Marco Polo ve Uzun Yolu

Şu gerçek ki Batı dünyası değişimleri çok belirgin algılamış, yeni sınıf ve kurumlarıyla beklenen çatışmaları, ülküleri yaşamıştır. Başart dayanak tecim işlerinde çevrenleri geniş insanların yürekli çabalarıyla uzak topraklarla ilişki, iletişim kurmuşlardır. Marco Polo (1254-1324) babasının ve yakınlarının doğuya gezilerine genç yaşta katılır. Doğudan eşsiz güzellikte kumaşlar, mallar getirmekteler İtalya’ya. Marco Polo’yu önemli tarihsel kişi durumuna getiren anlatının yanı sıra yol boyunca geçtikleri, yaşadıkları yerlerin özelliklerini, nüfus yapısını, yönetimini, olaylarını, yönetenlerin adlarını… yazması, kaydetmesidir. 1269 yılında çıktıkları doğu yolculuğu, Asya yolculuğu 24 yıl sürer.  Il Milione adlı kitabı 1298-1299 yıllarında yazılır. Bu 24 yılı anlatır. Polo, insanlar inanmaz diye her şeyi anlatmadığını söyler. Venedik-Ceneviz savaşında esir düştüğü hapishanede arkadaşına anlatır, yazdırır. Türkçede Geziler Kitabı-Dünyanın Hikâye Edilişi adıyla yayımlanır.
Dönem tam da Osmanlının ön günüdür. Anadolu’da beylikler egemendir. Türkmen beylikleri ve Doğu Roma… Polo’lar Kayseri, Sivas, Erzincan, Ayas yolunu izlerler. Ayas bugünkü İskenderun’dur. Mezopotamya, İran, Türkistan, Pamir, Göbi, Çin’i dolaştılar. Kubilay Hanın Papaya mektubunu ulaştırmakla görevli olan babası ve amcasına Papanın mektubunu Kubilay Hana ulaştırmakla görevlendirildiklerinde katıldı. Kubilay Han Marco’yu çok sevdi; ona çok değer verdi. Giderek Marco’ya önemli görevler verdi. Marco görevlerini başarıyla yerine getirdi.
Marco Polo Türkiye’den, halktan genellikle övgüyle söz eder. Kürtlerle ilgili gözlemleri de yer alır… Gezi ve kitaplaşması Asya’yla ilgili ilk bilgileri sağladı. İki dünya arasında her anlamda alışverişi başlattı, geliştirdi.
Italo Calvino Görünmez Kentler’de izlek olarak Marco Polo’yu işler. Çağdaş yazına esin vermesi anlamlıdır.
Türkiye’den geçen, izlenimlerini kitapta anlatmakla günümüze çok değerli kaynak oluşturan Marco Polo’nun Türk yazınında işlenecek denli önemsendiğini, işlendiğini, üzerinde çalışıldığını söylemek zordur. Sinemadan yazına alabildiğine ulusumuzu aşağılayan, geri kalmasının, bilgisizliğinin sorumlularının görülmesini engelleyen gerçek dışı işlerle zamanlarını geçiriyorlar sanatçılarımız. Böylelikle Batıdan ödül manyağı yapılıyorlar. Al gülüm ver gülüm.
Başka bir konu olmakla birlikte değinmeden edemedik. Bir yazıyla, kanıtlarıyla, belgeleriyle mutlaka gelecekte konu edeceğiz. Gerekiyor.
2024 yılı Marco Polo’nun doğumunun 770., ölümünün 700. yılı. Bilgi şölenleri düzenlemek çok mu yanlış olur?..