Türkiye’de elektrik arz güvenliğini sağlamak ve üretim santrallerinin sürdürülebilirliğini desteklemek amacıyla uygulanan kapasite mekanizması kapsamında ayrılan ödenekler, 2024’te bir önceki yıla kıyasla üç kat artarak önemli bir yükseliş gösterdi. Bu dönemde, en büyük payı doğal gaz santralleri aldı.
Doğal Gaz Santrallerine Yüksek Destek
Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerinden elde edilen bilgilere göre, 2024 yılı boyunca yapılan toplam ödemenin 8,09 milyar liralık kısmı doğal gaz santrallerine tahsis edildi. Yerli kömür santralleri için bu tutar 4,53 milyar lira, ithal ve yerli doğal gaz santralleri için ise 218 milyon lira oldu. Geçen yıl, doğal gaz santralleri için en yüksek destek ödemesi 1,21 milyar lira ile Aralık ayında gerçekleşmişti.
2023’te 4 Milyar Lira, 2024’te 13 Milyar Lira
2023 yılı itibarıyla kapasite mekanizması kapsamında yaklaşık 4 milyar lira ödeme yapılırken, bu tutar 2024’te %225 artışla 13 milyar liraya yükseldi. Böylece, kapasite mekanizması destekleri 2024 yılında üç katına çıkarak önemli bir artış gösterdi.
Enerji Güvenliği ve Yenilenebilir Enerji Yatırımları
Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Aşık, kapasite mekanizması desteklerinin enerji arz güvenliğine katkı sağladığını belirterek, bu desteğin santrallerin sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesine yardımcı olduğunu ifade etti. Türkiye’nin kurulu gücünün yaklaşık %59’unun yenilenebilir enerji kaynaklarından oluştuğunu belirten Aşık, “Bu kaynaklar, 2024’te elektrik üretiminin %47’sini karşıladı. Ancak, asıl artış bundan sonra olacak. Bakanlık, 2035’e kadar rüzgar ve güneş santrallerinin toplam kapasitesini 120 gigavata çıkarmayı hedefliyor” dedi.
Yenilenebilir Enerji ve Şebeke Entegrasyonu Zorlukları
Yenilenebilir enerji santrallerinin şebekeye entegrasyonunda karşılaşılan teknik zorluklar da dikkat çekti. Güneşin ve rüzgarın her zaman üretime katkı sağlayamaması, üretim dalgalanmaları ve sistem ataletindeki düşüş gibi sorunlar, yenilenebilir enerji yatırımlarında önemli engeller oluşturuyor. Bu nedenle, doğal gaz ve barajlı hidroelektrik santralleri ile baz yük sağlayan kömür santrallerinin, yenilenebilir enerji santrallerinin şebekeye entegre olabilmesinde kritik rol oynadığı vurgulandı.
Aşık, kapasite mekanizmasının bu riskleri bertaraf etmek için devreye alındığını belirterek, mekanizmanın temel amacının piyasa fiyatlarının santral maliyetlerinin altında kaldığında aradaki farkı dengelemek olduğunu söyledi. Bu sayede, enerji arz güvenliği açısından kritik rol oynayan santrallerin sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesi sağlanıyor.