26 EYLÜL, DİL BAYRAMI’NIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Bugün 26 Eylül, Dil Bayramının 91. yılını kutlayacağız.

“Ulusal bağımsızlığın, ancak dil bağımsızlığıyla korunup gerçekleşeceğinin” bilincinde olan Atatürk, önemli işlerinden birinin de Türkçeyi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmak olduğunun ayrımındaydı.

“Millî hisle dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin millî ve zengin olması, millî hissin inkişafında başlıca müessirdir. Türk Dili dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” Sözü yüce Atatürk’e aittir.

Büyük önder, Cumhuriyetimizi ve yeni Türkiye’yi bağımsızlık, ulusallık, halkçılık, laiklik temelleri üzerine kurduysa dil devriminin de bu ilkelerle korunacağına, yaşayacağına inanıyordu.

Çinli filozof Konfüçyüs’e sorarlar: “Bir ülkeyi idare etmeye çağrılsaydınız, yapacağınız ilk iş ne olurdu?”

Konfüçyüs cevap vermiş: “İşe önce dili düzeltmekle başlardım. Çünkü dil bozulursa kelimeler düşünceleri anlatamaz. Düşünceler iyi anlatılmazsa, yapılması gereken işler yapılmaz. Görevler gereği gibi yapılmazsa, töre ve düzen bozulur. Töre ve düzen bozulursa, adalet yoldan sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk ne yapacağını, işin nereye varacağını bilemez. Bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir.”

Karamanoğlu Mehmet Bey, 13 Mayıs 1277’de, Türkçeyi korumak amacıyla yayınladığı ünlü fermanında: “Bugünden sonra hiç kimse sarayda, divanda, meclislerde ve seyranda Türk dilinden başka dil kullanmaya” diyor.

Büyük ozan Fazıl Hüsnü Dağlarca,

“Seslenir seni bana “Ova”m, “Dağ’ım,

Nere gitsem bulur beni arınmış.

Bir çağ ki akar ötelere,

Bir ak … ki yüce atalar, bir al … ki ulu oğullar,

Türkçem, benim ses bayrağım.” diye sesleniyor.

Ünlü Kutagu Bilig adlı yapıtın yazarı Yusuf Has Hacip,

“Dil değerlendirir insanı, onunla mutluluğa erer,

Dil değerden düşürür insanı, dili yüzünden başı gider.” diyor,

Şemsettin Sami Osmanlıcayı, “Türk’e okusak anlamaz, Arap’a okusak anlamaz, Acem’e okusak anlamaz, öyleyse bu dil ne dilidir.” diye tarif eder.

Bakışlarınca sımsıcak/Sevgilidir yıldızla tırtıl/Ey ulu dil ne buyurdun kurda kuşa uluslara/Erdemin başı tıl-dil…” Kaşgarlı Mahmut

“Türkçem, ağzımda anamın ak sütü gibidir” diyor, Yahya Kemal

Büyük dünya şairi Nazım Hikmet, Anadolu halkının benimsediği, hatta İran yazınından kaynaklanmakla birlikte, kendine bağrından çıkan âşıklarla özdeşleştirdiği Ferhat’a şunları söyletir: “Sen yakından da uzaktan da, her zaman, her mekânda, konuştuğum dil gibi, Türkçe gibi güzelsin, Şirin.” Ferhat’ın Şirin’e tutkusu, Aslı’sına kavuşamayan Kerem’i yakıp kül eden ateş, Nazım’ın Anadolu halkına ve her gün biraz daha genişleyen yatağında durularak, gittikçe güzelleşerek akıp giden Türkçeye duyduğu sevgiye eştir. Yine Nazım bir mektubunda: “Dünyanın en güzel dillerinden biri ve belki en başta gelenlerinden olan Türkçeyi severek yazmak. Böylesine büyük, böylesine yararlı bir sevginin içinde, bilincin, dünyayı haklıdan, doğrudan ve güzelden yana değiştirme isteğinin de bulunması gerektiğin inanıyorum.”

“Dilini unutan kavimlerin tarihten adları bile silinir gider. Anadolu, böyle yok olmuş kavimlerin binlerce yıl sonra kazılarda bulunan çanak çömlek kırıntıları ile doludur.” diyor Oktay Sinanoğlu

Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtulup, kendi benliğini bulması için her çabayı gösteren Atatürk, bu düşüncesinin gelecek kuşaklara da yön vermesini düşünmesi sonucu önce Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni kurmuş, bu cemiyeti de 1932 yılında Türk Dil Kurumu’na dönüştürmüştür.

Yeni Kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti, çalışmalarına başlamadan önce, Atatürk bütün düşünürlerle kalem sahiplerini bir kurultay halinde toplamayı düşünmüştü.

Kurultayda Türk dilinin dünkü, bugünkü ve yarınki durumu görüşülecek, düşünceler ileri sürülecek dil işi ulusa mal edilmiş olacaktı.

Kurultaya yabancı konuklar da çağrılmıştı. Kısa bir hazırlıktan sonra 26 Eylül 1932’de Dolmabahçe Sarayı’nın büyük tören salonunda, Atatürk’ün huzuru ile Birinci Türk Dil Kurultayı toplanmıştır.

İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan Birinci Türk Dil Kurultayı’nın açılış günü olan 26 Eylül, 91 yıldır, ülkemizde Dil Bayramı olarak kutlanmaktadır.

12 Eylül’cüler Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusunun vasiyetnamesini çiğnemiş ve kurumu kapatmıştır. Bu nedenle Türk dilinin özleşmesine, gelişmesine, Dil Devrimi’nin güçlenmesine katkıda bulunmak ve Atatürk’ün başlattığı Dil Devrimi’ni sürdürmek için 1987’de Dil Derneği kurulmuştur.

Bir dil, eğer ona sahip çıkan insanlar varsa ayakta kalabilir. Dilimizin çağlardan süzülüp gelen zenginliğinin kaybolmaması için öncelikle çocuklarda ve gençlerde dil bilincinin, dil sevgisinin yerleştirilmesi gerekiyor.

Dil sevgisi, yurt sevgisinden farklı bir şey değildir. Türkçemizin son yıllarda artan bir hızla hem yabancı sözcük saldırısı hem de söyleniş olarak giderek bozulduğu görülüyor.

Bunun önüne geçmek için evde, okulda, sokakta dilimize sahip çıkmak ve Türkçe sevgisini yaygınlaştırmak gerekiyor.

91 yıl sonra yeniden saygıyla Atatürk’e, dile emek verenlere, Türkçeyi ses bayrağı yapanlara, aydınlanmacılara… selam olsun