Tarihçi İlber Ortaylı Meclis Başkanlığı’na sunulan Turist Rehberliği Meslek Kanunu hakkında eleştirilerde bulundu. Ortaylı eleştirisinde yeni düzenlenecek olan meslek kanunu ile sanat tarihi ve arkeoloji mezunlarının eğitim almadan doğrudan rehber olabilmelerinin büyük bir yanlış olduğunu ve dil yeterliliğinin ortadan kaldırılıp rehberlerin sadece Türkçe bilerek yabancı dil ihtiyacının dışarıdan bir çevirmenle giderileceği önerisinin pratikte uygulanabilir olmadığını ifade etti. Ayrıca İlber Ortaylı eleştirisinde kanun teklifinin turizm sektörüne ve Türkiye’nin kültürel tanıtımına zarar vereceğini ve rehberlik mesleğini nitelik açısından aşağı düşüreceğini belirtti. Tarihçi İlber Ortaylı’nın sunulan Turist Rehberliği Meslek Kanunu hakkında eleştirisinin tamamı şu şekilde ;
“Turist Rehberliği Meslek Kanunu Tartışmaları: Gerçekçi Olmayan Öneriler ve Yolsuzluk Endişeleri”
Turist Rehberliği Meslek Kanunu, Meclis Başkanlığı’na sunulmuş. Bugünlerde de kanunlaşıyor. Bu teklifte ileri sürülen yeni yasaklar ve müeyyideler veya kurumlaşmalar hiçbir şekilde gerçekleşmesi mümkün olmayan, realist olmayan önerilerdir. Gerçekçi olmayan ve gerçekleşemeyecek ve bu yüzden tatbik edilemeyecek öneriler ise hiç şüphesiz ki yeni yolsuzluklara ve kaçamaklara neden olacak.
Türkiye’de Rehberlik Mesleğinin Evrimi: İlk Kurslardan Profesyonel Eğitime
Türkiye’de rehberler çok uzun zamandır kademe kademe verilen bir eğitimle işe başlarlar. 1950’lerde belediyelerde küçük bir rehber kursu açılmıştı, sadece İstanbul’da ve İzmir’de vardı. Ankara’da ilk defa 1963’te bir amatör tercüman rehber kursu açılmıştı. Gelişen Türkiye turizmi ki 1960’larda gelen turist sayısı 100-200 bin arasıydı, insanlara yeni ufuklar açtı. Yıllar geçtikçe artan turist sayısı rehberlerin sayısını artırdı. İlk başta ortaokul tahsili ve lisan bilmek yeterken zamanla tahsil derecesi yükseltildi. Nihayet rehber eğitimi 2-4 yıllık sürekli eğitime ve zorunlu lisana kavuştu. Şimdi bu değiştirilmeye çalışılıyor.
Turist Rehberliği Kanunu’nda Eleştiri: Sanat Tarihi ve Arkeoloji Mezunlarının Eğitimsiz Rehberliği
Bu kanunda benim bulduğum en büyük yanlışlardan biri sanat tarihi ve arkeoloji mezunlarının hiçbir eğitime tabi tutulmadan rehber olmalarıdır. Mihmandarlık geniş bir coğrafya, folklor, edebiyat ve asıl önemlisi tarih kültürü ister. Tarih kültürünü rehberlik özelinde bu kurumlar size veremezler, alanları itibariyle vermek zorunda da değiller. Türkler olarak zaten tarih ve coğrafyaya çok hakim değiliz. Rehberlerimiz arasında meslek merakı dolayısıyla bunu bilenlerin sayısı çok kabarık olmasa da var. Dolayısıyla yeni bir eğitim almadan, rehberliğe dair özel derslere girmeden bu sistemi yürütmek mümkün değil.
Turist Rehberliğinde Dil Bilgisi Tartışması: Yabancı Dilin Önemi ve Çeviri Çözümleri Üzerine Eleştiriler
Güya rehberlerin Türkçe bilmeleri yeterli olacakmış. Daha sonra yabancı dile isterse birisi çevirecekmiş. Hangi turist grubu buna sabreder? Kimse seyahat vaktinden çalınsın istemez. Lisan turizmin temel unsurudur. Bırakınız bir tercüman rehberi, garsonun bile belli ölçüde lisan bilmesi gerekir. Şoförlerden İngilizce bilmelerini istediğimiz bir dönemde rehberler konusunda nasıl bu kadar rahat taviz veriliyor? Acaba sadece bir grup bu mesleğe dahil edilmek mi isteniyor? Bu sistem ancak SSCB ya da Çin’in eski dönemlerindeki ülkelerde olabilir. Kimin geldiği çok önceden belli olan, çok az turistin geldiği bir zamanda devletin kontrolünde nereye gideceği de belli olan turistlerin başına devletin atadığı birini koyarsınız. Yılda 40-50 milyon turistin geldiği Türkiye’de insanlara dil, tarih, coğrafya bilmeden, ilk yardım bilmeden rehberlik yapmak mümkün değildir.
Rehbersiz Turist Gezileri: Doğa ve Kültür Meraklıları İçin Bilgi Kaybı
Otobüsün içinde rehbere gerek yokmuş. Turistler geçtiği bozkırı, ona farklı gelen ağaçları, çiçekleri, dağları merak edip soruyor. Sadece bu amaçla gelen topluluklar var. Eski eserden çok doğayla ilgilenenler var. Bu sorular otobüsün içinde de gelir, kahve içilen yerde de. Siz oraya rehber koymamakla nasıl tanıtıma zarar verdiğinizin farkında mısınız?
Turizmde Yönlendirme ve Kazanç Maddesi: Turist Rehberliği Kanunu’nda Yenilik ve Sorunlar
Kanunda iyi gözüken maddeler turistlerin belli yerlere yönlendirilerek kazanç elde edilmesidir. Eskiden beri gözardı edilen bu durum ülkemiz adına kötü hatıralara neden oluyordu. Bu işe alet olan rehberler kadar işyerleri de ceza ödemeli. Bu işe bazen turizm şirketlerinin de karıştığı söyleniyor. Bu durum da muhakkak incelenmeli. Turizm Bakanlığı bu konunun üzerine muhakkak gitmeli.
Turist Rehberliği Kanunu’nun Yansımaları: Binlerce Meslek Mensubunun Geleceği ve Huzur Arayışı Tehlikede
Çıkan kanunun vebali var. On binlerce insanın iş ve ekmek kapısını kapatıyorsunuz. Ortaya çıkacak memnuniyetsizliği kim karşılayacak, kim sorumlu olacak, bozulan huzuru tekrar yerine getirebilecek misiniz? Devlet huzur demektir, zor olan hayatımızda sükûnet istiyoruz. Bu gibi kanun teklifleri maalesef siyasete hiç katılmayan, siyaset dışı yaşamayı şiar haline getirmiş tercüman rehberler zümresinde bile bir huzursuzluk yaratıyor. Bunu da bilginize arz ederim.” -İlyas Yiğit-