Antep Mutfağını mı aldık?

Hatay’ınkine “NE” oldu?

İspanya’nın Valencia kentinde gerçekleşen Gastrónoma Yemek Festivali’ne katılan Hatay ekibinin Büyükşehir destekli tanıtımına ekli yemek listesinde yer alan ‘Analı-Kızlı’ ne zamandır Hatay Mutfağı’na dahil edildi, soralım mı? Sorarken de, bahse konu yemeğin Coğrafi İşaret Tescil Belgesi’nin Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne takdim töreninin 20.01.2017 tarihinde gerçekleştiğinin altını çizelim.

Gastronomi, ilk olarak, Fransız Yazar Joseph Berchoux tarafından 1801 yılında kullanılan, Yunanca mide ile ilgili “Gastro” ve kanun-kural anlamındaki “Nomos” kelimesinden türeyen “Nomy” kelimelerinin birleştirilmesinden oluşan bir kelimedir. Anlam olarak; Yemek Kanunu olarak çevrilebilir. Gastronomi Kentleri ise, tam da bu noktada buluşan lezzet düşkünleri için dünya coğrafyasını yöresel yemeklere göre listeleyen ve listelerken de o yemekleri, ülkeler ve şehirlerle kimlikleştiren bir kavramdır.
Hatay, kendi coğrafi kimliğinde listelediği yöresel yemekleri ile Gastronomi ünvanlı kentlerden bir tanesi. Gastronomi dalında, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) “Yaratıcı Şehirler Ağına” giren Gaziantep de öyle! Peki, bu iki şehri İspanya’da buluşturan ne mi oldu? Bir yemek! Öyle görülüyor ki, paylaşılamayan bir yemek!
-ANALI*KIZLI-
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) gastronomi alanında Yaratıcı Şehirler Ağı’na dahil ettiği Hatay’ın yöresel lezzetlerinin Büyükşehir Belediyesi tarafından ulusal ve uluslararası arenada tanıtılma çabasının son adresi, İspanya’nın Valencia kentinde gerçekleşen Gastrónoma Yemek Festivali oldu. Festival’in 3 günlük programı içerisinde; Aş, Tepsi Oruğu, İçli Köfte, Tepsi Kebabı, Peynirli İrmik Helvası, Ispanak Borani, Firik Pilavı üstünde İncik, Taş Kadayıf, Humus, Zahter Salatası, Sarmaiçi (Kısır), Şiş Börek Çorbası, Kağıt Kebabı ve Kabak Tatlısı gibi bir çok lezzet, Festival katılımcılarıyla paylaşıldı. Ancak tartışma, bu kalabalık listede yer alan, ancak Antep adına 2017’de tescillendiği bilinen Analı-Kızlı noktasında yaşandı!
-TESCİLLİ!-
Konuya ilişkin konuşan ve eleştirilerini paylaşanlar, Gastronomi kenti Hatay’ın, kendi yöresel mutfağına dahil olmayan bir yemeği uluslararası bir platformda ‘Hataylı’ diye sunmasının ciddi bir hata olduğuna işaret ediyor. İşaret ederken de, bahse konu yemeğin ‘tescilli’ bir yemek olduğunun altını çiziyor.
Bu noktada biriken eleştirilerin haklı olduğunu öncelikle ifade edelim. Çünkü Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescili için başvurusu yapılan Antep Beyranı ve Antep Yuvarlaması/Antep Yuvalaması (Analı-Kızlı ya da Ekşili Ufak Köfte) Coğrafi İşaret başvurularının tescil belgeleri, 20.01.2017 tarihinde Türk Patent Kurumu’nda gerçekleştirilen törenle Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’e takdim edildi.
Tescillenen yemekler hakkında bilgi veren ve Yuvalama’nın bayramlarda yapılan geleneksel bir yemek olduğunu anlatan Şahin, o güne dair konuşmasında, “köfte, et ve nohut ile pişirilip, süzme yoğurt dökülerek hazırlanan ve üzerine naneli yağ dökülerek ikram edilen” yöresel lezzetin şehrin mutfağı adına ne kadar önemli olduğunun da altını çizmişti.
-NE OLACAK?-
Bu konuda konuşan ve yaşananları da ciddi bir koordinasyonsuzluk olarak değerlendiren bir turizmcinin eleştirileri ise şöyle:
“Aslında bölge şehirleri arasında o kadar büyük bir etkileşim var ki, yemek kültürleri de o büyük etkileşim içerisinde ciddi bir paylaşım alanı yaratıyor. Bazen ‘benim-senin’ tartışması çıkmasının sebebi de bundan! Ama burada şöyle de bir durum var! Eğer bir Gastronomi kentiysen ve bu ünvanla dünyayı dolaşıyorsan, o karmaşadan uzak duracaksın ve sınırların içinde ne var, bunu iyi bileceksin. Paylaşılan videoyu ve İspanya’da tanıtılan ‘Analı-Kızlı’ yemeğini ben de izledim. Antep ve Fatma Şahin de izlemiş midir bilmiyorum ama, Hatay tarafı bunu ‘kusura bakmayın’ diyerek mi telafi eder acaba? Aslında bu durum, lokal bir etkinlik olsa, tamam… Ama konu uluslararası bir Gastronomi Festivali! Böyle bir yer hata affetmez! Bir kere oradaysanız, ‘hazır’ olmak zorundasınız. Anlatımınız ile… Yemekleriniz ile… Malzemeleriniz ile… Ekibiniz ile… Hatta üzerinize geçirdiğiniz kıyafetleriniz ile… Gastronomi dediğimiz şey bir bakıma marka çalışmasıdır. Yemeğinizin marka haline gelmesini ve bilinmesini istiyorsanız, sahip olduklarınıza hakimiyetiniz önemlidir. Ama öyle görülüyor ki, bizimkilere Hatay Mutfağı dar gelmiş! Bir yemek de Antep’ten alalım demişler! Aslında belki de bilmiyoruz… Tamam, tescilli bir Antep yemeği ama… Bizde de buna dair benzer bir şey olabilir mi?
Konuyu hafifletmeye çalışıyorum sanırım! Becerebildim mi peki? Sizi bilmem ama, hiç yemedim şu ana kadar! Garip ama, bu karmaşık durum, bu yemeği daha çok merak etmeme neden oldu! Kesin denemeliyim!” -Tamer Yazar-