Türkiye genelinde özel sektörde yaşanan istihdam kayıpları, ekonomik durgunluğun sinyallerini verirken; depremden en çok etkilenen illerden biri olan Hatay, 57 bini aşkın yeni iş alanı ile dikkat çekici bir toparlanma sürecine girdi. Özel sektördeki gerileme ve bölgesel istihdam dengesizlikleri, ekonominin geleceği hakkında önemli ipuçları sunuyor.
Ekonomide soğuma sinyali: 645 bin kişilik kayıp
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından SGK verileriyle hazırlanan yeni rapor, Eylül 2024 ile Şubat 2025 arasındaki istihdam tablosunu ortaya koydu. Rapora göre, ülke genelinde 645 bin 941 kayıtlı istihdam kaybı yaşandı. Bu rakam, toplam iş gücünün yüzde 4,1’ine denk geliyor.
Beklenen turizm durgunluğunun yanı sıra, ekonomik belirsizlik ve yavaşlama, bu kaybın derinleşmesinde etkili oldu. Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki düşüşler dikkat çekerken, bazı bölgelerde umut verici gelişmeler yaşandı.
Tüm kayıplar 4A’lı çalışanlarda toplandı
BETAM uzmanları Dr. Luis Pinedo Caro ve Dr. Varol Dur tarafından hazırlanan analiz, bu kaybın yalnızca özel sektör çalışanları (4A) arasında gerçekleştiğini ortaya koydu. Serbest meslek (4B) ve kamu çalışanları (4C) sayılarında ise dikkate değer bir değişim gözlenmedi.
Pandemi döneminde uygulanan işten çıkarma yasağının etkisiyle rakamların uzun süre gerçek tabloyu yansıtmadığına değinilen raporda, pandemi sonrası toparlanma döneminin sona erdiği, son 6 aylık düşüşün yeni bir ekonomik duraklama evresini işaret ettiği vurgulandı.
Metal imalatı ve danışmanlık hizmetlerinde sert düşüş
Turizm sektöründeki mevsimsel gerileme doğal karşılansa da, turizmle doğrudan bağlantısı olmayan sektörlerde yaşanan daralma dikkat çekici bulundu. En çok daralan alanlar arasında metal imalatı ile danışmanlık hizmetleri öne çıkıyor.
Bar, restoran, perakende gibi hizmet sektörleri de etkilendi ancak kayıplar daha sınırlı kaldı. İnşaat sektöründe ise bina ve altyapı alanlarında yavaşlama gözlemlenirken, tesisat ve elektrik gibi ev içi hizmetlerde istihdam sabit kaldı. İlginç bir şekilde, bu süreçte eğitim sektörü sınırlı da olsa istihdam yaratarak dikkat çekti.
Hatay nasıl istihdam yarattı?
BETAM raporunun en dikkat çekici verilerinden biri, 2023 depremlerinden en ağır etkilenen illerden biri olan Hatay’ın yaşadığı pozitif istihdam artışı oldu. Türkiye’nin dört bir yanında iş gücü kaybı yaşanırken, Hatay 57 binin üzerinde yeni iş alanı oluşturmayı başardı.
Eylül ayından itibaren en fazla kayıp yaşanan iller sırasıyla Antalya (168 bin), İstanbul (121 bin) ve Muğla (72 bin) olurken, Hatay’ın aksine bu bölgeler ekonomik daralmadan doğrudan etkilendi.
BETAM, bu durumun, afet sonrası yeniden yapılandırma süreci ve kamu destekli projelerin istihdam üzerinde pozitif etki yarattığına işaret ettiğini belirtti. Hatay gibi krizden çıkan illerdeki toparlanma, ülke geneline kıyasla dikkat çekici bir farklılık yaratıyor.