Hatay’ın Belen ilçesi Şenbük Mahallesi’nde projelendirilen Hatay Büyükşehir Belediyesi Sebze ve Meyve Hal Kompleksi Projesi, birçok kesim tarafından ‘yeterli’ bulunmasa da, ‘artık kazma vurulsun’ diyenler ‘buna da şükür’ pozisyonunda! Peki, Yeni Hal Yasası ne getirecek? Bu konudaki en net tespit, Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan’dan geldi.
Antakya özelinde sık sık ‘Yeni Hal Projesi’ bağlamında beklentilerini paylaşan, Antakya Sebze Hali Komisyoncuları Derneği Başkanı Mustafa Bal, Hatay Büyükşehir Belediyesi tarafından Ekim ayında kendilerine sunulan ‘Hal Projesi’ sunumu ile beraber bekleyişte olduklarını dile getirirken, gelişmeleri takip ettiklerini de ifade etti. Ancak Antakya Hal Esnafı’nın beklentide olduğu tek şey ‘proje’ değil, aynı zamanda Yeni Hal Yasası! Peki, yeni yasa ile ne değişecek? Antakya Hal yapısı içinde hangi taşlar yerinden oynayacak?
Konuya ilişkin kısa bir bilgilendirme yapan Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı ve Cumhurbaşkanlığı’na sunulan “Hal Yasası” taslağıyla ilgili kendilerine sunum yapıldığını bildirdi. Eskiden hazırlanan taslağın önce sektörün görüşüne sunulduğunu anımsatan Tavşan, yeni sistemle taslak hazırlanınca, Cumhurbaşkanlığı’na gönderildiğini, oradan da Meclis’e sunulduğunu kaydetti.
-SAYI İNİYOR!-
Tavşan, taslağa göre, ülke genelinde 175 olan sebze hal sayısı 30’a indirileceğini, ihtiyaca göre de ürün toplama merkezileri oluşturulacağını bildirdi. Hal komisyonculuğunun kaldırılmasını öngören taslakta, isteyen komisyonun işine tüccar olarak devam edeceğini söyleyen Tavşan, ürünün, üretim bölgesinden tasniflenerek ve ambalajlanarak hale getirilmesinin öngörüldüğünü kaydetti. Tavşan, ürün fiyatının üretici ve üretici birliklerince belirlemesinin öngörüldüğünü de bildirdi. Tavşan’ın aktardığı bilgiye göre, yap işlet devret modeliyle düzenlenecek haller; Bakanlık, yerel yönetimler ve esnafın da hissedar olacağı, TOBB’un koordinasyonunda bir konsorsiyuma verilecek. Konsorsiyumda kamunun payı yüzde 51 olursa, ihale yapılmayacak, yüzde 51’in altında olursa ihaleye çıkılacak.
-KOMİSYONCU KALMALI-
Antakya Sebze Hali Komisyoncuları Derneği’nin de yakından takip ettiği konuda bilgi verirken, “Çoğumuz, aileden hal komisyoncusuyuz. Komisyonculuk tüccarlığa döndüğü zaman ne olacağız, konusunda boşluk var” diyen Yüksel Tavşan, tasarının bazı noktalarını desteklediklerini, ancak soru işaretine neden olan düzenlemeler olduğunu kaydetti.
Sebze ve meyvenin maliyet analizi ile fiyatlandırılan bir ürün olmadığını vurgulayan Tavşan, “Haller, üreticinin ürününün doğru fiyatlandırıldığı yerler. Komisyoncu, üretici adına hareket eden, üreticinin malını paraya çeviren adamdır. Komisyoncunun aldığı komisyon oranı yüzde 8’i üzerine çıkamaz. Bunun yerine bir şey koymadan bu sistemi değiştirmek çok kolay değil. Adı değişebilir! Biz de komisyoncu isminden memnun değiliz. Üretici temsilcisi olabilir. Ama tamamen ortadan kaldırmak, sistemi üreticinin aleyhine bozar” diye konuştu.
-AYNI FİKİRDEYİZ-
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan’ın Yeni Hal Yasası Taslağı noktasında, özellikle de ‘komisyoncular’ başlığında ortaya koyduğu ifadelere sonuna kadar katıldıklarını ifade eden Antakya Sebze Hali Komisyoncuları Derneği Başkanı Mustafa Bal, “Üretici ile hal komisyoncumuz, omuz omuza her şeyi paylaşıyor. Ürünün doğru fiyat bulması için çok sayıda alıcı ve satıcıyı bir araya getiren komisyonculardır. Bu anlamda Hallerin de olmazsa olmazıdır” şeklinde konuştu. -Tamer Yazar-