Suriyeli mülteci, ilaç…

Eczacı ise ödeme alamıyor (mu) !

Tüm Eczacı İşverenleri Sendikası Başkanı Nurten Saydan, AFAD’dan sonra, artık Göç İdaresi kanalıyla eczacılara ödeme yapıldığını hatırlatarak, “Hala eczanelerin ilaç vermesi ile ilgili bir sözleşme ya da protokol mevcut değil” diyerek, eczanelerin ödemelerini ancak aylar sonra alabildiklerine dikkat çekiyor. Bu arada, 1 Kasım’da yürürlüğe girecek olan e-reçeteyle de yeni mağduriyetler doğabileceği belirtiliyor.

Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli sayısı, 10 Ekim 2019 tarihi itibariyle, 3 milyon 674 bin 588. Bu rakam; İstanbul’da 549 bin 477, Gaziantep’te 451 bin 461, Hatay’da 440 bin 336, Şanlıurfa’da ise 428 bin 684. Hatay’ın komşu kenti Adana 239 bin 258, Mersin ise 204 bin 313 Suriyeli sığınmacıyı misafir ediyor. Her kent, kendi içinde, kent dinamikleri doğrultusunda farklı farklı sorunlar yaşarken, bir sorun ise ‘ortak’! İfade edilene göre, Türkiye’de, eczacıların Göç İdaresi’nden ödeme alamaması nedeniyle, Suriyeli mültecilerin ilaca ulaşamıyor. 1 Kasım’da yürürlüğe girecek olan e-reçeteyle de yeni mağduriyetler doğabileceğin altı çiziliyor.
Deutsche Welle Türkçe’den Eda Narin’in bu yöndeki haberi, Hatay’dan Kilise, Şanlıurfa’dan Mardin’e, Türkiye’deki milyonlarca Suriyeli sığınmacıyı yakından ilgilendiriyor.
Konuya dair paylaşılan bilgi, ara başlıklar halinde şöyle:
-İLAÇ TEMİNİ-
Suriye savaşından sonra Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan Suriyeli mülteci sayısı gün geçtikçe artarken, Türkiye’de mültecilerin baş etmesi gereken sorun sayısı da bir o kadar artıyor. Bunlardan biri de, temel insan hakkı olan ilaç temin etmede yaşanılan sorunlar.
İnternette hızla yayılan yanlış bilgilerin aksine, Suriyeli mültecilerin eczanelerden ilaç temin edebilmesinin önünde bazı engeller bulunuyor. Bu engellerin başında, mültecilerin eczanelerden aldıkları ilaç paralarını daha sonra eczanelere ödemekle yükümlü olan Afet ve Acil Durum Yönetimi’nin (AFAD), bu ödemeleri yapmaması ya da geç yapması gösteriliyor.
2018 itibariyle ise ödemeler Göç İdaresi tarafından sağlanıyor. 2015 ve 2016 yıllarında, belirli dönemlerde, eczacıların “Suriyelilere ilaç satmayacağız” söylemlerinin arkasında, AFAD’tan alamadıkları ilaç parası ödemeleri yatıyor. Devletin, Suriyeli mültecilerin haklarına ulaşmalarını düzenleyen sistemleri işletememesinin faturası ise eczacılar ile birlikte Suriyeli mültecilere çıkıyor.
-HEPSİ DEĞİL!-
Göç İdaresi tarafından yapılması gereken ödemelerin sürelerinin ayları geçmesi nedeniyle, bazı eczacılar, Suriyeli mültecilere ilaç satmak istemiyor. Suriyeli mültecilere ödemeler nedeniyle ilaç satmayan eczanelerin aksine, bazı eczaneler ise camlarına “Suriyelilere ilaç verilir” yazısı asarak, mültecilerin ilaç almadaki tedirginliklerini ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
İstanbul’un Küçükçekmece ilçesi Kanarya Mahallesi’nde bulunan bazı eczaneler bunun bir örneği. Kanarya Mahallesi, Kürt nüfusun yoğunlukta olduğu bir mahalle. Suriye savaşı sonrası İstanbul’a gelen Suriyeli mültecilerin de çoğunlukla yaşamayı tercih ettiği bir yer.
Bu mahallede, camına “Suriyelilere ilaç verilir” yazısı asan bir eczaneye giriyor ve camdaki yazıyı soruyoruz. DW Türkçe’ye ismini vermek istemeyen eczacı, Suriyeli mültecilerin ilaç alamadıklarını ve bazı eczanelerin özellikle ilaç satmak istemediklerini söylüyor. “Her ne olursa olsun bu insanlık değil” diyen eczacı, o sırada eczanede bulunan Suriyeli mülteci müşterisini göstererek, “Bu insanlar ilaçsız mı kalsın şimdi?” diye soruyor. Eczacı, “Biz bu cama bu yazıyı astık, ki bu insanlar en azından buradan ilaç alabileceklerini bilsinler. Yoksa mağdur oluyorlar” diye ekliyor.
-SAĞLIK HAKKI-
O sırada eczanede bulunan Suriyeli mülteci bir kadın, 2 yaşlarındaki çocuğuyla ilaç almaya gelmiş. Eczacı ile olan konuşmanın üzerine, “Buraya gelmeyi biz seçmedik. Mecbur kaldık. Ben ister miydim, ülkemi bırakayım, akrabalarımı bırakayım da buraya geleyim? Ama oldu işte, geldik buraya. Ama burada çok zorluklar yaşıyoruz. Çoğu eczane bize ilaç vermek istemiyor. Ben ne yapayım peki? Sağlık bizim de hakkımız değil mi? İlerde buradaki insanların da bizim gibi bir duruma düşmeyeceği belli mi?” diyor.
-AYLAR SONRA-
Yaşananlara ilişkin konuşan en yetkili isimlerden biri, Tüm Eczacı İşverenleri Sendikası Başkanı Nurten Saydan. Saydan, AFAD’dan sonra artık Göç İdaresi kanalıyla eczacılara ödeme yapıldığını hatırlatarak, “Hala eczanelerin ilaç vermesi ile ilgili bir sözleşme ya da protokol mevcut değil” diyerek, eczanelerin ödemelerini ancak aylar sonra alabildiklerine dikkat çekiyor.
Saydan, bazı eczanelerin Suriyeli mültecilere ilaç satmamasına yönelik olarak da, “Türkiye’de 25 bine yakın eczane var ve sadece 4 bini Suriyeli reçetesi yapıyor. Bunun için de Başbakanlık şöyle söyledi: ‘SGK sözleşmesi olan eczaneler, arzu ederlerse Suriye reçetesi verebilecekler.’ O yüzden bu, artık isteğe bağlı bir şey. Bazı bölgeler oluyor, hiç talep olmuyor, ama… Suriyelilerin çok olduğu bölgelerde talep çok fazla oluyor.”
-1 KASIM-
Saydan, son olarak kendilerine iletilen yeni bir gelişmeyi de hatırlatarak, 1 Kasım’dan itibaren sürecin daha da zorlaşacağını belirtiyor. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, 1 Kasım’dan itibaren sadece elektronik reçeteyi ödemeye başlayacak. Artık kağıt reçete ödenmeyecek.
Saydan, “Bazen hekimlerimiz, fiziki nedenlerden ötürü e-reçete yazamayabiliyorlar. Mesela Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), tamamen e-reçeteye geçemedi. Göç İdaresi nasıl geçecek? 1 Kasım’dan itibaren, eczacı, kağıt reçete ile gelen Suriyeliye ‘Ben veremiyorum, sen ücretli al’ diyecek o zaman. Bu bir sıkıntı. 1 Kasım’dan itibaren ödeme sıkıntısının yanına bir de e-reçete sıkıntısı eklenecek” eleştirisini yapıyor.
Mülteciler Derneği’nin paylaştığı verilere göre, 10 Ekim 2019 itibarıyla Türkiye’de bulunan Suriyeli mülteci sayısı 3 milyon 674 bin 588 kişi. Peki, bu sayı özelinde, 440 bin 336 Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapan Hatay’da sıkıntı yaşanıyor mu? -Tamer Yazar-