Aralarında eski AKP’li bakanların da bulunduğu 19 isim, Türkiye’deki hukuksuzluklara karşı güçlü bir bildiriyle ses yükseltti. “Adalet çağrısı” başlığıyla yayımlanan metinde kayyım uygulamaları, KHK’lar, hukuka aykırı tutuklamalar ve adalet sistemindeki siyasal müdahaleler sert bir dille eleştirildi.
Hukuk düzeni çöküyor: “Türkiye’de hukuk devleti askıya alındı”
AKP’li eski bakanlar, akademisyenler ve hukukçular, yayınladıkları ortak metinle Türkiye’deki hukuk düzenine sert eleştiriler yöneltti. Aralarında Haşim Kılıç, Hüseyin Çelik, Ertuğrul Günay gibi isimlerin bulunduğu 19 imzacı, mevcut adalet sisteminin siyasetin kontrolüne girdiğini ve hukukun üstünlüğü ilkesinin ağır ihlallerle karşı karşıya kaldığını dile getirdi.
Adaletsizliğe karşı vatandaşlık görevi
Metinde, Antik çağ düşünürü Herakleitos’un “Adaletsizliği bir yangından daha hızlı söndürmek gerekir” sözüne atıf yapılarak, yurttaşların mevcut adaletsizliğe karşı sessiz kalmaması gerektiği vurgulandı. Bu çağrı, yalnızca siyasi iktidara değil, tüm yöneticilere, yargı mensuplarına ve vatandaşlara da sorumluluk yükleyen bir metin olarak öne çıktı.
Brecht’in sesiyle: “Adalet halkın ekmeğidir”
Bertolt Brecht’in “Adalet halkın ekmeğidir” sözüne yer verilen açıklamada, adaletin yokluğunda barış, huzur ve kalkınmanın mümkün olmayacağı ifade edildi. Bildiriye göre, ekonomi düzelmiyor, demokrasi işlemiyor ve toplumsal barış zedeleniyorsa bunun temel nedeni adaletsizliktir.
“Yargı siyasallaştı, kuvvetler ayrılığı yok edildi”
2017 Anayasa değişikliğinden sonra yürütme erkini kişiselleştiren sistemle birlikte, yasama ve yargının bağımsızlığı tamamen ortadan kalktı. Metinde, Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının yok sayılmasının, hukuki güvenliği temelinden sarstığı belirtildi. Yasalarda siyasi tercihler ve keyfilik egemen hale geldi.
Kayyım ve KHK uygulamaları eleştirildi
Kayyım atamaları, kanun hükmünde kararnameler, gizli tanık beyanları, irtibat ve iltisak suçlamaları gibi uygulamalarla hukuk sisteminin keyfi biçimde işletildiği savunuldu. Bildiride bu uygulamaların hem Anayasa’ya hem de uluslararası insan hakları hukukuna aykırı olduğu vurgulandı.
“Yargıçlar inançlarını ve görüşlerini kararlarına yansıtıyor”
En ciddi sorunlardan biri olarak, yargı mensuplarının kişisel ideolojik eğilimlerini kararlarına yansıtmaları gösterildi. Bu durumun, bağımsız yargı ilkesini yok ettiği ve yargının siyasetin aracı haline geldiği belirtildi. Açıklamada, hiçbir devletin, insan hakları ihlallerini “iç mesele” olarak değerlendiremeyeceği mesajı verildi.
“Siyasi hedef taşıyan yargı kararlarına son verilmeli”
İmzacılara göre devletin temel görevi, vatandaşlarına korkudan ve kaygıdan arındırılmış bir yaşam sunmaktır. Bu nedenle öncelikle, açıkça siyasi hedef taşıyan yargı uygulamalarının sona ermesi gerektiği belirtildi. Gizli tanık, irtibat/iltisak gibi hukuki dayanağı zayıf uygulamaların, adil yargılama hakkını zedelediği savunuldu.
Sulh ceza sistemine eleştiri ve genel af önerisi
Tek hakimli sulh ceza mahkemeleri keyfiyetin sembolü olarak gösterildi. Bu sistemin kaldırılması, tutuklama ve adli kontrol gibi uygulamaların cezalandırma amacı dışında kullanılamaması gerektiği belirtildi. Ayrıca, kadın ve çocuklara yönelik cinsel suçlar, cana kast ve uyuşturucu suçları hariç, bazı suçlar için genel af önerildi.
Demokratik hukuk devleti için geniş katılım çağrısı
Bildirinin sonunda, tüm siyasi taraflara ve kamuoyuna çağrıda bulunuldu: hukukun üstünlüğü ve adalet ilkesi yükseltilmeli, herkes bu temel değerler etrafında birleşmeli. Bu çağrının, yalnızca imza sahiplerinin değil, tüm duyarlı yurttaşların vicdani bir sorumluluğu olduğunun altı çizildi.
İmzacılar arasında öne çıkan isimler:
Haşim Kılıç (Eski AYM Başkanı)
Hüseyin Çelik (Eski Milli Eğitim Bakanı)
Ertuğrul Günay (Eski Kültür ve Turizm Bakanı)
Bahattin Yücel, Ertuğrul Yalçınbayır, Hakan Tartan, Nesrin Nas gibi eski siyasetçiler
Doğu Ergil, Mehmet Altan gibi akademisyenler
Figen Çalıkuşu gibi hukukçular