Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (HMKÜ) Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Ayşe Merve Köse’nin yürütücülüğünü üstlendiği TÜBİTAK projesi, subklinik mastitisli keçilerde süt ve bağırsak mikrobiyotasının tanımlanmasını ve hastalığın biyobelirteçlerle teşhis edilmesini amaçlıyor.
Keçi sütünde hijyen ve kalite vurgusu
Keçi sütü, özellikle sert iklim koşullarına sahip bölgelerde önemli bir geçim kaynağı olarak öne çıkıyor. Ancak süt üretiminin hijyenik ve kaliteli olması, sağlıklı meme dokusuna sahip hayvanlardan elde edilmesiyle mümkün oluyor. Mastitis, ineklerde olduğu kadar küçükbaş hayvanlar için de önemli bir sağlık sorunu olarak biliniyor.
Doç. Dr. Ayşe Merve Köse, meme iltihabının (mastitis) süt verimini ve kalitesini düşüren en kritik hastalıklardan biri olduğunu belirterek, küçükbaş hayvanlarda mastitisin kontrol ve tedavisinin güçlüğüne dikkat çekti. Bu durumun hayvan refahını olumsuz etkilediğini ve ciddi ekonomik kayıplara yol açtığını vurguladı.
Subklinik mastitisin erken teşhisi kritik önem taşıyor
Keçi yetiştiriciliği yapılan işletmelerde, sütçü keçilerin sayısına bağlı olarak meme hastalıklarının görülme sıklığı artıyor. İnek ve koyunlarda mastitisin teşhisine yönelik birçok bilimsel çalışma bulunurken, keçilerde bu konuda sınırlı sayıda araştırma yapıldığı biliniyor.
Özellikle klinik belirti göstermeyen mastitis türü olan subklinik mastitis, sadece sütteki değişikliklerle fark edilebiliyor. Bu nedenle teşhis için özel testlere ihtiyaç duyuluyor. Doç. Dr. Köse, erken teşhis ve hızlı tedavinin üretim kayıplarını önlemek açısından kritik olduğunu belirterek, subklinik mastitisin hassas ve spesifik yöntemlerle tespit edilmesi gerektiğini ifade etti.
Bağırsak mikrobiyotası ile meme sağlığı arasındaki ilişki araştırılıyor
Mastitisin süt veriminde azalmaya neden olduğu ve mikrobiyota değişimleriyle bağlantılı olabileceği uzun süredir bilim dünyasında tartışılıyor. Mevcut araştırmalar, meme dokusunun yanı sıra gastrointestinal mikrobiyota değişimlerinin de mastitis gelişiminde rol oynayabileceğini gösteriyor.
Doç. Dr. Köse’nin yürütücüsü olduğu TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında, subklinik mastitise sahip keçilerde süt ve dışkı mikrobiyotası ile bazı antimikrobiyal peptitler arasındaki ilişki incelenecek. Böylece bağırsak mikrobiyotasındaki değişimlere bağlı gelişen mastitisin teşhis ve tedavisinde yeni stratejiler belirlenmesi hedefleniyor.
Proje ekibi ve destek
24 ay sürecek olan proje, TÜBİTAK tarafından 1.649.914 TL bütçe ile destekleniyor. Projede bir doktora öğrencisi bursiyer olarak görev alırken, farklı üniversitelerden bilim insanları da araştırmalara katkı sağlıyor.
Projede görev alan akademisyenler şunlar:
• Selçuk Üniversitesi: Doç. Dr. Sakine Ülküm Çizmeci, Dr. Tülay Avcı, Dr. Muhammed Furkan Çiftçi, Dr. Ömer Faruk Yeşilkaya
• Dokuz Eylül Üniversitesi: Prof. Dr. Zafer Bulut, Doç. Dr. Feray Altan
• Necmettin Erbakan Üniversitesi: Doç. Dr. Yunus Emre Tuncil (Danışman)
Bilim insanları, projeden elde edilecek verilerin keçi yetiştiriciliği yapılan işletmelerde subklinik mastitisin erken teşhis edilerek yayılımının engellenmesine katkı sunacağını belirtiyor.