Şanlıurfa ve Diyarbakır’dan her yaz çalışmak üzere yola çıkan mevsimlik tarım işçileri, bu yıl zirai don ve dolu nedeniyle mahsul kaybı yaşayan üreticilerle birlikte mağdur oldu. Kirazdan fındığa kadar birçok üründe büyük düşüş yaşanırken, işçiler sezon ortasında memleketlerine dönmek zorunda kaldı.
Zirai afet hem üreticiyi hem işçiyi vurdu
Her yıl yaz aylarında Türkiye’nin dört bir yanındaki meyve bahçelerinde çalışan mevsimlik tarım işçileri, bu sezon eli boş döndü. Şanlıurfa ve Diyarbakır gibi illerden aileleriyle yola çıkan işçiler, kiraz, vişne, elma, şeftali, kayısı ve fındık gibi ürünlerin hasadında çalışarak kışlık geçimlerini sağlıyordu. Ancak 2025 yılı başında etkili olan zirai don, birçok ürünün verimini dramatik biçimde düşürdü.
TÜİK Balıkesir Bölge Müdürlüğü verilerine göre; 2025 yılında meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretiminde yüzde 24,4’lük bir azalma bekleniyor. En büyük kayıpların başında kiraz (%55,7), kayısı (%65), şeftali (%32,1), vişne (%44) ve fındık (%27,5) yer alıyor. Antep fıstığındaki düşüş ise yüzde 54,6’yı buldu.
Kiraz havzası alarm veriyor
Afyonkarahisar’ın Çay ve Sultandağı ilçeleri ile Konya’nın Akşehir ilçesini kapsayan kiraz üretim havzasında her yıl ortalama 65 bin ton kiraz üretiliyordu. Ancak bu yıl zirai don ve dolu yağışları nedeniyle en fazla 5 bin tonluk bir rekolte bekleniyor. Vişne ile birlikte 100 bin tonu aşan kırmızı meyve üretiminin yapıldığı bu bölgedeki verim kaybı, sadece çiftçileri değil, onlarla çalışan mevsimlik işçileri de etkiledi.
“Binlerce işçiyle ortada kaldık”
Yıllardır Şanlıurfa’dan Sultandağı ilçesindeki Yeşilçiftlik beldesine işçi götüren çavuş Salih Dağ, yaşanan tabloyu şöyle özetliyor:
“Yaklaşık 20 yıldır her yaz binlerce işçiyle yola çıkıyoruz. İlk olarak Konya’da pancar çapasına gidiyoruz, ardından Afyonkarahisar’da kiraz topluyorduk. Kirazdan sonra vişne, ardından Karadeniz’e geçip fındık topluyorduk. Ailecek çadırlarda kalır, yaz boyunca çalışıp kışın geçimimizi sağlardık. Bu yıl ise ağaçlar boş. Don vurdu, dolu vurdu. Bahçelerde meyve kalmadı.”
Dağ, yalnızca kendisinin her yaz bin 300 kişi getirdiğini belirterek, “Şimdi pancar çapasında çalışıyoruz ama sonrası belirsiz. Gidecek yerimiz kalmadı. Kiraz yok, vişne yok, elma yok, fındık yok. Ortada kaldık. Borç yapan borcunu ödeyemeyecek. Yazın çalışıp kışa hazırlanacaktık. Şimdi kışı nasıl geçireceğiz bilmiyoruz,” dedi.
Geçim zinciri kırıldı
Zirai felaket, yalnızca üreticinin değil, binlerce mevsimlik tarım işçisinin de yaşam zincirini kırdı. Yılın üç ayında farklı illerde bahçeden bahçeye çalışarak geçinen bu aileler, şimdiden kışın geçim endişesine düştü. Afet sonrası hem üretici hem de işçi için sosyal destek mekanizmalarının devreye girmesi gerektiğine dikkat çekilirken, tarımsal planlama ve sigorta sistemlerinin de daha kapsayıcı hale getirilmesi çağrısı yapılıyor.