli dönemlerinde bulaşıcı hastalıkları kontrol etmek için kullanılan yöntemlerdendir. Bulaşmayı önlemek için yapılan bu uygulamalar nedir ve nasıl uygulanır?
Karantina bulaşıcı bir hastalığa etkeni aldığı düşünülen şüpheli durumdaki insanın belirli bir süre (genellikle en uzun kuluçka süresi) ötekilerden ayırma işlemidir.
Karantina bir gemi, liman, okul, otel, hastane, şehir, köy, mahalle gibi belirli bir sınırda uygulanır. Temaslı birine de karantina uygulaması yapılabilir. Bu sınır içinde hasta, şüpheli hasta, temaslı ve sağlam kişiler olabilir. Bu alana giriş ve çıkışlara izin verilmez ya da belirli koşullarla sağlanır. Elbette burada bulunanların gereksinimleri karşılanır.
Karantina özellikle tedavisi ve aşısı olmayan hastalıklardan korunmada hala kullanılması gereken yöntemlerden biridir.
Diğer bir yöntem ise izolasyon (tecrit, ayırma) işidir. Burada da hasta olduğu bilinen kişilerin ötekinden ayrılmasıdır. Bu kişilerle ilişkiler özel koruyucu önlemler alındıktan sonra kurulabilir.
Karantina ve izolasyon korona kontrolünde en etkili yöntemlerdir. Ancak bunların etkili olabilmesi için özenle uygulanması gerekir.
Karantina uygulamalarında dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
· Karantinada temel işlem, dolaşım özgürlüğünün geçici bir süre ve belirli bir alanda sınırlandırılmasıdır. Karantina altına alınan bölgenin kendi içerisinde de olabildiğince hareket kısıtlılığı önemlidir. Evlerde kalmak, hatta aynı evde yaşayanlardan birinin hasta olması durumunda diğerlerinden ayrılması da çok önem taşır.
· Karantina uygulaması toplumu rahatsız edebilen uygulamalardandır. Panik, söylentiler vb. önlemek için açık bir iletişim, iyi bir planlama ve hazırlık gerektirir. İnsanların bu sürece nasıl hazırlık yapmaları gerektiği, süreç içerisinde nasıl davranmaları istendiği açıkça paylaşılmalıdır. Temel gereksinimlerin karşılanacağına dair güvence verilmelidir ve bununla ilgili hazırlıklar yapılmalıdır.
Evde Karantina
Temaslıların evden dışarı çıkmadan, ev içerisinde de diğer sağlam kişilerle temas kurmadan yaşamasıdır. Ayrı bir oda, ayrı tuvalet banyo vb. gerekir. Kap kaşık vb. ortak kullanılmaz. “Bireysel karantina” olarak da adlandırılabilir.
Kitlesel Karantina
Belirli bir bölgeye giriş ve çıkışların durdurulmasıdır. Çin’de uygulanan karantina türü örnek olarak verilebilir. Ama büyük kütlelerin hareketlerini kısıtlayarak hastalığın bulaşmasını önlemektir.
Havalandırma
Ev, hastane ve diğer karantina alanlarında kişilerin bulunduğu ortam düzenli olarak havalandırılmalıdır.
Evde İzolasyon
Hastaların evde ayrılma işlemidir. Evde izolasyon uygulamasında hasta ve aynı evi paylaşanlar bilgilendirilmeli ve izlenmelidir. Yaşlı, kronik hastalığı olan var ise evde izolasyon tercih
edilmemelidir. Ama başlangıçta hastane kapasitelerinin uygun olduğu bir dönemde evde izolasyon uygun değildir.
Hastanede izolasyon
Hastanede hastaların diğer hastalardan ve sağlık çalışanlarından ayrılmasıdır. Özel koruyucu önlemlerle girilen yerler söz konusudur.
Hastanede yapılacak görüntüleme işlemlerinde covid 19 şüpheli ya da pozitif hasta en son alınmalı ya da görüntüleme işlemi taşınabilir görüntüleme ile izole olduğu odada yapılmalıdır.
Hasta son olarak alınamaz ise iki çekim arasında çekim odasının ve aletlerin hijyen kurallarına göre temizliğinin yapılması gerekir.
Korona Pandemisinde Karantina Uygulamaları
Korona pandemisinde karantina uygulamalarına bakacak olursak, Çin sıkı bir karantina uygulaması yaptı ve salgını kontrol altına almak üzeredir. Yeni vaka sayıları hızla azalmaktadır. Öyle ki, 13 Mart’ta bildirilen yeni vaka sayısı 11’dir. Oysa kısa bir süre önce, bu sayı günde binlerle ulaşmış idi.
İran, karantina uygulamaya önce karşı çıktı; ancak sonra uygulamak zorunda kaldı. İtalya vaka sayısı binlere ulaşınca karantina uygulamasına aşamalı olarak geçti. Yasağa uymayanlara ceza getirmeyi planlıyor. 14 Mart itibarı ile salgının merkezi Avrupa oldu. Ancak, Avrupa karantina ve izolasyon konusunda yavaş hareket etmekte ya da gecikmeli yanıt vermektedir.
Türkiye, İran’dan gelen bir uçaktaki yolculara karantina uygulaması yaptı. Bazı ülkelerden uçuşları iptal etti, okulları kapattı. Ancak, ülkemizde henüz köy, mahalle, ilçe ve illerde karantina uygulaması yapılmadı. Yapılma durumuna ilişkin de bilgi verilmedi. İlk odakta ortaya çıkan 5 vaka ile ilgili temaslı tarama çabaları sürüyor. Öte yandan bu kümenin ortaya çıktığı yerleşim yerinde hareket kısıtlılığı (karantina) yapılıp yapılmadığına ilişkin bilgi verilmedi.
Hastalığın hangi ilde ya da adreste olduğu açıklanmayabilir, ancak orada bir dolaşım sınırlaması yapılmaz ise bu salgını durdurmak güç olabilir. Apartman, mahalle ve ilçede dolaşım kısıtlılığı getirilmesi düşünülmelidir. Buna ilişkin topluma bilgi verilmelidir.
Türkiye yurt dışından gelenleri 14 gün telefon ile takip etmeye çalışmaktadır. Şu aşamada en önemli işlemlerden biri bu gruptur. Olası temaslı olan bu gruba karşı izlem, eğitim ve yönlendirme çabalarına ağırlık verilmelidir.
Son bir gelişme de Umre’den gelen bir kişinin de vaka olarak tanımlanmasıdır. Bu süreçten itibaren, gelen kişilerle ilgili 14 günlük evde kalınması daveti gönüllü değil; zorunlu olmalı; bu kişilere karantina uygulanmalıdır. Ev içinde diğer insanlarla olan ilişkileri konusunda bilgi verilmelidir. Hastalık belirtileri olması durumunda nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda bilgi verilmeli, özel ambulanslarla taşınmalıdır. Transfer sırasında maske takmaları sağlanmalı, toplu taşıma kullanmalarına izin verilmemelidir.
Türkiye ulaşıma ilişkin yeni önlemler getirilebilir. Yurtdışına gidiş ve gelişlerin denetimi daha da sıkılaştırılabilir. Zorunlu haller dışında uçuşlar kapatılabilir. Kara yolu sınır kapıları, sınırdan kaçak girişler, düzensiz göçmenlere ilişkin planlar da yapılmalıdır.
En eski yöntemlerden biri olan karantina ve izolasyon, Korona Pandemisine karşı en önemli araçlarımızdır. Bunu etkili bir biçimde kullanmak için hep birlikte çaba harcamalı ve düşünmeliyiz.
Günümüzde karantina uygulamanın zorlukları
Günümüzde insanlar son derece hızlı ve kısa süre uzak yerlere gidip dönüyorlar. Sürekli olarak yaşadıkları yerde büyük toplantılar sosyal, bilimsel, kültürel ve ticari etkinlikler yapılmaktadır. Çok büyük kentlerde çok yakın yaşam sürmektedirler. Toplu eğitim, ibadetler, cenaze, eğlence, düğün vb. yerlerde çok büyük insan topluluklarının varlığı hastalıkların özellikle solunum yolu ile bulaşan hastalıkların yayılımını kolaylaştırmaktadır. Özellikle demokratik ülkelerin temel bir hakkın sınırlanması konusundaki çekinik durumları karantina uygulamalarını zorlaştıran etkenler arasındadır.
Buna karşın uzaktan iletişim araçları, daha iyi bir iletişim, haberleşme, ev ortamında çalışma, dinlence ve eğlence etkinliklerine erişebilme ise olumlu faktörlerdir.
Çok eskilerden bu yana yapılagelen karantina uygulamaları üzerine bugün daha çok düşünmeliyiz. Koronanın özelliği, bireylerin hareket kabiliyetleri ve coğrafi özellikler dikkate alınarak, apartman, mahalle, köy, belde, ilçe, il karantinaları nasıl uygulanacağını, karantina altına almanın koşulları, uygulama şekli, kaldırılma koşulları gibi pek çok konuyu vakit geçirmeden konuşmak gereklidir.
Uçuşların iptali, okulların kapatılması, hareket sınırlaması ve sosyal mesafelerin uzatılması, yani yavaşlamak ve uzak durmak. Ya da hareket etmemek, evde kal.
Bu dönemde en iyi seçenek gibi duruyor..
Sonuç
Karantina ve izolasyon bugün için Korona kontrolünde en önemli iki yöntemdir. Çin’in başarısının altında da bu yatmaktadır. Diğer önlemler karantina ve izolasyon varsa anlam taşır. “Hareket etme, uzak dur.” bu dönemde ilkemiz olsun.
Prof. Dr. Tacettin İNANDI