Türkiye, 2025 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde bir sıra daha gerileyerek 180 ülke arasında 159. sıraya yerleşti. Gazetecilere yönelik baskılar, gözaltılar ve yargılamalar endeksteki düşüşte etkili oldu.
Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF), bu yılki Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ni yayımladı. Türkiye, geçen yıl bulunduğu 158. sıradan bir basamak daha gerileyerek 159. sıraya düştü. RSF, endekste 180 ülkeyi basın özgürlüğü açısından değerlendiriyor. Türkiye’nin bu listede giderek daha geriye düşmesi, medya üzerindeki artan baskıları ve gazetecilerin karşılaştığı hukuki engelleri yeniden gündeme taşıdı.
“Gazeteciler neden hedefte?”
Son aylarda yaşanan olaylar, Türkiye’de basın mensuplarının karşı karşıya kaldığı baskıların somut örneklerini oluşturuyor. Özellikle Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından Saraçhane’de düzenlenen protestoları izleyen gazetecilerin tutuklanması, endeksteki düşüşte etkili oldu.
Tutuklanan isimler arasında Bülent Kılıç, Kurtuluş Arı, Yasin Akgül, Zeynep Kuray, Gökhan Kam, Ali Onur Tosun ve Hayri Tunç yer aldı. Gazeteciler, yalnızca haber takibi yaptıkları için gözaltına alındı ve 27 Mart’ta serbest bırakıldılar. Ancak haklarında hazırlanan iddianamede gazetecilik yaptıklarını kanıtlamaları istendi — bu da, hukukun basına yönelik yaklaşımını gözler önüne serdi.
“Gazeteci İsmail Saymaz neden gözaltına alındı?”
Tanınmış gazeteci İsmail Saymaz, “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüse yardım” suçlamasıyla 19 Mart’ta gözaltına alındı. Saymaz, üç gün sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Bu süreç, basın mensuplarının ne denli kolay hedef alınabildiğini bir kez daha ortaya koydu.
“Timur Soykan ve Murat Ağırel neden gözaltına alındı?”
Araştırmacı gazetecilik yapan ve kamuoyunu yakından ilgilendiren konularda sık sık ses getiren haberler yapan Timur Soykan ile Murat Ağırel, 11 Nisan’da gözaltına alındı. Aynı gün adli kontrol şartıyla serbest bırakılan iki gazeteciye yöneltilen suçlamalar yine basın özgürlüğü tartışmalarını körükledi. Türkiye’de bağımsız gazeteciliğin riskleri, bu örneklerde somutlaştı.
-Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS)’nın paylaştığı verilere göre, aralarında İsveçli gazeteci Joakim Medin’in de bulunduğu 18 gazeteci Türkiye cezaevlerinde tutuklu bulunuyor. Bu tablo, uluslararası alanda Türkiye’nin basın özgürlüğü karnesini olumsuz etkileyen bir diğer unsur.
“Türkiye’nin önünde hangi ülkeler yer alıyor?”
RSF endeksine göre Türkiye; Pakistan (158), Bahreyn (157), Sudan (156) ve Irak (155) gibi ülkelerin gerisinde yer aldı. Türkiye’nin hemen ardında ise Venezuela (160), Kamboçya (161), Suudi Arabistan (162) ve Filistin (163) bulunuyor. Bu sıralama, Türkiye’nin demokratik normlar açısından alarm veren bir noktada olduğunu gösteriyor.
“Dünyada basın özgürlüğü hangi ülkelerde en yüksek?”
Basın özgürlüğü açısından en iyi 20 ülke arasında Norveç, Estonya, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Danimarka ve İrlanda gibi Avrupa demokrasilerinin ağırlıkta olduğu ülkeler öne çıkıyor. Listeye aynı zamanda Yeni Zelanda, İzlanda, Belçika ve Britanya gibi ülkeler de girerek ifade özgürlüğü konusunda dünyaya örnek teşkil ediyor.
Türkiye’de basına yönelik yargı baskısı, polis şiddeti, keyfi gözaltılar ve sansür uygulamaları, ülkenin sıralamasında belirleyici rol oynuyor. Hükümetin eleştirel medyaya yaklaşımı, yargının bağımsızlığına dair kuşkular ve gazetecilik faaliyetinin kriminalize edilmesi, basın özgürlüğünü sistematik biçimde zedeliyor.