Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, yaşanan bütün olumsuzluklara rağmen AVM’lerdeki cironun 2016 sonu itibarıyla 100 milyar liraya çıkacağını belirterek, “2017’de cironun 110 milyar liraya yükselmesi, 2023’te ise 200 milyar lira olması gibi bir hedefimiz var.” dedi.
AYD ile Akademetre Research Company iş birliğiyle hazırlanan ve 7 yıllık karşılaştırmalı verileri içeren “AVM Endeksi”, Hulusi Belgü ev sahipliğinde, Akademetre Research Company Yönetim Kurulu Başkanı Halil İbrahim Zeytin, Kiğılı Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kiğılı ve Koton Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Yılmaz’ın katıldığı bir toplantı ile açıklandı.
Belgü, toplantıda yaptığı konuşmada, bugün AYD’ye 124 AVM’nin üye olduğunu, burada 53,5 milyar dolarlık yatırım ve 450 bin kişilik bir istihdam sağlandığını kaydetti.
Türkiye’de 20 kentte AVM bulunmadığını, bu anlamda hala gidilecek yol olduğunu belirten Belgü, Türkiye’de 377 AVM olduğunu, bunların yüzde 30’unun yabancı yatırımcılar tarafından yapıldığı bilgisini verdi.
Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) verilerine göre son 10 yılda Türkiye’ye 150 milyar dolarlık yabancı yatırımcı geldiğine işaret eden Belgü, bunun 14 milyar dolarının AVM yatırımları vasıtası ile geldiğini ifade etti.
Belgü, Avrupa’da her bin kişiye 206 metrekarelik kiralanabilir alan düştüğünü, bu rakamın Türkiye’de 141 metrekare civarında olduğunu bildirdi.
AVM’lerde 11,1 milyon metrekarelik kiralanabilir alana ulaşıldığını anlatan Belgü, yaşanan bütün olumsuzluklara rağmen AVM’lerdeki cironun 2016 sonu itibarıyla 100 milyar liraya çıkacağını vurguladı.
Belgü, 2017 tahminleri ile ilgili şunları kaydetti:
“2017’de cironun 110 milyar liraya yükselmesi, 2023’te ise 200 milyar lira olması gibi bir hedefimiz var. AVM sayısının 2017 yılında 385-390 civarında, 2023’te ise 475 olacağını öngörüyoruz. 11,1 milyon metrekare olan kiralanabilir alanların 2023 yılında 15 milyon metrekareye, ziyaretçi sayısının ise 2,1 milyardan 2,8’e ulaşacağını düşünüyoruz.”
– “Bu konuyu çeşitli bankalarla da konuşuyoruz”
Hulusi Belgü, AVM’lerin bugünkü güncel kurdan kiralarını tahsil edip edemediği ile ilgili, dalgalanmalar olduğu zaman bir araya gelip uzlaşmaya çalıştıklarını söyledi.
“Keşke Türkiye’de dövizle değil, TL ile kiralayabilsek.” diyen Belgü, maalesef eldeki olanakların sınırlı olduğunu, bu sorunun beraber çözülmesi gerektiğini dile getirdi.
Belgü, yaklaşık bir ay kadar önce AVM yatırımcıları olarak basına kapalı bir toplantı gerçekleştirdiklerini, orada kuru fiksleyebilenlerin kuru fikslemesi, TL’ye dönebileceklerin TL’ye dönmesi, indirim yapabileceklerin de indirim yapmasının istendiğini ifade etti.
“Bu konuyu çeşitli bankalarla da konuşuyoruz. Nasıl hedge edebiliriz, maliyetleri nasıl aşağı çekebiliriz diye…” diyen Belgü, bütün bunların konuşulduğunu, paniğe kapılmamak gerektiğini, bu konunun karşılıklı oturup düzenlenebileceğine inandığının altını çizdi.
Belgü, “Kira toplama oranı değil de, kayıp olarak aldığımız şey, geçen sene yüzde 1,8-1,9 ise bu sene yüzde 2,1’dir. Yani 100 lira kira toplayan 2 lirasını toplayamıyor demektir.” diye konuştu.
AVM’lerin topladıkları kiraların yüzde 8’ini destek olması için perakendeciye verdiği bilgisini veren Belgü, son dönemde yaşananlardan sonra AVM’lerin yüzde 6 ila 8 arasında ekstra bir destekte daha bulunduğunu dile getirdi.
– “Yatırımlar 15-16 senede geri dönerken, bu 20-22 senelere çıktı”
AYD Başkanı Belgü, son 10 yılda her yıl 20-25 AVM yapıldığına dikkati çekerek, “Bundan sonra bu sayı yılda 8-9’a düşüyor. Bazı bölgelerde çok fazla AVM var. Açılmaması lazım ama bu bir kısır döngü. Yan yana AVM açılması yanlış ama onların da perakendecilerden talep görüp yüzde 100 dolulukla da açılması bir garip.” dedi.
AVM yatırımcısıyla perakendecilerin doğru yerleri birlikte seçmesi gerektiğini anlatan Belgü, sözlerine şöyle devam etti:
“Bir AVM’nin en çok korktuğu şey boş dükkanlardır. Dolayısıyla boş dükkanların olmaması için gerekli fedakarlıkları yapmak zorundadır. Bunu yapmayan AVM yatırımcısı işi bilmiyor demektir. Yatırımlar daha önce İstanbul’da 15-16 senede geri dönerken, bu 20-22 senelere çıktı. Bu da nihayetinde yatırımcının Türkiye’deki iştahını geriletecektir. Herkesin iyi hesap yapması lazım. Perakendecinin sırf dükkan açmak için büyümek için AVM’ye girmemesi lazım, zarar eden yerleri kapatması lazım, kendisini biraz toparlaması lazım. AVM’ler de hesabını yaparken buna göre yapacak. 5 tane AVM yan yana, farklı hedef kitlelere yönelmediği takdirde bu hatadır. Ben bunun Türkiye’de daha fazla gerçekleşmeyeceğini düşünüyorum. Bizim kutuplaşmamamız lazım, yabancı, yerli sermaye olarak bakmamamız lazım.”
Belgü, AYD’nin bir dernek statüsü taşıdığını, sendikalar gibi karşı tarafın derneği ile bir araya gelip kira ve kur pazarlığı yapmanın doğru olmadığını aktararak, yapılması gereken en önemli şeyin perakendedeki sorunları özümseyerek üyeleriyle paylaşmak ve onlara tavsiyede bulunmak olduğunu söyledi.
Gelecek dönem devreye girecek AVM’lerin yüzde 20’sinin yabancı yatırımcılar tarafından açılacağı bilgisini veren Belgü, şu anda yabancı yatırımcı girişinde bir miktar düşüş olduğunu dile getirdi.
Belgü, üyeleri ile bir anket yaptıklarını, buna göre üyelerinin yüzde 70’inin kuru fikslemiş görüldüğünü, yüzde 25’inin genel bir indirim yaptığını belirterek, “Avro kurunu 2,8’den fiksleyenler de var, 3,30’dan, 3,50’den uygulayanlar da. Bu konumuna ve yerine göre değişiyor. İstinye Park bizim en iyi çalışan AVM’lerimizden birisi… Bu ortama rağmen orada işler gayet iyi gidiyor. Ama bir moral olsun diye İstinye Park kuru fiksledi.” diye konuştu.
– Alışveriş merkezlerine 2016’da 2,12 milyar ziyaret gerçekleşti
Toplantıda Akademetre Research Company Yönetim Kurulu Başkanı Zeytin ise AVM Endeksi’ne ilişkin verileri paylaştı.
AVM Endeksine göre 2010 yılında AVM toplam kiralanabilir alanı 6,2 milyon metrekare iken, 2016’da bu rakam 11,1 milyon metrekareye ulaştı, artış oranı ise 7 yılda yüzde 79 olarak gerçekleşti.
Gerçekleşen ziyaret sayılarına bakıldığında ise alışveriş merkezlerine 2010 yılında 1,16 milyar ziyaret, 2016’da ise 2,12 milyar ziyaret gerçekleşti. Ziyaret sayısındaki değişim de 7 yılda yüzde 82 artış gösterdi.
Metrekare başına düşen ziyaretçi endeksi 2010 yılının ocak ayında 100 puan olarak belirlendi. Her yılın son çeyrek periyodunda endeks puanının senenin en yüksek değerine ulaştığı görüldü. 2016 yılı son çeyrek periyodunda metrekare başına düşen ziyaretçi sayısı, 2010 yılı ocak ayına kıyasla yüzde 5 artış göstererek, endeks puanını 105 puan seviyelerine yükseltti.
İstanbul ziyaret endeks puanları 2010-2016 döneminde tüm yıllarda Anadolu ziyaret endeks puanlarının altında seyretti. Anadolu ziyaret endeksi 2015 yılı 3. çeyrek periyotta 126 puan ile, belirlenen 7 yıl içerisindeki en yüksek puana ulaştı.
– İstanbul ziyaret endeksinde 4 puan gerileme görüldü
AVM Endeksine göre İstanbul, ziyaret endeksinin ulaştığı en yüksek puanı 2011 yılının 4. çeyreğinde yakaladı. Bu rakam ise 99 puan idi. 7 yıl içerisinde Anadolu ziyaret endeksinde 18 puanlık bir artış gözlenirken, İstanbul ziyaret endeksinde 4 puanlık gerileme görüldü.
Türkiye geneli yıllık ciro endeksi 2010 Ocak- 2016 Aralık döneminde 106 puanlık artış gösterdi. Yıllık ortalamalar göz önünde bulundurulduğunda belirlenen yıllar arasında ciro endeksinde düzenli bir artış gözlemlendi. Her yılın son çeyrek periyodunda Türkiye geneli yıllık ciro endeksi yılın en yüksek değerine ulaştı.
İstanbul yıllık toplam ciro endeksi yıl bazında artış göstererek 2016 yılı son çeyrek periyotta 205 puana yükseldi. Artış oranı belirlenen 7 yıl içerisinde yüzde 105 oranında. Artışın en düşük olduğu yıl 2016 olarak görülürken, en yüksek olduğu yıl 24 puan ile 2011 yılı oldu.
Anadolu yıllık toplam ciro endeksi 2010-2016’da 108 puanlık artış gösterdi. Her yılın ilk çeyreğinde gözlemlenen endeks düşüşü ilerleyen çeyrek periyotlarda yerini yükselişe bırakarak bir önceki yılın endeks puanının üzerine çıktı. Endeksin en yüksek görüldüğü yıl 209 puanla 2015 yılı olarak gerçekleşti.
2010-2016’da yıllık ciro endeksi tüm kategorilerde artış gösterdi. En yüksek artış, 104 puan ile ayakkabı, çanta kategorisinde gerçekleşti. 2016 yılında en düşük ciro endeksi hipermarket, süpermarket, şarküteri kategorisinde gözlemlendi.
Teknolojik market, elektronik eşyalar ve hipermarket, süpermarket, şarküteri kategorilerinde yıl bazlı düşüşler görülse de diğer tüm kategorilerde yıl bazında düzenli endeks artışı yaşandı.
– “Bugünler geçecek, Türkiye’nin potansiyeli yüksek, bu yıl yüzde 40 büyüme hedefliyoruz”
Koton Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz da şu anda 293’ü Türkiye’de, 193’ü yurt dışında olmak üzere 486 mağazalarının olduğunu, yurt dışı cirolarının bu yıl 300 milyon dolara ulaşacağını söyledi.
Koton olarak 2023 yılında 500 ila 700 milyon dolar arasında bir ihracat hedeflediklerini belirten Yılmaz, bugün 10 bin olan istihdam rakamlarını da 2023’te 30 bine çıkarmayı öngördüklerini kaydetti.
Yılmaz, bunların Türkiye’nin potansiyelini gösterdiğini ama diğer taraftan Türkiye’de iş yapmanın kolay olmadığını dile getirdi.
“AVM’lerin finansman metodu döviz ile olduğundan, dolar ile avro ile kredi aldıklarından onlar TL’ye dönüş konusunda zorlanıyor.” diyen Yılmaz, sözlerine şöyle devam etti:
“Ama 1 sıfırdan iyidir. Onların giderlerinin hepsi döviz değil, yüzde 20’si TL ise, mağazaların yüzde 20’sini TL ile kiralasınlar. Kredi ödemeleri bitmiş AVM’ler TL’ye dönebilirler. Devlet bu konuda finansman metotları bulup, sektörün bu problemini azaltmaya çalışabilir. Biz bunları havanın günlük güneşlik olduğu zamanda konuşup, bu sorunların üzerine odaklanmıyoruz. Havada biraz fırtına çıktı, eee bu seferde ne oluyor? Şimdi kira dövizle ama AVM’ler bugünkü güncel kurdan kiralarını tahsil edebiliyor mu? Bugünler geçecek, Türkiye’nin potansiyeli yüksek, enseyi karartmayalım, biz karartmıyoruz, bu yıl yüzde 40 büyümeyi hedefliyoruz. Bu sene yurt dışında 39-40, yurt içinde ise 30 mağaza açacağız. Bu yıl ilk defa yurt dışında Türkiye’den daha fazla mağaza açmayı hedefliyoruz.”
– “Terörü hallettiğimizde yabancı AVM yatırımcılarıyla bu işi çözeceğiz”
Kiğılı Yönetim Kurulu Başkanı Kiğılı ise hazır giyim sektöründe 51 yıldır faaliyette olduğunu, bugüne kadar görmediği hiçbir şey kalmadığını söyledi.
Şirket olarak 67 ilde hizmet verdiklerini belirten Kiğılı, “AVM’ler olmasaydı Kiğılı da bu noktaya gelmezdi. Örneğin Sivas’ta 3 kilometrelik bir cadde var ve bu caddede 25 bin liraya yaklaşan kiralar istiyorlar, bu nedenle mağaza açmadık. Sivas’a AVM yapılınca daha uygun kiralarla mağazamızı açtık.” dedi.
Kiğılı, bir hazır giyimci eğer sene sonunda yüzde 5 net kar elde edebildiyse o müessesenin muvaffak olacağını dile getirdi.
Kendisinin geleceği kötü, sıkıntılı görmediğini belirten Kiğılı, “Dostça, sulh içinde karşılıklı iyi niyet ile bu işlerin hallolacağı inancını taşıyorum. Halkımızın enteresan bir yapısı var. Kısa zamanda unutabiliyoruz, eski günlere dönebiliyoruz. Terörü hallettiğimiz takdirde yabancı AVM yatırımcılarıyla bu işi çözeceğiz. O zaman daha hızlı büyüyeceğiz ama bugünkü gibi 2017’de zannetmeyin ki bu işlerde büyüme olacak, herkes haddini bilecek.” diye konuştu.
-AA-