Milletvekili Şahin, koronavirüs salgını sonrası köprü, otoyol ve havalimanı yolcu ve geçiş garantileri durumunu Meclis gündemine taşıdı
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Hatay Milletvekili Av.Suzan Şahin; havalimanı, otoyol ve köprüler için müteahhitlere bu yıl yapılacak olan 8.3 milyar liralık yolcu ve araç garanti ödemesinin, koronavirüs salgını nedeniyle 8 milyar lira daha artarak 16.3 milyar liraya çıkacağını belirterek, Borçlar Kanunu’nda yer alan ‘mücbir sebep’ gereği, borçlunun temerrüdü, ifa imkansızlığı ve ifa güçlüğü şartlarına göre bunun iptal edilmesi gerektiğini söyleyerek konuyu TBMM gündemine taşıdı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 11 Mart 2020 tarihinde pandemi (bölgeler ve gruplar üstü coğrafi salgın) ilan edilen ve Türkiye’de de etkili olarak ölümlere yol açan yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının gündelik yaşam ve ekonomi üzerindeki sarsıcı etkileri olduğunu söyleyen CHP Hatay Milletvekili Suzan Şahin, koronavirüs salgınının kontrol altına alınması amacıyla çeşitli önlemlerin uygulandığı Türkiye’de vatandaşlara “sosyal mesafe, izolasyon ve karantina” önerileri yapıldığı, ayrıca evde kalarak sokağa çıkmamaları yönünde uyarılar yapılarak, hafta sonları sokağa çıkma yasağı uygulanmasının da köprü, otoyol ve trafikte yoğunluğun ciddi oranda azalmasına neden olduğunu; havaalanı, limanlar ve otogarlardaki kısıtlamalar ile de yolcu taşımacılığının dip seviyelere indiğini belirtti
Türkiye ekonomisinin mevcut durumu karşısında, Cumhurbaşkanlığı kanalıyla bağış kampanyaları düzenlenmesinin ise gelinen noktada ciddi ekonomik sorunların varlığına ve orta-uzun vadede daha sıkıntılı bir döneme gireceğine işaret eden Şahin, ‘‘Koronavirüs salgını nedeniyle işini gücünü bırakıp evine kapanan halkımız ekonomik anlamda zorlanırken, birçok işyeri kapanmış, milyonlarca insan işsiz kalmışken; köprü, otoyol ve havaalanı müteahhitlerine dolar garantili anlaşmalar ile Bakanlığınızca ‘araç ve yolcu garanti ödemeleri’ adı altında 8.3 milyar lira para aktarılması gerekmektedir.
Salgınla birlikte araçların geçmediği, yolcuların uğramadığı köprü, otoyol, havayolu ve tren garları için hükümet, bu yok ortamında 8 milyar lira daha ilave para ödemek zorunda kalacaktır. Böylece, kriz bir yıl sürerse, sadece ulaştırma projeleri için halkın cebinden çıkacak garanti ödemelerinin tutarı16.3 milyar liraya ulaşacaktır. Üstelik zorunlu olarak yola çıkacak yolcu ve sürücüler de bu dönemde pahalı yollara 4.4 milyar lira para vermek zorunda kalacaktır” dedi.
AKP hükümetinin “mega proje” olarak adlandırarak hayata geçirdiği köprü, otoyol, havalimanı gibi projelerle müteahhitlere garanti edilen araç ve yolcu sayısının salgından önce de tutmadığını ve vatandaşın geçmediği köprü, otoyol ve kullanmadığı havalimanları için para ödediğini söyleyen CHP’li Şahin, “Salgından önce dahi tutturulamayan hedeflerle devlet borç yüküne sokulmuşken, halihazırda vatandaşlar sokağa çıkamayıp kullanmadığı köprü, yol ve havalimanları için borçlandırılamaz. Koronavirüs salgını nedeniyle halka yardım yapmak için kaynak bulmanın neredeyse olanaksız hale geldiği ve hükümetin bağış dilenerek çıkış yol aradığı şu dönemde, hükümet, salgının ekonomiye ve kamu gelirlerine olan olumsuz etkisini ‘mücbir sebep’ göstererek şirketlere yaptığı kamu özel işbirliği projeleri kapsamındaki garanti ödemelerini iptal etmeli veya ertelemelidir. Borçlar Kanunu Madde 117’deki, borçlunun temerrüdü, Madde 136’daki ifa imkansızlığı ve Madde 138’deki ifa güçlüğü şartları gereği, devlet, bu borç yükünden kurtarılmalıdır. AKP, yandaş müteahhitlerine vereceği parayı halkımız için kullanmalıdır” ifadelerini kullandı.
Borç ilişkisinin kurulduğu esnada, taraflarca öngörülemeyen, tarafların kontrolü dışında gelişen ve borçlunun kaçınılmaz şekilde borcunu yerine getirmesine engel teşkil eden Covid-19 salgını gibi dışsal olayların mücbir sebep olarak tanımlandığını belirten CHP’li Şahin’in konuyla ilgili Ulaştırma ve Altyapı Bakanı’na sorduğu sorular şöyle:
1.Devlet bütçesine konulan 8.3 milyar liralık garanti ödeneği, hangi oran baz alınarak hesaplanmaktadır?
2.Salgın sürecinde, ulaştırma sektörünün yüzde kaç daralmaöngörmektesiniz?
3.Krizin 1 yıl sürmesi halinde, araç ve yolcu trafiğinin azalması nedeniyle, projeleri ifa eden sözleşme tarafı bu şirketlere ne kadar ilave garanti ödemesi yapmak zorunda kalınacaktır?
4.Salgın öncesinde Osmangazi Köprüsü’ndeki araç geçişi, garanti verilen araç sayısının yüzde 50’sinde, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde ise yüzde 30’unda kalmışken, Avrasya Tüneli’nden garanti edilen aracın yüzde 65’i geçmişken, önümüzdeki süreçte garantilerin ne kadar altında kalınacağını öngörmektesiniz?
5.Yukarıda sayılan projelerin, sözleşmelerde mücbir sebep hükmüne yer verilmiş midir? Borç ilişkisinin taraflarının aralarındaki sözleşmelerde, belli bir olayı mücbir sebep olarak düzenlemeleri veya mücbir sebep olmayacağı hususu belirtilmiş midir?
6.Covid-19 salgını bir mücbir sebep midir?
7.Mücbir sebep iddiasına konu olan Covid-19 salgını olayının, bahsi geçen borçların ifasında imkansızlık yaratması söz konusu mudur?
8.Sözleşmelerde mücbir sebep hükmü verilmemiş ise sözleşmelerin genel ilkelere göre sona erdirilmesi söz konusu olacaktır mıdır? (TBK m. 117 borçlunun temerrüdü, TBK m. 136 ifa imkansızlığı, TBK m. 138 ifa güçlüğü).
9.Sözleşmelerde mücbir sebebe ilişkin yeni düzenlemeler yapılabilir mi?
10.Covid-19 salgını nedeniyle vatandaşlarımızın sokağa çıkamadığı bu süreçte devletin yaşayacağı ekonomik sıkıntıları en aza indirmek adına yasalarda belirtilen haklarınızı (TBK m. 117 borçlunun temerrüdü, TBK m. 136 ifa imkansızlığı, TBK m. 138 ifa güçlüğü) kullanacak mısınız?