Sınırın içinde ‘bekleyişler’
Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli sayısı, 3 Ekim 2019 tarihi itibariyle, bir önceki aya göre 5 bin 494 kişi artarak toplam 3 milyon 671 bin 553 kişi oldu. Bu kişilerin 1 milyon 989 bin 878’si erkeklerden, 1 milyon 681 bin 666’sı ise kadınlardan oluşuyor. Hatay, bu tabloya, 439 bin 869 Suriyeli sığınmacı ile ekleniyor.
Türkiye’nin güney sınırında oluşturulmaya çalışılan terör koridorunu yok etmek, bölgeye barış ve huzuru getirmek amacıyla Çarşamba günü 16.00 sularında başlatılan “Barış Pınarı” Harekatı sürerken, bölgedeki sivillerin güvenli bölgelere ilerleyişi de hızlandı. Bu arada ‘sığınmacı’ kimliğinde harekâtı Türkiye’den izleyen ya da Hatay’ın Suriye sınır hattı boyunca biriken kalabalıklar içinde ‘askeri hareketliliği’ dikkatli takip edenler, her şeyin normale döneceği zamanların hayalini kurmaya devam ediyor.
Hatay’a komşu Suriye kenti İdlib’de yaşayan ve yaşananları kaleme alan Raed Al Saleh, onlardan biri. Anlattıkları mı?
“Ülkemin bir ok yeri yıkıntılar içinde. Güzelim şehirler birer hayalet şehir haline dönüştüler. O şehirleri şehir yapan kültürler ve o kültürleri omuzlayan insanlar göçe zorlandı, başka başka coğrafyalara gitmek durumunda bırakıldı. İdlib mi? Bugün bu kent de onlardan biri. 3 Milyondan fazla insan bu şehirde sıkışmış durumda. Yarın ne olacağını bilmeyen milyonlarca insan…
Bugün, İdlib’de ya da sınıra yakın yerlerde insanları izliyorum, dışarıda yatan, her şeylerini kaybeden… Çatıları, zeytin ağaçları olmuş, insanlar… Temiz su bulmak o kadar zor ki, hatta tuvalet de, banyo yapmak için uygun şartlar da… Bu şartlarda yaklaşık 40 bin insan olduğu söyleniyor. Geçenlerde yaşlı bir kadınla konuşurken, ağlamasına şahit oldum. Onun da çatısı, bir zeytin ağacı.
Birleşmiş Milletler’den gelen bilgilere göre, Nisan ayından bu yana 180 bin aile evlerini terk etmiş halde, sığınacak bir yerler arıyor. Bu kalabalık rakama rağmen, bölgeye gelen, gelebilen çadır sayısı 9 bin dolayında. Kullanılabilen binalar, ki bunlar genelde okullar ve sağlık merkezleri, mevcut gelenler nedeniyle aşırı dolmuş durumda. Yardımlar geliyor, ama… Gelenler, bu kalabalığın ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılayabilecek boyutta değil.”
-HATAY İLK 3’TE-
Hatay’ın sınır hattı boyunca uzanan coğrafyanın kendi içinden paylaştığı cümleler bu şekilde. İstanbul Merkezli Mülteciler Derneği’nin, Hatay’ı da içine alan Ekim paylaşımı ise içeride yaşanan ‘Sığınmacı’ gerçeğine dair cümleleri gün yüzüne çıkartıyor. Derneğin, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kaynaklarından derlenen rakamlarla netleştirdiği tabloya göre, bugün en fazla sığınmacıya ev sahipliği yapan illerden bazıları sırasıyla şöyle;
İstanbul: 549 bin 216, Gaziantep: 451 bin 183, Hatay: 439 bin 869, Şanlıurfa: 428 bin 299, Adana: 239 bin 33, Mersin: 204 bin 255, Bursa: 177 bin 87, İzmir: 146 bin 891, Kilis: 116 bin 289, Konya: 109 bin 304, Ankara: 94 bin 289, Kahramanmaraş: 92 bin 898, Mardin: 87 bin 683, Kayseri: 80 bin 97, Kocaeli: 56 bin 882, Osmaniye: 51 bin 138, Diyarbakır: 32 bin 989, Malatya : 28 bin 97, Adıyaman: 26 bin 3, Batman: 22 bin 383.
-0-18 ARALIĞI-
Bakanlık verilerine göre, göre 0-18 yaş aralığında 1 milyon 717 bin 289 Suriyeli bulunuyor. 0-18 yaş arası Suriyeli sayısı bir önceki aya göre 5 bin 472 kişi arttı. 10 yaşın altındaki Suriyeli sayısı ise bu ay 1 milyon 56 bin 787 kişi oldu. Yani Suriyelilerin %28,78’i, 10 yaşın altında. 0-18 yaş aralığında olanlarla kadınların toplamı ise 2 milyon 578 bin 730. Bu sayı, toplam Suriyeli sayısının %70,23’üne denk geliyor. Genç nüfus olarak tanımlanan 15-24 yaş aralığında, 828 bin 990 kişi bulunuyor. Suriyeli genç nüfusun toplam Suriyeli sayısındaki oranı %22,57. Yine yaş verilerine göre, kayıtlı Suriyelilerin yaş ortalaması 22,58.
-KAMPLAR-
Hatay ve diğer kentlerdeki geçici barınma merkezlerinde kalan Suriyelilerin sayısı, 3 Ekim 2019 tarihi itibariyle 63 bin 204 kişi olarak açıklandı. Bu sayı, geçen ay (Eylül 2019) 63 bin 187 kişi, 2019’un başında 143 bin 558 kişi, 2018’in başında ise 228 bin 251 kişiydi. Buna göre, kamplarda yaşayan Suriyeli sayısı 2019’un ilk 10 ayı içerisinde 80 bin 354 kişi azaldı. Bugün itibariyle, Suriyelilerin yalnızca %1,72’si kamplarda yaşıyor.
3 Ekim 2019 tarihi baz alındığında, şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı, 3 milyon 608 bin 349 kişi oldu. Şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı, geçen aya göre 5 bin 477 kişi arttı. Bakıldığında, Suriyelilerin %98,28’i şehirlerde yaşıyor. Suriyelilerin hangi şehirde yaşayacağına ise Göç İdaresi karar veriyor. İstanbul başta olmak üzere, bazı büyük şehirler, Suriyeli alımına kapalı!
-VATANDAŞLIK-
Bugün itibariyle hala en tartışmalı başlıklardan biri, Suriyeli sığınmacılara verilen ‘vatandaşlık’ konusu. İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan, Türk Vatandaşlığı verilen Suriyeli sayısı, 1 Ağustos 2019 tarihi itibariyle 92 bin 280 kişi olarak açıklandı. Bu kişilerin 47 bini yetişkin, 45 bin 280’i ise çocuk. Bu arada, Kasım 2018 itibariyle son 8 yılda Türkiye’de doğan Suriyeli bebek sayısı da 405 bin 521 olarak açıklandı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun 19 Eylül 2019 tarihinde yaptığı açıklamaya göre, ülkesine dönen Suriyeli sayısı ise 354 bin oldu.
-ÇALIŞMA İZNİ-
‘Kayıt dışılık’, tartışma başlıklarından biri olmayı sürdürüyor. Buna dair Bakanlıkların ciddi çalışmaları ve projeleri olmasına rağmen, bu kısımdaki kalabalığı eritmek çok da mümkün görünmüyor. Zira Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 31 Mart 2019 tarihinde yapılan açıklamaya göre, Türkiye’de çalışma izni verilen Suriyeli sayısı sadece 31 bin 185 kişi!
Ancak bu kayıt dışılık bir tarafa, sığınmacıların genel ekonomi içinde istihdam yaratma potansiyeli de her geçen gün artıyor. Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, 26 Şubat 2019 tarihi itibarıyla en az bir ortağı Suriye uyruklu olan şirket sayısının 15 bin 159 olduğunu belirtildi. -Tamer Yazar-
