Türkiye Büyük Millet Meclisi, çevre ve iklim politikalarında tarihi bir adım attı. Kabul edilen İklim Kanunu, emisyon azaltımından karbon piyasalarına kadar pek çok yeni düzenlemeyi içeriyor. Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında hazırlanan en kapsamlı yasal düzenlemeyi hayata geçirdi. TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen İklim Kanunu, çevresel sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla geniş bir hukuki altyapıyı beraberinde getiriyor.

Hangi düzenlemeler kanunla birlikte yürürlüğe girdi?

Kabul edilen kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum sağlanması, yeni planlama araçlarının devreye alınması ve kurumlar arası koordinasyonun güçlendirilmesini kapsıyor. Ayrıca, emisyon ticaret sistemi, karbon kredisi, net sıfır emisyon hedefi gibi 39 temel kavram ilk kez yasal zemine kavuştu. Kanun kapsamında oluşturulan İklim Değişikliği Başkanlığı, ülke genelindeki iklim verilerini toplama, analiz etme, strateji ve eylem planlarını belirleme konusunda tek yetkili kurum olacak. Başkanlık ayrıca, karbon fiyatlandırması ve piyasaya dayalı mekanizmaların düzenlenmesinden de sorumlu olacak.

Yerel yönetimlere iklim planı zorunluluğu geliyor

Her ilin, kendi özel koşullarına uygun olarak hazırlanacak yerel iklim değişikliği eylem planları, vali koordinasyonunda ilgili belediyeler ve kurumlarla birlikte oluşturulacak. Bu planlarda adil geçiş ilkesi gözetilerek, emisyon azaltımı ve uyum politikaları belirlenecek.

Sınırda karbon düzenlemesi için hazırlık tamam

Yasanın dikkat çeken başlıklarından biri ise Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) oldu. Türkiye Gümrük Bölgesi’ne ithal edilen malların içerdiği gömülü sera gazı emisyonları, Ticaret Bakanlığı koordinasyonuyla izlenecek. Bu kapsamda raporlama, kapsam ve denetim süreçleri sıkılaştırılacak.

Karbon Piyasası Kurulu kuruluyor

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında oluşturulacak Karbon Piyasası Kurulu, birçok bakanlık ve kurumu temsilen üst düzey yetkililerden oluşacak. Bu kurul, karbon piyasalarının işleyişinden, denkleştirme ve fiyatlandırma süreçlerine kadar önemli kararlar alacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı, ihtiyaç duyduğu tüm bilgi ve belgeleri kamu kurumlarından doğrudan isteyebilecek. Veriler, öncelikli olarak Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu üzerinden sağlanacak. Gerekli görülmesi durumunda, ilgili kurumlarla protokol yapılarak da veri temin edilebilecek.

Emisyonlara dair yaptırımlar sertleşiyor

Kanun kapsamında belirlenen yükümlülüklere uymayanlar, ciddi idari para cezalarıyla karşılaşacak. Sera gazı emisyonu raporunu süresinde sunmayanlara 500 bin TL’den başlayarak 5 milyon TL’ye kadar ceza verilebilecek. Ayrıca, ozon tabakasını incelten maddelerin izinsiz kullanımı ve ticareti için de milyonlarca lirayı bulan yaptırımlar uygulanacak.

Orman dışı alanlar da kapsama alındı

Kanunla birlikte yalnızca orman alanları değil, orman dışı yutak alanlar da sürdürülebilir yönetim kapsamına alındı. Çölleşmeyle mücadele, ağaçlandırma ve toprak muhafaza faaliyetleri, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda şekillendirilecek. Her yıl düzenli olarak yapılacak denetimlerde, iklim değişikliğine uyum faaliyetleri ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik gelişmeler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından takip edilecek. Kurumlar, kendi sorumluluk alanlarında strateji ve projelerini bu doğrultuda güncelleyecek.