Ekonomist Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin ödemeler dengesi verilerinde yer alan net hata ve noksan kalemi üzerinden dikkat çeken bir analiz yaptı. Eğilmez, bu kalemdeki hareketlerin Türkiye’ye kayıt dışı altın girişine ve bu altınların bedelinin yine yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarıldığına işaret ettiğini vurguladı.
Türkiye, 2023’ün ikinci yarısından itibaren altın ithalatına kota uygulayarak resmi altın girişini sınırlandırmıştı. Ancak Eğilmez, verilerin bu kısıtlamalara rağmen altın talebinin dolaylı yollarla sürdüğünü gösterdiğini savundu.
Altın fiyatları neden yükseliyor?
Eğilmez’in “Altına Hücum” başlıklı analizinde, küresel çapta artan jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin, yatırımcıları yeniden güvenli liman olan altına yönelttiğini belirtti.
Özellikle 2025’in ilk çeyreğinde artan belirsizlik, altın fiyatlarının hızlı şekilde tırmanmasına neden oldu. Eğilmez’e göre bu trendin Türkiye’ye yansıması da kaçınılmaz: “Küresel risklere ek olarak Türkiye’nin iç siyasi ve ekonomik belirsizlikleri, altın talebini artırıyor.”
Türkiye’de altın talebi gerçekten azaldı mı?
Yüzeyde bakıldığında, Türkiye’de altına olan ilginin geçmişe göre azaldığı düşünülse de Eğilmez bunun yanıltıcı olduğunu söylüyor. Türkiye’nin ithalat kısıtlamaları nedeniyle resmi talep düşmüş gibi görünse de, piyasadaki kaçak girişler bu algıyı gölgede bırakıyor.
Net hata ve noksan kalemindeki ani ve yüksek artışlar, kaynağı belirsiz döviz hareketlerinin altın ticaretine bağlı olabileceğini düşündürüyor. Bu durum, resmi olmayan altın akışını bir kez daha gündeme taşıyor.
Belirsizlik endeksi ve altın ilişkisi
Dünya genelinde belirsizlik endeksi ile altın fiyatları arasındaki korelasyon yıllardır ekonomi çevrelerinin dikkatini çekiyor. Eğilmez’in analizinde de bu ilişkiye net biçimde yer veriliyor.
1990–2000 döneminde nispeten sabit kalan endeks, bu yıllarda altın fiyatlarını da yatay seyirde tutmuştu. Ancak son yıllarda artan küresel krizler, ticaret savaşları ve siyasi gerilimlerle birlikte endeks sert şekilde dalgalanıyor. Bu dalgalanma, altının ons fiyatını da tarihi zirvelere taşıyor.
ABD’nin ticaret kararları piyasayı nasıl etkiledi?
2025’in ikinci çeyreğinde ABD yönetiminin Çin’e yönelik gümrük vergilerini yeniden değerlendirmesi, piyasalarda kısa vadeli bir rahatlama sağladı. Özellikle teknolojik ürünlerde geri adım atılması, belirsizlik endeksini geçici olarak yatıştırdı.
Ancak Eğilmez’e göre, Türkiye özelinde henüz bir siyasi ve ekonomik yumuşama görülmediği için altına olan talepte düşüş beklenmiyor. Aksine, mevcut riskler ve ithalat sınırlamaları nedeniyle bu talebin kayıt dışı yollarla karşılanması ihtimali güçleniyor.
Kayıt dışı hareketler ekonomi için ne anlama geliyor?
Ekonomide şeffaflık ve izlenebilirlik, sağlıklı büyüme için temel unsurlar arasında yer alıyor. Ancak ödemeler dengesinde artan net hata ve noksan verileri, kayıt dışı sermaye hareketlerinin arttığını gösteriyor.
Bu tür gelişmeler, Türkiye’nin ekonomik görünümünde belirsizlik yaratırken, aynı zamanda sermaye kontrolü ve vergi denetimi açısından da ciddi soru işaretleri doğuruyor. Eğilmez’e göre, bu tarz bir akışın süreklilik kazanması, ekonomik istikrarın önündeki en büyük tehditlerden biri olabilir.