Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerine ilişkin davalarda kritik bir aşamaya geçildi. Arıkan Sitesi davasına sunulan bilirkişi raporu, AFAD ve kamu kurumlarının bölgede bilinen deprem risklerine rağmen gerekli adımları atmadığını ortaya koydu. Raporda, riskli alan uyarılarının göz ardı edildiği açıkça belirtildi.
Kahramanmaraş’ta 112 kişinin hayatını kaybettiği Arıkan Sitesine ilişkin davada, ilk kez kamu kurumlarının sorumluluğunu ortaya koyan kapsamlı bir bilirkişi raporu dosyaya girdi. Onikişubat ilçesinde yer alan ve A ile B blokları depremin ilk anlarında çöken site, felaketin en ağır kayıplarından biri olarak kayıtlara geçmişti.
Raporda yalnızca müteahhit ve proje sorumluları değil; AFAD İl Müdürlüğü, belediye birimleri ve diğer kamu yöneticileri de görev ihmali gerekçesiyle sorumlular arasında gösterildi.
Bilirkişi raporu neyi ortaya koydu?
Beş uzmandan oluşan heyet tarafından hazırlanan bilirkişi raporu, zemin özelliklerinden yapı tekniğine kadar çok yönlü incelemeler içeriyor. Rapora göre, AFAD’ın 2020 tarihli İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP), Arıkan Sitesi’nin bulunduğu bölgeyi net biçimde “riskli alan” olarak işaret ediyordu.
Risk bilinmesine rağmen hangi adımlar atılmadı?
Raporun en çarpıcı bölümlerinden biri şu değerlendirme oldu:
Bölgenin riskli olduğu AFAD tarafından bilinmesine rağmen, herhangi bir uyarı, resmi bildirim ya da yapı denetimiyle ilgili yazışma yapılmamıştır.
Bu ifadeler, AFAD, ilgili belediye birimleri ve kamu yöneticilerinin, mevzuat çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirmediklerini gösteriyor.
İRAP neyi hedefliyordu?
AFAD’ın 2019’da Kahramanmaraş’ı pilot il olarak belirlemesiyle başlayan İRAP çalışmaları, kenti olası büyük depremlere hazırlamayı amaçladı. Çalıştaylar sonucunda üç temel hedef belirlendi:
– Daha güvenli bir kent oluşturmak
– Afet risk yönetim kapasitesini artırmak
– Ekonomik yapıyı afetlere karşı dayanıklı hale getirmek
7,5 büyüklüğünde deprem senaryosu hazırlanmıştı
2020’de yayımlanan planda, bölgede 7,5 büyüklüğünde bir deprem senaryosu ele alınmıştı. Şehrin büyük bir bölümünün yıkıcı sonuçlarla karşılaşacağı belirtilirken, halkın uzun süren sismik sessizlik nedeniyle riskin farkında olmadığı vurgulanmıştı.
İRAP, yapılaşma süreçlerinde ayrıntılı zemin etütleri, riskli yapılardan tahliye ve uygun zemin seçimi gibi kritik adımların zorunlu olduğunu söylüyordu.
Bilirkişi raporunda, planda yer alan uyarı ve tespitlere rağmen somut adımların atılmadığı vurgulandı. 6 Şubat 2023 felaketinde yalnızca Kahramanmaraş’ta en az 12.622 kişi yaşamını yitirdi; bu durum, planların sahada karşılık bulmadığını trajik şekilde ortaya koydu.
Yetkili kurumlar ne söylemişti?
İRAP tanıtım toplantılarında birçok kamu yöneticisi, afet risklerinin azaltılması konusunda kararlı açıklamalarda bulunmuştu. Dönemin AFAD Başkanı Mehmet Güllüoğlu, hedeflerinin “daha dirençli şehirler” olduğunu belirtmişti.
Ancak rapora göre, belirlenen 38 sorumlu kurum ve 49 destekleyici birim, 2020–2025 döneminde uygulanması gereken 213 eylemin önemli bölümünü hayata geçirmedi.
Dava sürecinde yeni dönem
Müteahhit ve proje sorumlularının yanı sıra, inşaat sürecinde görev alan 17 kamu çalışanı hakkında da dava açılmıştı. Birleştirilen dosya, bilirkişi raporunun tamamlanamaması nedeniyle 17 Mart 2026’ya ertelenmişti.
Yeni rapor, kamu kurumlarının hangi noktalarda sorumluluk taşıdığını somut verilerle ortaya koyarak dava sürecinde kritik bir dönüm noktasına işaret ediyor. Arıkan Sitesi dosyasının, diğer deprem davaları açısından da emsal teşkil etmesi bekleniyor.