Sessiz katil olarak bilinen Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), erken teşhis ve yaşam tarzı önlemleriyle kontrol altına alınabiliyor. 19 Kasım Dünya KOAH Günü, hastalığa dikkat çekmek ve halkı bilinçlendirmek amacıyla her yıl uluslararası ölçekte kutlanıyor.
KOAH Nedir ve Ne Kadar Yaygın?
KOAH, kalıcı öksürük, balgam, nefes darlığı ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösteren, hava yollarında daralma ve hasarla seyreden kronik bir akciğer hastalığıdır.
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, KOAH her yıl yaklaşık 3,5 milyon kişinin ölümüne neden oluyor ve küresel ölüm oranları içinde önde gelen nedenlerden biri olarak kabul ediliyor.
• Türkiye’de 15 yaş ve üstü nüfusta %4,4 oranında KOAH tanısı konduğu bildiriliyor.
• Toraks Derneği’ne göre KOAH hastalarının %60–85’i henüz tanı almamış olabilir; hastalık sıklıkla gizli ilerliyor.
Risk Faktörleri ve Korunma
KOAH’ın gelişiminde birçok faktör etkili:
• Sigara, hastalığın en yaygın ve güçlü risk faktörü olarak öne çıkıyor.
• Hava kirliliği, iş yerindeki zararlı toz ve gazlar, biyokütle yakıtlarının dumanına uzun süreli maruz kalma KOAH riskini artırıyor.
• Erken tanı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatıyor ve yaşam kalitesini yükseltiyor. Solunum fonksiyon testleri ile KOAH teşhisi konabiliyor.
• Korunma stratejileri arasında sigarayı bırakmak, hava kalitesini takip etmek ve düzenli egzersiz yapmak yer alıyor.
Dünya KOAH Günü’nün Amacı ve Teması
Dünya KOAH Günü, uluslararası GOLD (Global Initiative for Obstructive Lung Disease) girişimi ve sağlık kurumlarının iş birliği ile düzenleniyor.
• Bu yılki tema “Nefes Darlığı, KOAH’ı Düşün” (“Short of Breath, Think COPD”) olarak belirlenmiş. Tema, nefes darlığının hafif veya aralıklı görünse bile KOAH belirtisi olabileceğini hatırlatıyor.
• WHO, erken teşhis ve etkin tedavi ile akciğer fonksiyonunun korunabileceğini, yaşam kalitesinin artırılabileceğini vurguluyor.
Türkiye’de KOAH ile Mücadelede Öneriler
• KOAH’lı bireyler, yaşadıkları bölgedeki hava kalitesini Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’ndan takip ederek dış ortam aktivitelerini buna göre düzenlemeli.
• Hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde dışarı çıkarken maske kullanımı öneriliyor.
• Hastalar için inhaler ilaçlar, hava yolunu açmaya, semptomları azaltmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı oluyor.
• Düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ve gerektiğinde solunum rehabilitasyon programlarına katılmak da önerilen önlemler arasında.
Sonuç ve Çağrı
19 Kasım Dünya KOAH Günü, nefes sağlığının önemine dikkat çekmek, hastalığın risk faktörlerini hatırlatmak ve erken teşhisin önemini vurgulamak için bir fırsat sunuyor. Uzmanlar, nefes darlığı, kronik öksürük veya balgam gibi şikâyetleri olan kişilerin vakit kaybetmeden solunum fonksiyon testi yaptırmasını öneriyor. KOAH, “sessiz katil” olarak ilerleyebilir; ancak doğru önlemler ve tedavi ile kontrol altına alınabilir.