ABD’nin Michigan Üniversitesi’nde araştırmalar yapan Doçent Dr. Jimo Borjigin, “ölümün yaşamın önemli bir parçası” olmasına rağmen, ölüm anında beyinde neler olduğu hakkında “neredeyse hiçbir şey” bilinmediğini fark ettiğinde çok şaşırdığını belirtti. Borjigin, “Kalp krizinden kurtulanların en az %20-25’i beyaz bir ışık gördüklerini belirtiyor” ifadelerini kullandı.
Nörokimyasal Araştırmaların Başlangıcı
Yaklaşık 10 yıl önce fareler üzerinde nörokimyasal salgılar üzerine deney yapan sinirbilimci Doçent Dr. Jimo Borjigin, deney sırasında iki farenin ölmesiyle, bu farelerin beyinlerinin ölüm sürecini gözlemleme fırsatı buldu. BBC Türkçe’ye konuşan Borjigin, “Farelerden bir tanesi aşırı miktarda serotonin salgıladı. Halüsinasyon mu görüyordu acaba?” diyerek, serotoninin halüsinasyonla bağlantılı olduğuna dikkat çekti.
Ölüm Sürecindeki Beyin Aktivitesi
Michigan Üniversitesi’nde moleküler ve bütünleştirici fizyoloji ve nöroloji alanında doçent olan Dr. Borjigin, o zamandan beri ölüm anında beyinde neler olduğunu incelemekte ve tespitlerinin beklenenden farklı olduğunu ifade etmektedir. Dr. Borjigin, beyne değil kalbe odaklanıldığını belirterek, “Bilimsel anlayışa göre beyin çalışmıyor gibi görünüyor çünkü kişiden tepki gelmiyor; konuşamıyor, ayakta duramıyor, oturamıyor” dedi.
Borjigin, beynin çalışabilmesi için çok fazla oksijene ihtiyaç duyduğunu ve kalp kan pompalamadığında, oksijenin de beyne ulaşamadığını belirtti. Ancak araştırmaları, ölüm sırasında beyin aktivitesinin hala devam edebileceğini göstermektedir.
Hiperaktif Beyin ve Gama Dalgaları
Borjigin ve ekibi 2013 yılında fareler üzerinde yaptıkları çalışmada, hayvanların kalpleri durduktan sonra çeşitli nörotransmitterlerde yoğun aktivite gözlemledi. Serotonin 60 kat, dopamin 40 ila 60 kat, norepinefrin ise yaklaşık 100 kat artmıştı. Borjigin, “Hayvanlar canlıyken bu kadar yüksek seviyeleri görmek imkansız” dedi.
Ekip 2015 yılında ölmek üzere olan farelerin beyinleri üzerinde bir çalışma daha yaptı ve benzer şekilde beyinlerin aşırı hareket halinde, hiperaktif bir durumda olduğunu tespit etti.
İnsanlar Üzerindeki Çalışmalar ve Gama Dalgaları
Borjigin’in ekibi 2023 yılında yaşam destek ünitesine bağlı olan ve ölmek üzere olan dört kişi üzerinde de bir çalışma gerçekleştirdi. Cihazların kapatılmasının ardından hastalardan ikisinin beyninde yüksek düzeyde aktivite tespit edildi. Bu, bilişsel işlevin bir göstergesi olup, beyinlerde en hızlı beyin dalgaları olan gama dalgaları da gözlemlendi. Gama dalgaları karmaşık bilgi işleme ve hafıza ile bağlantılıdır. Dr. Borjigin, sağ taraftaki temporal lobun empatiyle bağlantılı olduğuna dikkat çekti.
Ölüme Yakın Deneyimler
Ölüme yakın deneyimler yaşayan bazı kişiler, hayatlarının gözlerinin önünden geçtiğini veya önemli anları hatırlayabildiklerini belirtmektedir. Birçoğu yoğun bir ışık gördüklerini söylerken, bazıları beden dışı deneyimler yaşadıklarını paylaşmaktadır. Dr. Borjigin’in çalışmalarında gözlemlediği hiperaktif beyin, bazı insanların ölümün eşiğinde neden bu kadar yoğun deneyimler yaşadığını açıklayabilir. Borjigin, “Kalp krizinden kurtulanların en az %20-25’i beyaz bir ışık gördüklerini bildiriyor, bu da görsel korteksin aktif olduğunu gösteriyor” dedi.
Yeni Bir Anlayış ve Araştırma İhtiyacı
Dr. Borjigin, ölüm sırasında beyinde neler olduğuna dair daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu kabul etmektedir. Ancak, kalp durması sırasında beynin hiperaktif olduğunu söylemenin mümkün olduğunu belirtmektedir. “Ölmekte olan beyin niye daha aktif hale geliyor?” sorusuna yanıt arayan Borjigin, bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Kış uykusu gibi bazı hayvanların oksijen eksikliğiyle başa çıkma mekanizmalarının insanlarda da benzer işleyişlere işaret edebileceğini belirten Borjigin, “Keşfedilecek çok şey var” diyerek, ölüm mekanizmasını anlamadığımız için milyonlarca insana erken ölüm teşhisi koyabileceğimizi ifade etmektedir. – Mehmet Durmaz-