Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler
2011’den 2020’ye geçen sürede, sayıları her sene daha da arttı. Yüz binlerce çocuk, vatanlarından uzakta, Türkiye’de doğdu. Onlar, 10 senelik geçmişe rağmen, hala ayakta durma savaşı veren, Suriyeli sığınmacılar. Bugün, kayıt dışı ekonominin ucuz işgücü kaynağı olmanın ötesine de geçseler, hep hedefte oldular. Ne zaman geri dönecekleri sorgulanırken, ‘gitsinler’ suçlamasına maruz kaldılar.
Antakya’da yaşayan bir Suriyeli sığınmacı ile başlayalım güne ve onun kelimeleri resimlesin, 2011 ile başlayan göçün hikâyesinde duran kenti, içindekilerin ruh halini…
“Bizlerle ilgili ne zaman biri konuşsa, bu defa ‘ne yaptık’ diyorum kendi kendime. ‘Bu defa ne suç işledik’ diyorum. Birçoğu nasıl düşünüyor, biliyor musunuz? Suriyeli esnaf vergi vermiyor. Suriyeliler, çalışma izni alıp istediği yerde çalışıyor. Suriyeliler, devletten maaş 
alıyor. Suriyeliler, istediği üniversiteye sınavsız giriyor. Hatta öyle ki; Devlet, üniversiteye giden her Suriyeliye burs veriyor. Bu kadar mı? Yok, bitmedi! Mesela, ‘Suriyeliler, arabaları için vergi ödemiyor’ diyorlar. ‘Suriyeliler, hastanede sıra beklemiyor’ diyen de çok! Su, elektrik ve doğalgaz faturası ödemiyormuşuz, denilene göre! Bir de vatandaşlık alanlarımızı söyleyenler var, seçimlerde oy kullananlarımızı, toprak alanlarımızı, şehri yöneteceğimizi falan!
Ben, 2011’de bu ülkeye gelenlerden biriyim. Denilenlerin hiç birini yaşamadım. Ailemdeki hiç kimse de yaşamadı. Ama yardımlar yok mu? Allah razı olsun. Onlar da olmasa, ne yapardık bilmiyorum. Allah, kimseyi, bizim durumumuza düşürmesin. Hem yoksulluk, hem yalnızlık, hem çaresizlik var bizim durumumuzda. Ama en acısı da, sevilmiyor ve istenmiyorsunuz. En çok da bu acıtıyor sizi.
Bunu söyleyenler, çoğumuzun hala ciddi bir yoksulluk içinde olduğunu bilmiyor. Babamın da, dedemin de arazileri vardı, Halep’te. Şam’a gönderirlerdi, tarladan, bağdan üretileni. Bir de buradaki halimize bakınca… ‘Buna da şükür’ diyor Annem. Gerçekten de öyle. İstenmediğimizi bile bile yaşamaya çalışırken, ‘buna da şükür’ demekten başka çaremiz de yok galiba.”
-ELDEKİ!-
Peki, Antakya’dan, Türkiye’nin başka başka kentlerine uzanan diğerleri mi? İstanbul merkezli Mülteciler Derneği verilerine göre; Türkiye’de geçici koruma altındaki kayıtlı Suriyeli sayısı 15 Mayıs 2020 tarihi itibariyle, bir önceki aya göre 4 bin 252 kişi azalarak toplam 3 milyon 579 bin 332 kişi oldu. Bu kişilerin 1 milyon 678 bin 724’ünü (%46,8) 0-18 yaş arası çocuklar oluşturuyor. 0-18 yaş arası çocukların ve kadınların toplam sayısı ise 2 milyon 528 bin 459 kişi. (%70,6)
– KADIN VE ÇOCUKLAR-
Verilerin oluşturduğu yaş aralığı tablosuna göre; 10 yaşın altındaki Suriyelilerin sayısı 1 milyon 40 bin 645 kişi (%29). Suriyeli erkeklerin sayısı, Suriyeli kadınların sayısından 276 bin 958 kişi daha fazla. Erkek-Kadın sayısı arasındaki en büyük fark ise 72 bin 775 kişi ile 19-24 yaş aralığında. Yaş sayısı artıkça bu fark azalıyor. 55 üzeri yaş aralıklarında, 
kadınların sayısının erkeklerden daha fazla olduğu görülüyor. Genç nüfus olarak tanımlanan 15-24 yaş aralığında mı? 748 bin 428 kişi bulunuyor. Kayıtlı Suriyelilerin yaş ortalaması ise 22,6.
-KAMPLAR!-
15 Mayıs 2020 tarihi itibariyle, Hatay ve diğer kentlerdeki geçici barınma merkezlerinde kalan Suriyelilerin sayısı, Göç İdaresi tarafından 63 bin 346 kişi olarak açıklandı. Bu sayı geçen ay (Nisan 2020) 63 bin 518 kişi, 2019’un başında 143 bin 558 kişi, 2018’in başında ise 228 bin 251 kişiydi. Bugün, Suriyelilerin yalnızca %1,76’sı kamplarda yaşıyor.
-ŞEHİRLER!-
15 Mayıs 2020 tarihi itibariyle, şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı 3 milyon 515 bin 986 kişi oldu. Şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı, geçen aya göre 4 bin 80 kişi azaldı. Suriyelilerin %98,2’si şehirlerde yaşıyor. Suriyelilerin hangi şehirde yaşayacağına Göç İdaresi karar vermektedir. Hatay ve İstanbul başta olmak üzere, bazı büyük şehirler, Suriyeli alımına kapalı tutuluyor.
-HATAY İLK 3’TE!-
Göç İdaresi’nin 15 Mayıs 2020 tarihli verilerine göre, en çok Suriyelinin yaşadığı 30 şehir ve bu şehirlerdeki Suriyeli yoğunluğuna bakıldığında, İstanbul başı çekiyor. Hatay ise listede 3. sırada yer alıyor. En çok Suriyeli barındıran şehir 
496 bin 797 kişi ile İstanbul olurken, Suriyelilerin en az olduğu şehir ise 24 kişi ile Bayburt. Bayburt’u 37 kişi ile Artvin, 43 kişi ile Tunceli takip ediyor.
En fazla Suriyeli barındıran İstanbul’u, 449 bin 257 kişi ile Gaziantep, 433 bin 486 ile Hatay, 420 bin 933 ile Şanlıurfa, 246 bin 6 ile Adana, 211 bin 559 ile Mersin, 175 bin 981 ile Bursa, 145 bin 521 ile İzmir, 114 bin 220 ile Konya, 108 bin 515 ile Kilis, 96 bin 607 ile Ankara, 92 bin 446 ile Kahramanmaraş ve 88 bin 315 ile Mrdin takip ediyor.
İçişleri Bakanlığı tarafından, 5 Mayıs 2020 tarihinde yapılan açıklamada, ülkesine dönen Suriyeli sayısı 402 bı̇n 11 olarak belirtilirken, uzmanların tavsiyesi, “Dönecekler mi sorusunu tekrarlamak yerine, ‘birlikte yaşamı nasıl harmanlarız’ sorusuna ortak bir cevap bulmalıyız” yönünde. Bu sorgunun merkezlerinden biri de Hatay. Tamer Yazar