Korkuyoruz! Peki, ne biliyoruz?

Hatay’da belediyeler eliyle dezenfekte çalışmaları sürerken, haber, Ankara’dan geldi! Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) ilişkin olarak, şu ana kadar toplam vaka sayısının 18 olduğunu bildirdi. Peki, “el temizliği” ve “tokalaşma” gibi bildik şeylerin dışında dikkat etmemiz gereken daha neler var?

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, koronavirüs tedbirlerini içeren genelge Hatay Valiliği’ne de ulaştı. Mücadele kapsamında, Hatay Valiliği tarafından iletilecek talimatlar, hızlıca ve titizlikle yerine getirilecek. Yine Genelge’de ifade edildiği şekliyle, Hatay’da yerel yönetimlerin sorumluluk alanındaki tüm toplu taşıma araçları, duraklar ve istasyonlar, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu tarafından belirlenen şekilde, sık periyotlarla temizlenecek ve dezenfekte edilecek.
Peki, sokaktaki vatandaş ne düşünüyor? Buna dair konuşanlarda hem korku var, hem endişe ve biraz da merak… Söylenenler mi?
H.Ş.>> Dün okudum. Yeni tip koronavirüs aşısına dair testin Amerika’da (Seattle’daki Kaiser Permanente Sağlık Araştırma Enstitüsü) yapılacağı söyleniyor, ama test aşamasından uygulamaya geçişi ne kadar sürer, bilinmez. Benim korkum, Hatay’ın Suriye sınırında kalan yüz binlerce insan! Onların şartlarının ne kadar zor olduğunu okuyoruz her gün. Sınır geçişlerini dilerim kontrol altında tutuyorlar!
G.M. >> Halk otobüslerinden korkuyorum hala. İşe gidip gelmek durumundayız. Her binişimde, ‘acaba temizlenmiş midir’ diye soruyorum kendi kendime! Bu konuda belediyelere güvenmek zorundayız galiba! Tek güvencem, tüm koordinasyonu Valiliğin yapıyor olması. Açıkçası, konuyu belediyelerin eline teslim etmemeleri en iyisi!
C.Z. >> Tokalaşmıyoruz, sarılmıyoruz, hatta öyle garip selamlaşmalar çıkardık ki, şaşarsınız! Ama el temizliğinde bu kadar ileri giden bizler, Antakya’da, hala kent içi kirliliğe çare bulamadık. İzliyorum da, kendilerini korusun diye insanların elini sıkmaktan imtina edenler, yedikleri içtikleri şeylerin artıklarını yere atmaktan çekinmiyor. Ama sonra da eline kolonya döküp temizlendiğini iddia ediyor. Anlayacağınız, halimiz komik değil, ama trajik!
U.B. >> Antakya kent merkezinde, belediyelerin, üstü açık bir kamyonla Saray Caddesi boyunca çöp toplama halini izlerken, “kurumsal olarak ne kadar hijyeniz” sorusuna cevap vermeye çalıştım. Çöpleri toplarken daha itinalı bir yol bulamazdık mı, merak ettim! Ardından, benzer kurumların bizlere ‘ellerinizi temiz tutun’ deyişlerini hatırlarken de, gülümsedim!
–
Söylenenler noktasında merak edilenleri cevaplayan kurum ise Sağlık Bakanlığı. Merak edilen sorular ve cevapları şöyle sıralanıyor:
–
Yeni Koronavirüs (COVID-19) nedir?

Yeni Koronavirüs (COVID-19); ilk olarak Çin’in Wuhan Eyaleti’nde, Aralık ayının sonlarında, solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür. Salgın, başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak, Wuhan başta olmak üzere, Hubei eyaletindeki diğer şehirlere, Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine yayılmıştır.
Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün, soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir.

Yeni Koronavirüsün (COVID-19) nasıl bulaşır?

Hasta bireylerin öksürmeleri, aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra, ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

Yeni Koronavirüs Enfeksiyonu tanısı nasıl konur?

Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi, sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarı’nda ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır.

Yeni Koronavirüs (COVID-19) enfeksiyonunu önlemek veya tedavi etmek için kullanılabilecek virüse etkili bir ilaç var mıdır?

Hastalığın, virüse etkili bir tedavisi yoktur. Hastanın genel durumuna göre, gerekli destek tedavisi uygulanmaktadır. Bazı ilaçların virüs üzerindeki etkinliği araştırılmaktadır. Ancak şu an için virüse etkili bir ilaç yoktur.

Antibiyotikler, Yeni Koronavirüs (COVID-19)enfeksiyonunu önleyebilir mi veya tedavi edebilir mi?

Hayır, antibiyotikler virüslere etki etmez, sadece bakterilere karşı etkilidir. Yeni Koronavirüs (2019-nCoV), bir virüstür ve bu nedenle, enfeksiyonu önlemek veya tedavi etmek amacıyla antibiyotikler kullanılmamalıdır.

Yeni Koronavirüsün (COVID-19), kuluçka (inkübasyon) süresi ne kadardır?

Virüsün kuluçka süresi, 2 gün ile 14 gün arasındadır.

Yeni Koronavirüsün (COVID-19) neden olduğu belirtiler ve oluşturduğu hastalıklar nelerdir?

Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler; ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda; zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

Yeni Koronavirüs (COVID-19) kimleri daha fazla etkiler?

Elde edilen veriler doğrultusunda, ileri yaş ve eşlik eden hastalığı (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) olanlarda virüsün ağır hastalık oluşturma riski daha yüksektir. Bugünkü verilerle, hastalığın %10-15 olguda ağır seyrettiği, yaklaşık %2 olguda da ölümle sonuçlandığı bilinmektedir.

Yeni Koronavirüs (COVID-19) hastalığı ani ölümlere neden olur mu?

Hastalanan kişilerle ilgili yayımlanmış verilere göre, hastalık, nispeten yavaş bir seyir göstermektedir. İlk birkaç gün daha hafif şikâyetler (ateş, boğaz ağrısı, halsizlik gibi) görülmekte, sonrasında öksürük, nefes darlığı gibi belirtiler eklenmektedir. Hastalar, genellikle 7 günden sonra hastaneye başvuracak kadar ağırlaşmaktadır. Dolayısı ile sosyal medyada yer alan, birden bire yere düşüp hastalanan veya ölen hastalarla ilgili videolar gerçeği yansıtmamaktadır.

Yeni Koronavirüs (COVID-19) aşısı var mıdır?

Hayır, henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmamaktadır. Teknolojideki gelişmelere rağmen, insanlar üzerinde güvenle kullanılabilecek bir aşının en erken bir yılda üretilebileceği bildirilmektedir.

Hastalığa yakalanmamak için öneriler nelerdir?

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler, Yeni Koronavirüs (COVID-19) için de geçerlidir. Bunlar;
– El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller, en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda, alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur. Normal sabun yeterlidir.
– Eller yıkanmadan; ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
– Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
– Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
– Bugün için ülkemizde sağlıklı kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur. Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kişinin öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması, mümkünse kalabalık yerlere girmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa, ağız ve burnunu kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.

Yurtdışından kargo ile gelen paket ya da ürünlerden Koronavirüs bulaşma riski var mıdır?

Genel olarak bu virüsler, yüzeylerde kısa süre canlı kalabildikleri için, paket veya kargo ile bulaşma olması beklenmemektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün de bu konuda kısıtlaması yoktur.

Evde bakılan hayvanlar, Yeni Koronavirüsünü (COVID-19) taşıyıp, bulaştırabilir mi?

Evde bakılan kedi/köpek gibi evcil hayvanların Yeni Koronavirüsle (COVID-19) enfekte olması beklenmemektedir. Ancak evcil hayvanlarla temas sonrası her zaman için ellerin su ve sabunla yıkanması gereklidir. Böylece hayvanlardan bulaşabilecek diğer enfeksiyonlara karşı korunma sağlanacaktır.

Sirke kullanımı, Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonunu önleyebilir mi?

Hayır. Sirke kullanımının Yeni Koronavirüs (COVID-19) enfeksiyonundan korunmada bir faydası yoktur. -Tamer Yazar-