Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin kasım ayı verileri, üretici ile market fiyatları arasındaki uçurumun özellikle mandalina, portakal, ıspanak ve maydanoz gibi temel ürünlerde derinleştiğini ortaya koydu. Market raflarında ise pırasa büyük zam artışıyla dikkat çekti.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) kasım ayına ilişkin değerlendirmesi, tarım ürünlerinde yaşanan fiyat farkı dengesizliğini yeniden gündeme taşıdı. Verilere göre kasımda üreticiden çıkan birçok ürünün markette katlanarak satıldığı görüldü. En yüksek makas yüzde 392,86 ile mandalina satışlarında ortaya çıktı.
Mandalinada fiyat uçurumu neden bu kadar yüksek?
TZOB’nin yayımladığı tabloya göre üreticide 6,20 TL olan mandalina, marketlerde 30,56 TL düzeyine kadar yükseldi. Böylece ayın en dikkat çekici farkı mandalinada görülürken, onu yüzde 206,87 ile portakal, yüzde 203,80 ile ıspanak, yüzde 191,39 ile maydanoz ve yüzde 189,17 ile havuç izledi.
Üretici ile tüketici arasındaki maliyet zincirinde yaşanan bu dev artışlar, tarım ürünlerinin fiyatlandırma sürecindeki yapısal sorunları bir kez daha gündeme taşıdı. Örnek vermek gerekirse:
– Üreticide 16,80 TL olan portakal, markette 51,55 TL’ye yükseldi.
– 17,53 TL seviyesindeki ıspanak, raflarda 53,27 TL’ye satıldı.
– 5,09 TL’lik maydanoz, tüketiciye 14,82 TL olarak yansıdı.
– 11 TL’den çıkan havuç, markette 31,81 TL’ye ulaştı.
Pırasa zam şampiyonu oldu: market raflarında sert hareket
Kasım ayında markette fiyatı en fazla artan ürün pırasa oldu. TZOB verilerine göre pırasa fiyatları yüzde 149,5 gibi yüksek bir oranla arttı ve ayın zam rekorunu kırdı. Pırasayı yüzde 118,3 ile ıspanak, yüzde 71,7 ile fındık, yüzde 58,5 ile antep fıstığı takip etti.
Öte yandan fiyatı en çok düşen ürün yüzde 55 ile marul oldu. Maruldaki düşüşün ardından yüzde 46,6 ile portakal, yüzde 43,3 ile kuru soğan geldi.
Üreticide en fazla patates fiyatı arttı
Üretici tarafında ise kasım ayında 34 ürünün 10’unda artış yaşandı. Bu artışların başında yüzde 34,9 ile patates geldi. Patatesi yüzde 34,6 ile salatalık, yüzde 17,2 ile pırasa, yüzde 15,8 ile kuru incir izledi.
Fiyat düşüşlerinin en dikkat çekeni ise yüzde 43,1 ile portakal oldu. Portakaldaki bu sert düşüşü yüzde 38 ile mandalina, yüzde 36,5 ile karnabahar, yüzde 30,8 ile kabak takip etti.
Tüketicinin cebini en çok hangi ürünler yaktı?
Kasım ayı boyunca özellikle sebze ve narenciye gruplarında yaşanan fiyat artışları tüketicinin bütçesine ağır bir yük bindirdi. Üretici fiyatları bazı ürünlerde gerilerken markette aynı ürünlerin yüksek fiyatla satışa devam etmesi, zincir içerisindeki maliyet dağılımını tartışmaya açtı.
Veriler, tarım ürünlerindeki kronik fiyat farklarının bu ay da derinleştiğini göstererek çözüm bekleyen sektör sorunlarını bir kez daha gündeme taşıdı.