Kur’an Tercümemde Kriterlerim

Kur’an, Allah tarafından indirilip Hz. Muhammed’in bütün insanlara tebliğ ettirilen son vahiy kitabıdır. Bu kitabın temel özelliklerinden biri, az veya çok demeden aklını kullanma başarısını gösterebilen herkese hitap etmesidir. Elli beş yıllık Kur’an araştırmacılığım, ana dilim Arapçam ve bilim adamlığı birikimle tercüme etme sorumluluğunu duyumsayarak Kur’an’ı tercüme edişimde şu kriterleri önemsedim:

1. Yapılmakta veya yapılacak her iş ve girişimde Allah, daima öncelikli tutulmalı ve beklenti sadece Allah’ın rızası olmalıdır.

2. Bir kitabın Motamot kelime tercümesi yerine anlam tercümesini yapabilmek, tüm kitabın özet bir paragraf halinde tercüme edecek olanın hafızasında olmasını gerektirir. Böylece, tercüme eden kişi ancak anlam tercümesi yapabilecek ve çoğunlukla ayetler, başka ayetlerle anlamlandırılacak, diğer bir ifade ile “KUR’AN’I KURAN İLE ANLAMLANDIRMA” gerçekleştirilmiş olacaktır. Bir ayette verilmiş olan bir bilgi, başka bir veya birden fazla ayet ile tamamlanmış ise belirtilmelidir.

3. Bir sure, tüm ayetleri ile bir bütün olarak ele alınmış olmalıdır.

4. Sınırlı da olsa bazı ayetlerin inişlerine ait Hz. Muhammed’in bir örnek verişi veya bir olay varsa bilinmeli ve dipnot olarak açıklanmalıdır.

5. Zamanımız bilgileri çerçevesinde anlamlandırma yapılmış olunmalı. Fakat hiçbir gelenek (Giyim, yeme-içme veya sosyo-ekonomik gibi) dinselleştirilmemelidir. Yani her bir topluma özgü herhangi bir gelenek, o toplumun geleneği şeklinde görülüp devam ettirilmeli, fakat dinselleştirilip diğer toplumlar uygulasın diye dayatılmamalıdır.

6. Mesajın anlamlandırılması ve yorumunda evrensel olması ve tüm insanlara hitap etmesi ve zorlaştırmaksızın, kolay uygulanabilirliği önemsenmiş olmalıdır.

7. Yine verilen anlam, her zaman geçerli ve uygulanabilirlikte olmalıdır.

8. Yapılan anlamlandırma, Allah ile Elest-i Bezmi’de yapılan 7 anlaşma maddesine uygun olmalı ve çelişmemelidir.

9. Anlamlandırma ve yorum, Kur’an’daki aslına sadık kalınarak ve ters düşmeyecek şekilde yapılmış olmalıdır.

10. Kur’an’ın önemsediği üzere, hiçbir anlamlandırma, yaşamı zora sokucu değil, aksine kolaylaştırıcı olmayı ön planda tutmuş olmalıdır.

11. Vücudumuzun maddî ve/veya manevî yapısına, duygumuza yönelik zarar veya zorluk verici bir anlam olmamalıdır.

12. Verilen anlam Allah’a yakınlaştırıcı aşamalar olan Müslüman, İmanlı, Salih ameller /faydalı işler gerçekleştirmiş, yani Muhsin, Mümin ve son üst aşama olan İnsan-ı Kâmil’liğe ulaştırıcı açıklamaları ön planda tutmalıdır.

13. Din temelli ayrımcılığa /ayrı gruplaşmalara /mezhepleşmelere /tarikatlaşmalara yol açacak anlamlar olmamalı. Çünkü Kur’an, bu yaklaşımı yasaklamaktadır.

14. Dine dayandırılmak üzere, insanları imanları bakımından değerlendirme yetkilisiymiş gibi yaftalamaya yol açmamalıdır.

15. Sadece soğuktan koruması ve şehvet yerlerini kapatması amacı güdülen elbise giyme istenmiş olduğu halde, dine dayandırılmak üzere herhangi bir kıyafet veya imanlılığı gösterecek şekilde bir şekilcilik anlamı verilmemelidir.

16. İnananlar arasında cinsiyet ayırımına yol açmamalı ve Arapça’da kanun ve yönetmelik gibi genel ifadelerin erkek, günlük önerilerin ise dişi ifadelerle yapıldığı göz önünde bulundurularak, hangi cinsiyette yapılırsa yapılmış olsun, daima her iki cinsiyetin kastedildiği göz önünde bulundurulmalıdır.

17. Kişinin malvarlığı korunmuş olmalı ve herhangi bir hak gaspına yol açıcı bir anlam verilmemelidir.

18. Akışkanlığı sağlamak amacıyla, ayetlerin esas anlamlarına dokunmadan, aksine daha da pekiştirerek sebep-sonuç ilişkilerine paralel olan bağlantılarına yönelik bağlaçlar veya bağlantıyı sürdürecek kelimelerle devam etme yöntemi kullanılmış olmalıdır.

19. 19.Son olarak diyorum ki benim tercümem olan “SON DAVET KUR’AN” dahil, hangi tercümeyi okurken, bir ayetin tercümesinde en ufak bir sıkıntı, zorlanılacak hissi veya akla yatmazlık ile karşılaşırsanız, yapılan tercüme yanlıştır diye karar verin ve hemen mutlak doğru olarak kabul etmeyin. İçinizde bu olumsuzluklar oluşturmayacak doğru tercümeyi buluncaya kadar da araştırmanıza devam edin.

Dolayısıyla, kabul edeceğiniz anlam daima kendi doğrunuz olsun. Çünkü siz, atalarınız da olsa başkasının doğrusundan değil, kendi doğrunuzdan sorgulanacak ve sorumlu tutulacaksınız. En az 3 Kur’an tercümesini aynı anda ve karşılaştırarak okumanızı öneririm. Taha-2. ayet, Kur’an için şu uyarıyı yapmaktadır: Taha-2. Ya Muhammed! Biz Kur’an’ı, Sana sıkıntı çekesin, huzursuz olasın, ya da sıkıntı veresin diye de göndermedik.